ชื่อมัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์

๑๕.พหุธาตุกสูตร สูตรว่าด้วยธาตุหลายอย่าง

๑. พระผู้มีพระภาคประทับ ณ เชตวนาราม.

ตรัสสอนภิกษุทั้งหลายว่า ภัย, อันตราย, อุปสัคเกิดจากคนพาล มิใช่เกิดจากบัณฑิต .

พระอานนท์กราบทูลว่า ด้วยเหตุเพียงไรภิกษุจึงควรแก่ถ้อยคำว่า ภิกษุผู้เป็นบัณฑิต เป็นผู้พิจารณาสอบสวน. ตรัสตอบว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ, ฉลาดในอายตนะ, ฉลาดในปฏิจจสมุปบาท และฉลาดในฐานะ ( สิ่งที่เป็นไปได้) และอฐานะ ( สิ่งที่เป็นไปไม่ได้ ).

๒. ในข้อฉลาดในธาตุ ทรงแสดงความเป็นผู้ฉลาดในธาตุ ๑๘ ( อายตนะภายในมีตา เป็นต้น ๖ , อายตนะภายนอกมีรูป เป็นต้น ๖, วิญญาณมีจักขุวิญญาณ เป็นต้น ๖, รวมเป็น ๑๘ ) ; ธาตุ ๖ คือ ดิน, น้ำ, ลม, ไฟ, อากาศ, วิญญาณ; ธาตุ ๖ คือ สุขกาย, ทุกข์กาย, สุขใจ, ทุกข์ใจ,เฉย ๆ , อวิชชา, ( ความไม่รู้; ธาตุ ๖ คือ กาม, เนกขัมมะ, (ออกจากกาม), พยาบาท, ไม่พยาบาท,เบียดเบียน, ไม่เบียดเบียน; ธาตุ ๓ คือ กาม, รูป, อรูป; ธาตุ ๒ คือธาตุที่ปัจจัยปรุงแต่ง (สังขตาธาตุ ) ธาตุที่ปัจจัยมิได้ปรุงแต่ง ( อสังขตาธาตุ ).

๓. ในข้อฉลาดในอายตนะ ทรงแสดงความเป็นผู้ฉลาดในอายตนะภายใน ๖ ภายนอก ๖.

๔. ในข้อฉลาดในปฏิจจมุปบาท ( ความอาศัยเหตุเป็นปัจจัยเกิดขึ้น) ทรงแสดงความเป็นผู้ฉลาดทั้งใน เหตุปัจจัยสายเกิด คือเพราะมีสิ่งนี้ จึงมีสิ่งต่อ ๆ ไป ทั้งในเหตุปัจจัยสายดับ คือเพราะกับสิ่งนี้ สิ่งต่อ ๆ ไปจึงดับ.

๕. ในข้อฉลาดในฐานะและอฐานะ ทรงแสดงความเป็นผู้ฉลาดในสิ่งที่เป็นไปได้และเป็นไปไม่ได้ สิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เช่น ผู้สมบูรณ์ด้วยทิฏฐิเป็นไปไม่ได้ ที่จะเห็นสังขารว่าเป็นเที่ยง เป็นสุข เป็นตัวตน และสิ่งที่เป็นไปได้ เช่น บุถุชนเป็นไปได้ที่จะเห็นสังขารว่าเป็นเที่ยง เป็นสุข เป็นตัวตน.

<< ย้อนกลับ || หน้าถัดไป >>