สุขภาพ ความงาม อาหารและยา สมุนไพร สาระน่ารู้ >>
หน่อไม้ฝรั่ง
(Asparagus) Asparagus officinalis L. (Nichols, 1994)
วงศ์ LILIACEAE
ถิ่นกำเนิดและการแพร่กระจายทางภูมิศาสตร์
ฝั่งตะวันออกของทะเลเมดิเตอเรเนียน
และพบสายพันธุ์ป่าในทวีปยุโรปแถบเทือกเขาคอเคซัส ไซบีเรียตะวันตก
ทวีปอเมริกาและนิวซีแลนด์ และมีการปลูกกันอย่างแพร่หลายไปทั่วโลกในปัจจุบัน
ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นิยมปลูกกันมากใน มาเลเซีย อินโดนีเซีย และไทย
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เป็นพืชหลายปี ไม่มีเนื้อไม้ ดอกแยกเพศอยู่ต่างต้นอาจสูงได้ถึง 2 เมตร
มีเหง้าใต้ดินที่มีเนื้อไม้แข็ง ประกอบด้วยกลุ่มของตาจำนวนมาก ลำต้นยาว 1.5-2 เมตร
ไม่แตกแขนง มีรากอวบอ้วนเก็บสะสมอาหาร ลำต้นอ่อนที่อยู่ใต้ดินมีเนื้อนุ่ม
แต่เมื่อเจริญโผล่พ้นดินมีลักษณะแข็งมีใบเล็กผอมเรียวคล้ายเข็ม
ซึ่งเกิดจากส่วนของลำต้น ใบจริงลดรูปลงเป็นใบเกล็ดรูปสามเหลี่ยมสีน้ำตาล
ลำต้นคล้ายใบ(cladode) เจริญออกมาจากซอกของใบเกล็ด 3-6 ใบ สีเขียวมีลักษณะคล้ายเข็ม
เรียงกันเป็นรูปทรงกระบอก ยาว 1-2 เซนติเมตร
ดอกเป็นดอกเดี่ยวหรือเจริญออกมาเป็นคู่จากซอกใบ มีเพศเดียว
ดอกมีรูปร่างเป็นหลอดผสมทรงระฆัง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกเชื่อมรวมกันเป็นกลีบรวม ยาว
6-8 มิลลิเมตรในดอกเพศผู้ และ 4-6 มิลลิเมตรในดอกเพศเมีย ผลกลมสีแดง
ผลมีเนื้อหลายเมล็ด เมล็ดสีดำ มีตั้งแต่ 1-6 เมล็ด
ภาพแปลงปลูกหน่อไม้ฝรั่ง (สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2535)
ภาพหน่ออ่อนที่โผล่พ้นดินขึ้นมา
(สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2535)
การใช้ประโยชน์
นำส่วนของลำต้นอ่อนที่ใบยังไม่คลี่กางออก มาปรุงให้สุกก่อนรับประทาน
อาจแปรรูปโดยการแช่แข็งหรือบรรจุกระป๋อง เพื่อส่งออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศ
คุณค่าทางอาหาร
หน่อเขียวซึ่งนิยมรับประทานในประเทศไทยนั้น ส่วนที่รับประทานได้หนัก 100 กรัม
ประกอบด้วยน้ำ 92 กรัม โปรตีน 2.8 กรัม ไขมัน 0.2 กรัม คาร์โบไฮเดรต 2.2 กรัม
วิตามินเอ 980 IU วิตามินบี 1 0.23 มิลลิกรัม วิตามินบี 2 0.15 มิลลิกรัม ไนอาซิน
2.2 มิลลิกรัม วิตามินซี 48 มิลลิกรัม แคลเซียม 24 มิลลิกรัม เหล็ก 1.5 มิลลิกรัม
ฟอสฟอรัส 52 มิลลิกรัม พลังงาน 113 กิโลจูล เมล็ดมีน้ำหนัก 40 กรัมต่อ 1,000 เมล็ด
การขยายพันธุ์
ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด
เมื่อลำต้นใต้ดินและลำต้นเหนือดินมีการเจริญเติบโตดีแล้วสามารถขยายพันธุ์โดยการแยกกอให้มีส่วนของลำต้นทั้งเหนือดินและใต้ดินไปปลูกใหม่ได้
พันธุ์ที่ปลูกเป็นการค้า ได้แก่ แมรี่วอชิงตัน แคลิฟอร์เนีย 309 แคลิฟอร์เนีย 500
ยูซี 157 บร็อคอิมปรู๊ฟ อพอลโล บร็อคอิมพีเรียล แอทลาส (กรมวิชาการเกษตร, 2548)
นิเวศวิทยา
หน่อไม้ฝรั่งเป็นพืชที่ไม่มีการตอบสนองต่อความยาวของช่วงวัน
แต่ไม่ชอบสภาพที่มีความเข้มแสงมากจนเกินไป มีรูปแบบการสังเคราะห์ด้วยแสงแบบพืชซีสาม
(C3) อุณหภูมิที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตคือ 25-30 องศาเซลเซียส
ในสภาพพื้นที่ราบต่ำในสภาพความชื้นสัมพัทธ์ในอากาศไม่สูงมาก
ไม่ต้านทานต่อสภาพอากาศหนาวเย็นและมีน้ำค้างแข็ง
ชอบดินร่วนปนทรายหรือดินภูเขาไฟที่มีการระบายน้ำได้ดี
ต้องการธาตุอาหารในปริมาณมากโดยเฉพาะธาตุไนโตรเจน และโพแทสเซียม ค่า pH
ของดินที่เหมาะสมคือ 5.8-6.5
พื้นที่ปลูกในปี พ.ศ. 2543 ประมาณ 6,123 ไร่ ผลผลิต 31,340 ตัน
(กรมส่งเสริมการเกษตร, 2543)
การเก็บเกี่ยว
หน่อเขียวที่ปลูกในประเทศไทยและเขตร้อนนั้น
เก็บเกี่ยวหน่อโดยใช้มีดตัดที่ระดับพื้นดินหรือต่ำกว่าพื้นดิน
โดยมีความยาวของหน่อประมาณ 18-25 เซนติเมตร
ในระยะที่ใบยังไม่คลี่กางออกจากเกล็ดหุ้มใบ
การส่งออก
ในปี พ.ศ. 2542 มีการส่งออกผลผลิตสดปริมาณ 1,537 เมตริกตัน มูลค่า 135.91
ล้านบาท ผลผลิตบรรจุกระป๋อง 40 เมตริกตัน มูลค่า 2.07 ล้านบาท
(สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2543)
พืชสวนครัว
การแลกเปลี่ยนพันธุ์พืช
แหล่งผลิตผักที่สำคัญของประเทศไทย
ผักเศรษฐกิจของประเทศไทย
พริก
กระเทียม
หอมแดง
แตงกวา
ข้าวโพดฝักอ่อน
ถั่วฝักยาว
คะน้า
กะหล่ำปลี
มะเขือเทศ
ฟักทอง
ผักกาดขาวกวางตุ้ง,ผักกาดฮ่องเต้
ผักกาดเขียวกวางตุ้ง
ผักกาดเขียวปลี
ผักบุ้งจีน
ผักกาดหัว
หอมหัวใหญ่
ผักกาดหอม
กะหล่ำดอก
ฟัก, แฟง
มะระ
บวบ
ถั่วลันเตา
หน่อไม้ฝรั่ง
กระเจี๊ยบเขียว
ผักกาดขาวปลี
หน่อไม้ไผ่ตง
มะเขือยาว
ถั่วแระญี่ปุ่นหรือถั่วเหลืองฝักสด
เอกสารและสิ่งอ้างอิง
