ข้าวฟ่าง (Sorghum) Sorghum bciolor (L.) Moench

การใช้ประโยชน์

เมล็ดข้าวฟ่างถูกนำมาใช้เป็นอาหารมนุษย์โดยการหุงต้มแบบเดียวกับข้าว การนำมาอบ ปิ้ง หรือคั่วให้พองแล้วแตกออกเหมือนข้าวโพด เมื่อนำเมล็ดมากระเทาะให้ผนังผลที่มีสีสันหลุดออกไป แป้งที่อยู่ภายในจะถูกนำมาใช้ต้มเป็นข้าวเปียก นำมาทำขนมปังแผ่น ขนมปังก้อน เส้นก๋วยเตี๋ยว และเส้นหมี่ เมล็ดข้าวฟ่างที่มีรสขมถูกนำมาใช้ในการผลิตเบียร์ โดยการนำเมล็ดข้าวฟ่างมาเพาะให้งอกก่อนนำไปหมักด้วยยีสต์ ในการหมักเมล็ดข้าวฟ่างเป็นเบียร์นั้นพบว่ามีระดับแอลกอฮอล์ที่สูงขึ้นและมีปริมาณโปรตีนสูงขึ้นด้วย ซึ่งเป็นการเพิ่มคุณค่าทางอาหาร ในทวีปแอฟริกานิยมนำเมล็ดข้าวฟ่างมาหมักเป็นโยเกิร์ตที่มีรสเปรี้ยวและกลิ่นหอม (Stenhouse and Tippayaruk, 1996)

แป้งจากเมล็ดข้าวฟ่างถูกนำมาใช้ผลิตกาวสำหรับกระดาษปิดผนังและไม้อัด (Nebraska Agriculture In the Classroom, 2004)

เมล็ดข้าวฟ่างยังถูกนำไปใช้ในการเลี้ยงสัตว์ชนิดต่างๆ โดยตรง เช่น วัว ควาย หมู เป็ด ไก่ และนก รวมทั้งการนำไปผสมอาหารสัตว์ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ ซึ่งมีการใช้ข้าวฟ่างเป็นอันดับสองรองจากข้าวโพด ลำต้นข้าวฟ่างที่มีน้ำตาลมากถูกนำมาผลิตน้ำตาล น้ำเชื่อม และหมักเป็นเอธิลแอลกอฮอล์ได้ โดยสามารถวัดความหวานของน้ำตาลในลำต้นได้ถึง 14 องศาบริกซ์ และเมื่อนำมาเคี่ยวเป็นน้ำตาลหรือน้ำเชื่อมจะมีความหวานสูงถึง 70-75 องศาบริกซ์ (Rajvanshi et al, 2004) กากที่เหลือจากการหีบน้ำตาลออกจากลำต้นถูกนำไปใช้เลี้ยงสัตว์และทำเชื้อเพลิง

นอกจากนี้ข้าวฟ่างบางพันธุ์ยังถูกปรับปรุงพันธุ์มาพื่อใช้ส่วนของลำต้นและใบเป็นอาหารสัตว์โดยตรง เช่น หญ้าซูดาน หญ้าจอนสัน ก้านช่อดอกของข้าวฟ่างไม้กวาด ถูกนำมาใช้ในการทำไม้กวาด แปรงทาสี และพู่กัน (จุฬี, 2540 ; Stenhouse and Tippayaruk, 1996)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
การจำแนกข้าวฟ่าง
การใช้ประโยชน์
คุณค่าทางอาหาร
การขยายพันธุ์
นิเวศวิทยา
การเก็บเกี่ยว-การส่งออก