ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>
เรื่อง วางไม่เป็นเย็นไม่ได้
วันอาทิตย์ที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2520
2
ท่านผู้นี้เมื่ออายุมากแล้ว ท่านก็อยากไปหาความสงบ ตามอารยธรรมของอินเดียเขา เพราะคนอินเดียพอแก่ชราก็เหมือนกับเรา เข้าวัดเข้าวากันหาความสงบใจ สวดมนต์ภาวนานึกถึงพระถึงเจ้าตลอดเวลา ท่านผู้นี้บ้านช่องอยู่ในเมืองใหญ่แออัดยัดเยียด อึกทึกครึกโครมอยู่ตลอดเวลา แต่ทั้งๆ ที่อยู่ในเมืองที่แออัดยัดเยียด ท่านสามารถที่จะเขียนหนังสือที่ซาบซึ้ง ทำให้ชาวโลกอ่าน แล้วเกิดความสบายใจท่านไม่ได้ไปนั่งเขียนในป่า เขียนในที่อึกทึกครึกโครม แต่ว่าต่อมาเมื่ออายุมากเข้า ก็นึกว่าเราควรจะไปอยู่ในที่สงบเสียบ้าง ก็เลยออกจากเมืองใหญ่ ห่างไปร้อยไมล์ ไปได้ที่แห่งหนึ่งเขาเรียกว่าสันตินิเกกัน
สันตินิเกตันนี้เป็นชื่อของบ้านนั้น เป็นที่เป็นป่าเล็กๆ น้อยๆ ราคาถูกๆ ท่านก็ไปซื้อไว้ ประมาณพันเอเกอร์ เอเกอร์หนึ่งสองไร่ครึ่ง ก็ไม่ใช่เล็กน้อย แล้วก็ไปปลูกอาศรมอยู่ในหมู่ไม้ ชั้นแรกก็ไปอยู่ผู้เดียวกับคนใช้ มีเพื่อนฝูงมิตรสหายไปเยี่ยม ไปเยี่ยมแล้วก็ว่าเออมาอยู่นี่สบายดี ขอมาอยู่ด้วยคนเถอะ ท่านก็ไม่ขัดข้อง แล้วก็คนแก่ๆ ที่มีความรู้ไปอยู่กันมากคน อยู่กันมากคนก็นึกว่าเออเรานี่รู้มาก มีความรู้หลายแผนกหลายสาขา แล้วก็มานั่งกันอยู่เฉยๆ จิตใจก็สงบสบายแล้ว แต่ว่าเราควรจะเอาความรู้นี้ไปใส่หัวเด็กไว้ เพราะไม่เท่าใดเราจะตาย ความรู้มันจะหายไปกับเราเสียด้วย
เพราะฉะนั้นเอาความรู้นี้ถ่ายทอดให้เด็กๆ แต่ว่าทำอย่างชนิดไม่มีพันธะ ไม่มีข้อผูกมัด คือทำตามสบายๆ จึงได้เปิดรับเด็กเอามานั่งสอนกันตามใต้ต้นไม้ แบบฤษีสอนศิษย์ คือสอนกันใต้ต้นไม้ ไม่ต้องมีโรงเรียน ไม่ต้องมีอาคารใหญ่โตระโหฐานอะไรหรอก ว่ากันใต้ต้นไม้ พวกเด็กก็มาเล่าเรียน ชั่วโมงนี้เรียนกับอาจารย์นั้น ชั่วโมงนั้นก็ไปเรียนกับอาจารย์คนนี้ อาจารย์ก็นั่งอยู่กับที่ ลูกศิษย์ไปหาเอง เพราะอาจารย์เป็นคนแก่ จะเดินไปหาก็ไม่ไหว ลูกศิษย์ก็เดินไปหาอาจารย์ ไปนั่งเรียบร้อยอาจารย์ก็สอนอะไรให้ มีความรู้ก็ไปสมัครสอบกับเขา ทำไปๆ คนมันมากขึ้นๆ เลยต้องเปิดเป็นมหาวิทยาลัยขึ้นมา เรียกว่าวิศวะภารตี อันนี้เกิดจากงานของคนแก่ที่ใช้ชีวิตให้เป็นประโยชน์ แล้วก็เกิดเป็นคุณค่าแก่ชาติบ้านเมือง
เพราะฉะนั้นเราที่อยู่ในวัยชรา ถ้าจะไปทำอะไรอย่างนั้นก็ได้ แต่ว่าทำอย่าให้เป็นทุกข์ อย่าให้มีข้อผูกมัดกันมากเกินไป ทำอย่างอิสระ อย่างสบายๆ ไม่ต้อวทำอย่างที่เรียกว่าหนักอกหนักใจ อย่างนี้เหมาะสำหรับคนแก่ทั่วๆ ไป ที่จะพึงทำงานในรูปอย่างนั้น เป็นการช่วยเหลืออนุชน ให้ได้มีประสบการณ์มีความรู้ต่อไป ก็เป็นเรื่องที่มีประโยชน์อย่างหนึ่ง
อีกประการหนึ่งคนเราที่ยังทำงานในหน้าที่ บางคนก็ทำงานหนักเกินไป บางคนก็ทำงานน้อยเกินไป อันนี้ก็เรียกว่า ฝ่ายหนึ่งตึงอีกฝ่ายหนึ่งหย่อนยานเต็มที ไม่เดินทางสายกลาง ไม่พอเหมาะพอดี การทำที่พอเหมาะพอดีนั้นอยู่ตรงไหน อยู่ที่ไม่ต้องมีความหนักใจเพราะงาน ทำงานอย่าให้มันหนักอกหนักใจ ทำให้รู้สึกว่าเป็นงานเบาๆ งานง่ายๆ เสร็จงานแล้วก็ไม่ต้องมานั่งหนักอกหนักใจ อย่างนี้ทำงานแล้วใจสบาย
แต่ถ้าเราาทำงานอย่างชนิดที่เรียกว่า ทุ่มตัวมากเกินไป เคร่งเครียดมาเกินไปในงานนั้น จนไม่มีเวลาจะพักผ่อน แม้ถึงเวลาพักผ่อนแล้วก็ไม่ได้พักผ่อน จิตมันไปครุ่นคิดอยู่แต่ในเรื่องนั้นตลอดเวลา นั่งก็เป็นงาน ยืนก็เป็นงาน เดินก็เป็นงาน หายใจเข้าหายใจออกเป็นงานทั้งนั้น อย่างนี้เรียกว่า ตึงไปหน่อย มันดีได้ทำงานแต่ว่ามันตึงไปหน่อย ทีนี้เมื่อตึงอย่างนั้นมันเกิดความเคร่งเครียดทางสมอง เกิดความเคร่งเครียด ทางประสาทร่างกาย เป็นเหตุให้เป็นทุกข์ได้เหมือนกัน และอาจจะเป็นเหตุให้เกิดเจ็บไข้ได้ป่วย แทนที่เราจะได้ใช้ร่างกายความรู้ความสามารถ ให้ได้ทำงานนานๆ กลับทำงานแต่เพียงน้อยๆ แล้วก็ต้องนอนกันเท่านั้นเอง เพราะว่าไม่มีการหยุดพักเสียเลย อย่างนี้ก็ไม่ได้เหมือนกัน มันต้องมีเวลาพักผ่อน เปลื้องตนออกจากงาน เรียกว่ารู้ปลดเปลื้องภาระ รู้จักพักใจ ทำใจให้ว่างจากภาระกังวลเสียบ้าง
อันนี้จะช่วยให้ร่างกายเป็นปกติขึ้น ทำให้จิตใจของเรามีสภาพเป็นปกติขึ้นด้วย ไม่ต้องทานยาอะไรมากเกินไป ยานั้นช่วยได้เพียงเล็กน้อย แต่การทำใจของเราให้สงบในบางครั้งบางคราว เป็นเรื่องที่ช่วยได้มากกว่า ในเรื่องอย่างนี้ก็ต้องหัดปล่อยวาง คือหัดปล่อยหัดวางเสียบ้าง อย่าแบกอยู่ตลอดเวลา
คนเราถ้าถืออะไรแล้วถืออยู่ตลอดเวลามันหนัก แม้ของนั้นจะเบา เช่นว่าเขาให้เราถือนุ่นไว้สักห่อหนึ่ง แต่ถ้าถืออยู่ตลอดเวลามันก็หนัก สำลีนั้นมันหนักขึ้นเรื่อยๆ เพราะถือไม่รู้จักวางมันก็หนัก แต่ถ้าเราวางเสียได้มันก็เบาใจ อันนี้เป็นเคล็ดลับสำคัญ ในการดำเนินชีวิตเกี่ยวกับการงาน คือให้รู้จักหยุดงาน แล้วก็ให้รู้จักทำงาน เวลาทำงานก็ทำไปตามหน้าที่ของเรา จะคิดนึกตรึกตรองจะแก้ปัญหาอะไร ก็คิดไปในเวลานั้น เวลานั้นเป็นเวลาของงาน เป็นเวลาที่จะคิดจะค้น จะวางแผนที่จะต้องทำงานต่อไป
ครั้นเมื่อหมดเวลาชั่วโมงของงานแล้ว เราลุกขึ้นจากโต๊ะทำงาน เรากลับบ้านอย่าเอางานมาด้วย เพราะว่ามันพ้นเวลาเวลางานแล้ว เราต้องเลิกงาน เวลาออกจากสำนักงานก็ต้องบอกตัวเองว่า เลิกกันทีสำหรับวันนี้ หมดงานแล้วพรุ่งนี้ค่อยมาต่อกันใหม่ต่อไป แล้วเราก็กลับบ้าน กลับบ้านด้วยจิตใจที่เบาไม่หนัก ไม่ใช่กลับบ้านลงจากสำนักงาน นั่งในรถยนต์ก็คิดอยู่ตลอดเวลา ถ้าขับรถด้วยตนเองแล้วอันตรายที่สุด คนใดที่ไม่รู้จักปล่อยวางขับรถด้วยตนเอง อันตราย อันตรายตรงไหน เพื่อนจะชนเราบ้างเราจะชนเพื่อนบ้าง เพราะใจมันไปคิดเรื่องอื่น แต่ว่ามือนี่อยูที่พวงมาลัย ใจกับมือมันคนละเรื่อง อันนี้เสียหาย
มีท่านผู้หนึ่ง เป็นนายแพทย์ ทำงานอยู่ในกระทรวงสาธารณสุข ขับรถไปชนกับรถแท็กซี่ แท็กซี่มันมาดุเลย ไม่เสียหายเท่าไรหรอก มาดุว่า ท่านนี่ตำแหน่งสูงอย่างนี้ไม่ควรจะมาขับเอง เพราะคิดมากในเรื่องงานเรื่องการ ขับรถจิตมันไปอยู่กับเรื่องอย่างอื่น ไม่อยู่กับพวงมาลัยอย่างนี้มันจะเสียหายหนัก ดีนี่ชนแต่เล็กน้อย ไม่เสียหายมากนัก ท่านผู้นั้น พอเขาพูดเช่นนั้น ก็ว่าเออเขาพูดถูก แกก็เป็นคนอารมณ์ดีอยู่เหมือนกัน อ่านธรรมะอยู่บ้างเหมือนกัน แกบอกว่าเออ อ้ายน้องชายเอาเถอะรถเสียนิดหน่อยไม่เป็นไร เอาไปซ่อมที่โรงซ่อมของกรมได้ แล้วจะคิดค่าเสียหายให้เรียบร้อย ต่อไปฉันก็จะทำตามแบบที่เธอว่า ฉันจะให้มีคนขับฉันจะนั่งของฉันตามสบาย
นี่เป็นตัวอย่าง คือจิตมันยุ่ง แล้วก็ทำงานไม่ได้อย่างนั้น เมื่อเราเลิกงานแล้วก็ต้องเลิกคิดในเรื่องนั้น ให้ทำใจให้สบาย บอกกับตัวเอง เรื่องพูดกับตัวเอง อย่านึกว่าเรื่องเล็กน้อย เป็นเรื่องไม่สำคัญ กระซิบกับตัวเองมันดังเหลือเกิน เรากระซิบกับตัวเองว่าพอแล้ว เท่านี้พอแล้ว หยุดคิดเสียบ้าง ไปทำเรื่องอื่นเสียบ้างเถอะ อย่างนี้แหละพูดบ่อยๆ ถ้าเราพูดกับตัวเราบ่อยๆ อย่างนี้เขาเรียกว่า แนะนำตนเอง หรืออีกอย่างหนึ่งเขาเรียกว่า ปลุกเสกตนเอง ปลุกเสกตัวเองให้เป็นอะไรก็ได้ พูดบ่อยๆ คิดบ่อยๆ ในเรื่องใดเราก็เป็นไปตามเรื่องนั้น
เพราะฉะนั้นเเมื่อเราเลิกจากงาน แล้วเราก็พูดกับตัวเองเสียหน่อย คนโบราณเขาใช้อุบายให้เป็นคาถาอาคมไปเลยทีเดียว เช่นว่าทำนั้นต้องว่าคาถานั้นคาถานี้ มันไม่ใช่เรื่องฤทธิ์เดชของคาถาอะไรหรอก แต่ว่ามันเป็นเรื่องของการสร้างกำลังใจ เป็นการปลุกตัวเองให้มีอะไรขึ้นในใจ คือพูดบ่อยๆ ในเรื่องอย่างนั้น ด้วยความเชื่อมั่น ด้วยความเข้มแข็งในทางจิตใจ นานๆ เข้าจิตใจก็โน้มเอียงไปในทางอย่างนั้น เขาก็กลายเป็นคนที่มีอะไรขึ้นในรูปอย่างนั้นได้
ทีนี้เราต้องการให้ตัวเราเป็นอะไร เราก็พูดบ่อยๆ คิดบ่อยๆ ในเรื่องอย่างนั้น เช่นว่าเราต้องการเป็นคนไม่มีโรคภัยไข้เจ็บ เราก็พูดว่าฉันเป็นคนไม่มีโรค ฉันมีอนามัยดี ฉันมีสุขภาพสมบูรณ์ พูดบ่อยๆ อย่านึกว่าเล็กน้อย เรื่องเตือนใจไม่ใช่เรื่องเล็ก ทำแล้วมันใหญ่ทั้งนั้น ถ้าเราหมั่นพูดบ่อยๆๆ กับตัวเราอย่างนั้น เราก็จะรู้สึกว่าสุขภาพมันจะดีขึ้น แต่ถ้าคนใดนึกว่าพอตื่นเช้ากูแย่ๆ มันจะแย่เอาจริงๆ พอตื่นเช้าแช่งตัวเอง กูแย่แล้วๆ แล้วไปเจอใครก็ไม่มีพูดเรื่องสบาย แหมแย่เลย หมู่นี้แย่เลย นี่เขาเรืยกว่าแช่งตัวเอง พอเจอเพื่อนเจอฝูงก็ทำหน้าเศร้า หงอยเหงา แหมหมู่นี้แย่ลงไปทุกวันแหละยังงี้แหละ เพราะว่าฝึกในทางแย่อยู่ทุกวัน คิดแต่เรื่องแย่แย่อยู่อย่างนั้นละ ผลที่สุดมันก็ตกอับลงไปเรื่อยๆ
เราอย่าคิดในทางเสื่อมอย่าคิด ในทางสร้างโรคภัยไข้เจ็บแก่ตนเอง แต่ต้องคิดไปในทางที่ว่าเราสบาย เรามีความสดชื่นเรามีความร่าเริงมีความแจ่มใส มองโลกที่ในแง่สดชื่นรื่นเริง อย่ามองไปในแง่วุ่นวายใจ หรืออย่ามองไปในแง่ที่ว่าอะไรๆ ก็เป็นปัญหาไปเสียทั้งนั้น ไม่ได้ มองในรูปอย่างนั้นไม่ได้ มันเกิดความเคร่งเครียดเกินไปให้เล่น ให้ทำงานเป็นเล่นเสียบ้าง เล่นให้เป็นงานเสียบ้าง ที่เขาเรียกว่าทำเล่น เล่นให้มันเป็นงาน คือเล่นให้มันเป็นเรื่องเป็นราว เป็นสาระเป็นแก่นเป็นสาร อย่างนี้จิตใจมันไม่หนักเกินไป
คนที่เขามีอารมณ์สดชื่นนะเป็นพวกอย่างนั้น โดยมากเขาไม่ค่อยจะมีความกลุ้มใจ ไม่ค่อยมีปัญหาเกิดขึ้นในใจมากเกินไป มีอะไรเกิดขึ้นก็ประเดี๋ยวหนึ่ง ปล่อยแล้ววางแล้ว ให้เราดูคนประเภทหนึ่งคือเด็กน้อยๆ นี่ เด็กน้อยๆ นี่เป็นคนไม่เก็บอารมณ์ เด็กมันดีกว่าผู้ใหญ่ในเรื่องนี้ เด็กนี่มันไม่เก็บอารมณ์ไม่เก็บเรื่องเอามาไว้ในใจ อะไรเกิดขึ้นที่ไหนมันก็ปล่อยไว้ที่นั่น สมมติว่ามันเล่นกันในสนามแล้วมันตีกัน มันก็ร้องไห้งอแงกันไปตามเรื่อง แต่พอหยุดร้องไห้แล้วมันก็มานั่งเล่นต่อไป มีอะไรมันก็มาแบ่งกันกินต่อไป ไม่มีเด็กคนใดเก็บความ โกรธกลับบ้าน เลิกเล่นแล้วเก็บความโกรธไปบ้าน ไปนั่งคิดว่าจะต้องต่อยจะต้องตีมันไม่มี อารมณ์เด็กอย่างนั้นไม่มี เพราะเด็กยังไม่ได้เรียนเรื่องความโกรธ ไม่ได้เรียนเรื่องพยาบาท ไม่ได้เรียนความยึดมั่นถือมั่น ว่าเป็นของกูอยู่ตลอดเวลา เขายังไม่ได้เรียนเรื่องอย่างนั้น แล้วใครละเป็นคนสอนให้ พ่อแม่นั่นแหละเป็นคนสอนให้ คนบ้านใกล้เรือนเคียงบ้าง ถ้าขนาดไปโรงเรียนแล้วครูสอนอีกละ ให้เกิดความโกรธความพยาบาท จะยกตัวอย่างง่ายๆ เช่นว่า
สอนประวัติศาสตร์ สอนประวัติศาสตร์ชาติไทยพอถึงตอนกรุงศรีอยุธยา ก็สอนว่าพม่านี่ยกมาตีกรุงศรีอยุธยาสองครั้ง แล้วครั้งสุดท้ายพม่าทำเจ็บแสบ เผาบ้าน เผาเมือง ปล้นเอาทองจากพระพุทธรูป เวลาสอนครูทำท่าคึ้งเครียดขึ้นมาเชียว ชังพม่าขึ้นมา ไอ้เด็กที่ฟังแล้วมันก็เกลียดขึ้นมาเหมือนกัน เกลียดพม่าบ้าง คนพอเห็นพม่าอยากจะไปต่อยหน้ามันเลย ไปต่อยพม่าเดี๋ยวนี้มันก็ไม่ได้เรื่องอะไรหรอก ไอ้พม่าที่เผาเมืองมันตายกระดูกถมดินไปนานแล้ว พม่าเดี๋ยวนี้มันไม่รู้เรื่อง ไม่รู้เรื่องเลยว่าเคยทำอะไรกับประเทศไทย จะไปโกรธมันได้อย่างไร
ครูผู้สอนก็เหมือนกันแหละ ใครที่เล่าเรื่องอย่างนี้ให้เด็กฟังก็เหมือนกัน ถ้าจะให้เด็กเกลียดอย่าให้เกลียดคนดีกว่า อย่าให้โกรธคนดีกว่า โกรธอะไรเกลียดอะไรจึงจะดี คือให้เกลียดต้นตอของเรื่อง ให้โกรธสิ่งที่เป็นต้นตอของเรื่อง ต้นตอของเรื่องมันอะไร คือกิเลสนั่นเอง ความโลภ ความโกรธ ความหลงนี่เป็นต้นตอใหญ่ของเรื่อง ที่ได้รบกันนั่นเพราะความโลภ เพราะความโกรธ เพราะความหลง เราอย่าไปเกลียดความโลภ ความโกรธ ความหลง แต่ว่าควรจะแผ่เมตตาให้แก่คนนั้น แล้วก็นึกว่า แหมเป็นคนที่น่าสงสาร เพราะจิตใจมันตกอยู่ในอำนาจของกิเลส มีทางใดบ้างที่เราช่วยปลดปล่อยให้คนนั้นพ้นจากกิเลส ให้พ้นจากบาปจากอกุศล
ถ้าคิดอย่างนี้ใจเมตตามันก็เกิดขึ้น เราจะไม่โกรธคนนั้น เกลียดคนนี้ แต่ว่าเราโกรธกิเลส เกลียดกิเลส เมื่อเราโกรธกิเลส เกลียดกิเลส เราควรจะระวังตัว ไม่ให้กิเลสประเภทนั้นเกาะจับจิตใจเรา เราเกลียดความโลภอย่าให้ความโลภเกิดขึ้นในใจเรา เราเกลียดความหลง อย่าให้ความหลงเกิดขึ้นในใจของเรา เกลียดความริษยา เราก็อย่ามีความริษยาใคร แต่เราทำใจให้ยินดีเพลิดเพลิน ในความสุขความสบายของคนอื่น อย่างนี้มันก็ไม่มีอะไร
เดี๋ยวนี้โลกไม่ได้สอนให้คนเกลียดกิเลส แต่สอนให้คนรักกิเลสโดยไม่รู้ตัว คือสอนให้เกลียดกันนั่นแหละ ให้เคียดแค้นชิงชังพยาบาทกัน เกลียดกัน เหมือนอาหรับกับยิวเกลียดกัน ตั้งแต่ยุคใบเบิ้ลจนกระทั่งบัดนี้ไม่ได้สอนให้รักกัน ไม่ได้สอนให้เกลียดความชั่ว แต่สอนให้เกลียดคนที่มีความชั่ว อย่างนี้ไม่ถูกต้อง ควรจะสอนให้ใครๆ รู้ว่าอะไรถูกอะไรผิด อย่าไปว่าคนนั้นถูกคนนี้ผิดมันยุ่ง แต่ให้รู้ว่าอะไรมันถูกอะไรมันผิด ถ้าสิ่งใดถูกเอาไว้ ถ้าสิ้งใดผิดก็อย่าเอาไว้ อย่างนี้จิตใจก็จะสบาย ไม่สร้างปัญหา คือความทุกข์ความเดือดร้อน ให้เกิดขึ้นในจิตใจของเรามากเกินไป นี่ประการหนึ่ง
ในการบริหารงานอะไรต่างๆ นี้ก็เหมือนกัน เราอย่ารับภาระให้มันมากเกินไป รับงานนะ ไม่ได้หมายความว่าต้องทำอยู่ตลอดเวลา ไม่ใช่อย่างนั้น ทำเป็นเวลา ถึงเวลาทำงานก็ทำจริงๆ ห้าชั่วโมงของงานเราทำจริงๆ ทำให้เสร็จ ถ้าสิ่งใดไม่เสร็จก็วางไว้ก่อน พรุ่งนี้ค่อยมาทำต่อ แล้วมานั่งคิดมานั่งค้นต่อไป กลับไปบ้านเราก็พักผ่อนเสียมั่ง ไปทำงานอื่นเสียบ้าง ทำเรื่องส่วนตัวไปเสียบ้าง หาความเพลิดเพลิน เช่นเราเป็นคนมีครอบครัวเราก็มีลูกมีเต้าก็เรียกลูกมานั่งคุยกันต่ออะไรกัน ชวนลูกให้ทำงานเล็กๆ น้อยๆ ให้ทำปลูกต้นไม้บ้างทำสนามบ้าง เอาหินมาทำสวนหย่อมรดน้ำต้นไม้ไปอะไรไปเพลิดเพลินไป ให้ลูกทำงานไปด้วย ทำงานให้เพลิดเพลิน นั่งเล่นกันในสนาม ระหว่างพ่อลูกไป เอาพ่อจะหนีแล้วลูกวิ่งตามนะ กวดกันไปกวดกันมา จิตใจมันว่างร่าเริงแจ่มใส ไม่ต้องไปหมกมุ่นเรื่องงานเรื่องการอะไรมากเกินไป คือว่ามันต้องรู้จักปิด จิตใจของเรานี่ต้องปิดเสียบ้าง เปิดมากไปก็ไม่ได้ เหมือนกับประตูบ้านนะ เวลานอนก็ต้องปิด ปิดกันขโมยเข้ามาหน้าต่างต้องปิด ถ้าไม่ปิดต้องใส่ซี่โครงเหล็กให้แข็งแรงหน่อย จิตใจเรานี่ก็เหมือนกันต้องปิดเสียบ้าง อะไรที่มันหนักก็ต้องปิดไว้ก่อน ไม่ใช่เรื่องที่ต้องคิดเวลานี้ เวลาใดจะคิดก็เอาไปคิด เวลาใดหยุดคิดก็ทำเรื่องอื่นต่อไป ถ้าอย่างนี้แล้วไม่มีอาการเคร่งเครียด จิตใจจะเป็นปกติรู้จักทำงานเป็นเวลา
เวลาจะนอนนี้อย่างหนึ่งบางคนนอนยาก นอนไม่หลับเอามือถ่วงหน้าผาก ถ่วงแล้วมันก็ยังไม่หลับให้เอาหินมาถ่วง มันก็ยังไม่หลับบางคนนะทำไมไม่หลับ มันไม่ใช่เรื่องตรงนี้ มันเรื่องที่ความคิดนะ นอนแล้วจะคิดเวลานอนนี้อย่าไปคิดอะไร ทางที่ดีนี่เราจะนอนนี้ต้องสวดมนต์ไหว้พระ สวดมนต์นี่อย่าถือว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย คนเราสมัยใหม่คิดว่าเสียเวลาไปนั่งไหว้พระสวดมนต์อยู่ มันเป็นเรื่องของคุนปู่ คุณตา ไอ้เราเป็นคนสมัยใหม่ไม่ต้องไหว้ก็ได้ มันเป็นเสียอย่างนั้น ไอ้อย่างนี้มันจะเสียหาย เรื่องไหว้พระสวดมนต์นะเป็นเรื่องฝึกจิต เป็นเรื่องที่ให้เกิดความสงบใจ แล้วจะได้นอนหลับเป็นปกติ ปลดเปลื้องอารมณ์ได้ เราก็ควรจะทำพิธีไหว้พระในบ้านของเรา มีห้องพระเป็นพิเศษ จัดไว้เรียบร้อย เราเข้าไปในห้องนั้น ไหว้พระสวดมนต์ สวดมนต์เสร็จแล้วก็ทำจิตใจให้สงบ ปล่อยว่างจากอารมณ์ต่างๆ เสีย
ครั้นเมื่อจิตสงบแล้วเราก็ไปนอน เวลานอนนี่ก็อย่าคิดอะไร บอกตัวเองว่านอนนะ อย่าคิดมากนะ นอนให้มันหลับนะ แล้วก็นอนให้ร่างกายปกติ นอนหงายก็ได้ นอนหงายทอดมือไปตามปกติหายใจแรงๆ หน่อย หายใจเข้าให้เต็มท้อง ท้องมันก็พองขึ้น หายใจออกท้องมันก็ยุบลงไป แล้วก็กำหนดว่าหายใจเข้า หายใจออกทำให้มันดี ประเดี๋ยวเดียวมันก็หลับไปเลยละ แต่ถ้ารู้ว่าก่อนนอนนี่นะถ้ามันหลับยากหน่อย ก็ทานอะไรเสียนิดหน่อยให้กระเพาะมันได้ทำงาน แต่อย่าทานของหนักเกินไป ให้ทานกล้วยน้ำว้าสักสองผลก็พอละ กล้วยน้ำละว้าอย่าถือว่าของต่ำนะโปรตีนวิตามินมันเยอะแยะ มันดีกว่ากล้วยหอมราคาแพง ซื้อก็ง่ายขายก็คล่อง เอากล้วยน้ำละว้าสักสองผลน้ำสักหนึ่งแก้ว
เสร็จแล้วไปนั่งไหว้พระสวดมนต์ ไหว้พระสวดมนต์แล้วก็รู้สึกว่าจะนอนถึงก็นอนให้สบาย นอนให้หลับอย่าคิดอะไร ถ้ามีความคิดอะไรสู่ขึ้นมาในใจ ต้องขับไล่มันออกไป พอเกิดอะไรขึ้นบอกว่าไม่เอา แกมันมาเสือกให้คิดเวลานี้มันไม่ใช่เรื่องนะ มันไม่ใช่เวลาฉันจะนอนไม่ใช่เวลาคิดออกไป มันก็ออกไปซิ เรารู้ตัวนี่ก็รู้ว่าเราขับไล่ออกไป เราก็นอนกำหนดลมหายใจเข้าออกต่อไป ประเดี๋ยวมันก็หลับ หลับแล้วก็ตื่นตามเวลา ตื่นโดยมากตีสี่อะไรมันก็ตื่น ร่างกายมันก็นอนพอสมควร เมื่อตื่นแล้วก็ลุกขึ้นนั่งสงบใจเสียหน่อย ล้างหน้าล้างตาเสียก่อน ล้างหน้าล้างตาเสร็จแล้วก็ทำจิตให้สงบ กำหนดอานาปานสติหายใจเข้าออกนี้แหละดีที่สุดแล้ว
นั่งทำจิตให้สงบไม่คิดเรื่องอะไร ไม่ยุ่งเรื่องอะไร ทำใจให้สงบพอสว่างก็ลุกขึ้นบริหารร่างกาย ตามแบบง่ายๆ แกว่งแขนแกว่งขา อะไรยืนตัวตรงๆ แกว่งแขนไปมาสักพันครั้งก็ยังได้ เพื่อช่วยให้ร่างกายแข็งแรง มันไม่หนักอกหนักใจ นี่ยืนเรื่อยๆ แล้วแกว่งสักพันครั้งนับแกว่งไป นับก็นับไป เท่าใดก็เท่าใดก็เอาไปนับหนึ่งนับสอง ไปทางด้านหลังว่าหนึ่งนี่สองนี่ มันได้ห้าร้อย และต้องนับว่ามาหนึ่งสอง แกว่งยืนตัวตรงหายใจทีแล้วก็แกว่งไปแกว่งมาแล้ว เวลานั้นจิตต้องให้ว่างอย่าไปคิดกังวลอะไร ให้นึกถึงแขนที่แกว่งก็แล้วกัน แกว่งไปหน้าแกว่งไปหลัง แกว่งหน้าแกว่งหลังนึกแต่เรื่องแขน บริหารร่างกายจนเหงื่อไหลพอสมควร เข้าห้องน้ำอาบน้ำทำจิตใจให้สบายตลอดเวลา จนกระทั่งตื่นเช้ารับประทานอาหาร อย่าไปดื่มกาแฟมากมันนอนไม่ค่อยหลับ
พวกกาแฟนะอย่าไปเชื่อพวกโฆษณานั่นว่า กาแฟนี้ดี กาแฟนั้นดี เอามาลองฉันดูแล้ว ไม่เห็นดีสักอย่างเดียว ดูมันฝาดๆ เฝื่อนๆ นะมันไม่ได้เรื่องอะไรหรอก อย่าไปเที่ยวดื่มไอ้ของติดๆ เข้าไป กาแฟ บุหรี่ ของเมานี่มันไม่ดีทั้งนั้นแหละ ของเสพติดให้โทษ ทำให้โรคทางประสาท ร่างกายเรามันเสีย งดเว้นสิ่งเหล่านั้นให้หมด รับทานอาหารง่ายๆ ให้ดีต้องทานผักมากๆ เนื้อน้อยๆ อาหารย่อยง่ายๆ ร่างกายก็จะเป็นปกติกระปรี้กระเปร่า
เวลาไปถึงที่ทำงาน ก็บอกตัวเองว่าเอาละทีนี้ทำงานแล้วนะ คิดละนึกละวางแผน ในเรื่องงานเรื่องการไว้ให้เต็มที่ ทำงานไปเป็นปกติ งานมีอุปสรรคอย่าเป็นทุกข์ อย่าร้อนอกร้อนใจ ทุกอย่างต้องมีการขัดข้องต้องมีอุปสรรค เราก็ต้องคิดว่าเอามันเรื่องธรรมดา อุปสรรคเป็นเครื่องทดลองสติปัญญาของเรา เราไม่กลัวเรายิ้มรับกับมัน แล้วเราก็คิดค้นหาวิธีแก้ไขต่อไป ด้วยจิตใจที่ร่าเริงเบิกบานยิ้มเข้าไว้ หัดยิ้มๆ ไว้ ร่าเริงไว้ ยิ้มเถิดหนาจงร่าเริงเข้าไว้จะบูดบึ้งทำไมสดชื่น หัวเราะเป็นเล่นหรือจริงยิ่งครึกครื้น อายุยืนหมื่อนปีดีไหนละ แม่เจ้าเอยเจ้าดอกบานชื่นใครอยากอายุยืนต้องให้รื่นเริงเอย
รื่นเริงไม่ใช่หัวเราะคลักๆ ตลอดเวลา หมายความว่าจิตใจมันสบายอยู่ข้างใน ยิ้มอยู่ข้างในมองอะไรด้วยความจริงอยู่ตลอดเวลา รู้เท่ารู้ทันต่อสิ่งทั้งหลายที่เข้ามากระทบอารมณ์ อันนี้แหละที่จะทำให้จิตใจเราสบายเรื่อยขึ้นเป็นปกติ เราก็ต้องหมั่นอ่านหนังสือธรรมะเครื่องเตือนใจ ว่างๆ ก็ออกมาที่โปร่งๆ แจ้งๆ เหมือนกับญาติโยมมาที่วัดชลประทานนี่ มาแล้วใจมันก็สบาย นั่งพักตรงไหนก็ได้ ใต้ร่มไม้อะไร นั่งให้มันสบายใจ มองโลกด้วยความสดชื่น มันก็เพิ่มกำลังใจให้แก่ตนเอง
อันนี้ก็เรียกว่า วิธีการส่งเสริมสุขภาพทางจิตของเรา ให้อยู่ในโลกที่วุ่นวาย ได้โดยไม่วุ่นวายมากเกินไป ดังที่ได้แสดงมาก็สมควรแก่เวลา ขอยุติไว้เพียงนี้ฯ
<< ย้อนกลับ
» ไม่มีอะไรได้ดังใจเหมือนม้ากาบกล้วย
» วันนี้เจ้าอยู่กับฉันพรุ่งนี้มันไม่แน่
» หลักใจ
» เกิดดับ
» มรดกธรรม
