จอมยุทธ แห่งบ้านจอมยุทธ.
ภูจอมยุทธ.สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>
พัฒนาการสังคมไทย
ดุจฤดี คงสุวรรณ์
การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาสังคมชนบทในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีพื้นที่กว้างใหญ่
มีประชากรมากกว่าทุกภาคและมีหลากหลายเผ่าพันธุ์
สิ่งเหล่านี้จึงเป็นตัวแปรสำคัญทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระดับที่แตกต่างกัน
อย่างไรก็ดีการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในภาคอีสาน อาจแบ่งออกได้เป็น 3 ช่วง
ในช่วงแรกคือการตั้งชุมชนเป็นบ้านเรือนซึ่งจะเริ่มในช่วงในช่วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมา
ที่กลุ่มชนเผ่าพันธุ์ต่าง ๆ พยายามตั้งบ้านเมืองขึ้นจนถึง พ.ศ. 2443
ซึ่งเป็นเวลาที่เปิดทางรถไฟจากกรุงเทพฯ – โคราช
ซึ่งเป็นที่มีคนจีนเข้ามาตั้งกิจการค้าขายขึ้นตามเมืองใหญ่ ๆ เช่น โคราช
อุบลราชธานี ขอนแก่น พ่อค้าชาวจีนเหล่านี้ได้โยกย้ายเข้าสู่เมืองอื่น ๆ
ในเวลาต่อมาการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว เป็นการเกิดกลุ่มคนในแต่ละแห่ง 3 กลุ่ม
คือกลุ่มชนชั้นปกครอง ในรูปแบบอาญาสี่ คือ อุปชาดราชวงศ์ ราชบุตร
โดยมีเจ้าเมืองเป็นผู้นำสูงสุดแต่ระบบนี้ได้สลายลงเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงเข้าสู่ระบบเทศาภิบาลเจ้าเมืองและผู้นำชั้นรองลงมาถูกแทนอำนาจด้วย
ข้าราชการที่ส่งมาจากส่วนกลาง หรือการคัดคน โดยการสอบคุณวุฒิในท้องถิ่น
กลุ่มพ่อค้าชาวจีนเริ่มมีบทบาทในชุมชนมากขึ้น
และอีกกลุ่มหนึ่งคือกลุ่มชาวนาถึงสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นต้นมา
เข้าสู่ยุคการมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติซึ่งจะมีผลกระทบต่อสังคมชนบทประมาณ
พ.ศ. 2505 เป็นต้นมา การเปลี่ยนแปลงในสังคมช่วงที่ 2
ในด้านการสร้างถนนหนทางเชื่อมระหว่างจังหวัดขึ้นมากขึ้นทำให้การขนส่งสินค้า เช่น
ข้าว ปอ มันสำปะหลัง
คล่องตัวมากขึ้นยิ่งกว่านี้ความต้องการผลิตทางการเกษตรปริมาณมาก
ได้เปลี่ยนวิธีการผลิตจากการผลิตเพื่อบริโภคเป็นการผลิตเพื่อส่งขายนายทุนมีมากขึ้น
ผลกระทบที่สำคัญ คือ พื้นที่ป่าไม้ถูกทำลายจำนวนมาก
ความเจริญในด้านไฟฟ้าและเทคโนโลยีเริ่มเปลี่ยนวิถีชีวิตชาวอีสาน
ให้รู้จักโรงสีข้าวแทนการตำข้าวบริโภคความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวมีผลให้เกิดชนชั้นเศรษฐกิจใหม่
คือพ่อค้านายทุนซึ่งส่วนมากเป็นคนจีน
ตามหัวเมืองและข้าราชการที่ผูกขาดผลประโยชน์การเร่งทวีระบบการเงิน เป็นสหกรณ์
ธ.ก.ส. เข้ามาในหมู่บ้าน
ยังผลให้วิถีชีวิตของชุมชนอีสานปรับตัวตามกระแสเศรษฐกิจทุนนิยมมากขึ้น
อย่างไรก็ดีในด้านการปรับตัวชาวอีสานสามารถปรับตัวเข้ากับรากฐานวัฒนธรรมดั้งเดิม
คือการปฏิบัติตนตามเทศกาลงานให้ลดลงให้เหมาะสมกับวิถีการผลิต
หรือปรับตัวด้วยการออกไปขายแรงงานในกรุงเทพฯ หรือในต่างประเทศ
ซึ่งเป็นทางออกที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวชนบทอีสาน
» สังคมไทยในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
» การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมของสังคมเมืองและสังคมชนบท
» การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาสังคมชนบทในภาคเหนือ
» การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาสังคมชนบทในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
» การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาสังคมชนบทในภาคใต้
» การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาสังคมชนบทในภาคกลาง
» ปัญหาการแพร่กระจายของโรคเอดส์
