ข้าวโพด (corn, maize) Zea mays L.

การขยายพันธุ์

ข้าวโพดขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดลงในแปลงปลูกโดยตรง เมื่อมีการเตรียมดินในสภาพที่น้ำเพียงพอและอุณหภูมิเหมาะสมต่อการเจริญเติบโต อาจปลูกโดยการหยอดเมล็ดด้วยมือหรือเครื่องหยอดเมล็ดลงในร่อง บนพื้นราบ หรือบริเวณเชิงเขา แต่การปลูกบริเวณเชิงเขานั้นดินควรมีความเหนียว และมีน้ำหนักมากพอสมควรเพื่อป้องกันการชะล้างของหน้าดิน

ระยะห่างระหว่างแถวตั้งแต่ 60-100 เซนติเมตร ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพของดิน ปริมาณน้ำฝน วิธีการให้น้ำในการชลประทาน พันธุ์ที่นำมาปลูก และวิธีการในการปลูก การทิ้งระยะห่างระหว่างแถวปลูกกว้างมาก จะทำให้มีวัชพืชเจริญเติบโตแทรกอยู่ระหว่างแถวมาก และมีการชะล้างของหน้าดินได้ง่าย

พื้นที่ 1 ไร่สามารถปลูกข้าวโพดได้ตั้งแต่ 3,200 – 12,800 ต้นต่อไร่ ใช้เมล็ดข้าวโพดหนักประมาณ 1.5-3.8 กิโลกรัมต่อไร่ โดยฝังเมล็ดลงในดินลึก 3-6 เซนติเมตร ทั้งนี้ขึ้นกับสภาพของดิน อุณหภูมิและแสง อาจมีการใส่ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยเคมีลงไปพร้อมๆ กับการหยอดเมล็ด ในแปลงปลูกขนาดเล็กอาจมีการปลูกสลับกับพืชอื่นๆ ในแปลงปลูก ได้แก่ ถั่วลิสง ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ถั่วฝักยาว หรือถั่วอื่นๆ มันสำปะหลัง มันเทศ และผักต่างๆ

ในภาคพื้นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีการปลูกข้าวโพด 3 แบบ คือ

พื้นที่ขนาดใหญ่ปลูกข้าวโพดเพียงอย่างเดียวตลอดปี
ปลูกสลับกับการทำนาข้าว ซึ่งมีการปลูกข้าวในฤดูฝน และช่วงฤดูอื่นเปลี่ยนมาปลูกข้าวโพดแทน
ปลูกแบบไร่เลื่อนลอย มีการถากถางป่าแล้วเปลี่ยนพื้นที่ปลูกไปเรื่อยๆ

นอกจากนี้ยังอาจมีการปลูกข้าวโพดเป็นพืชหมุนเวียนสลับกับพืชอื่นๆ ได้แก่ ถั่วเหลือง ถั่วเขียว ถั่วลิสง ฝ้าย และทานตะวัน

การที่ข้าวโพดเป็นที่นิยมปลูกของเกษตรกรเนื่องจาก

เป็นพืชที่ให้ผลผลิตสูง ให้ผลตอบแทนคุ้มค่าต่อแรงงาน
เปลือกหุ้มฝักป้องกันการทำลายจากนกและฝนได้
เก็บเกี่ยวได้ง่าย และสามารถเก็บรักษาได้ง่าย
ระยะเวลาในการเก็บเกี่ยวนาน ตั้งแต่ฝักอ่อนจนกระทั่งฝักแก่เกินอายุเก็บเกี่ยวได้ถึงสองสัปดาห์
สามารถปลูกได้ในอุณหภูมิต่างๆ กันหลายระดับ
ความต้องการข้าวโพดเป็นอาหารมนุษย์และอาหารสัตว์มีเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ (Koopmans et al., 1996)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
การจำแนกข้าวโพด
การใช้ประโยชน์
คุณค่าทางอาหาร
การขยายพันธุ์
นิเวศวิทยา
การเก็บเกี่ยว
การส่งออก