ข้าว (Rice) Oryza sativa L.

การขยายพันธุ์

ข้าวเป็นพืชที่มีการขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดลงในแปลงปลูกโดยตรง หรือแปลงเพาะกล้า ซึ่งวิธีการในการเพาะเมล็ดและการปลูกข้าวนั้น ขึ้นกับสายพันธุ์ของข้าวที่เลือกใช้และระบบนิเวศที่ใช้ในการปลูกข้าว ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 วิธีใหญ่ๆ คือ

1. การปลูกข้าวในดินแห้ง (method for dry-land planting)

การหยอดเมล็ด (dibbling) ใช้ในการปลูกข้าวไร่โดยหยอดเมล็ดลงแปลงปลูกโดยตรง
การหว่านข้าวแห้ง (dry-seed broadcasting) เป็นการหว่านเมล็ดข้าวแห้งลงในแปลง ปลูกภายหลังจากมีการคราดพื้นที่ ก่อนที่จะมีการขังน้ำในนาในระดับสูง

2. การปลูกข้าวในดินที่มีน้ำขัง (method for wet land planting)

การปักดำ (transplanting method) เป็นการปลูกต้นข้าวในแปลงเพาะกล้าแล้วย้ายกล้าไปปักดำในแปลงปลูก ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้ในนาน้ำฝนและนาชลประทาน

ภาพการดำนาข้าว (นิรนาม, 2547 ก)

ภาพควายไทยยังคงเป็นสัตว์เลี้ยงไว้ใช้ไถนา
ของชาวนาไทย ในนาข้าวที่ต้องมีการปักดำ
(นิรนาม, 2547 ก)

การหว่านน้ำตม (pre-germinated seed broadcasting method) เป็นการแช่เมล็ดข้าวเปลือกในน้ำให้เริ่มงอก ก่อนนำไปหว่านในนาที่เตรียมพื้นที่ในสภาพมีน้ำท่วมขังเล็กน้อย เมื่อต้นข้าวงอกและเจริญเติบโตจึงค่อยๆ เพิ่มระดับน้ำที่ท่วมขังในนาข้าว (บริบูรณ์, 2540)

ภาพสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามกุฏราชกุมาร
ทรงหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าวในนาชลประทาน (นิรนาม, 2548 ก)

ภาพสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี
ทรงหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าวในนาชลประทาน
(นิรนาม, 2548 ก)

ภาพพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช
ทรงเกี่ยวข้าวในนาสาธิต (นิรนาม, 2548 ก)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
การจำแนกข้าว
การใช้ประโยชน์
คุณค่าทางอาหาร
การขยายพันธุ์
นิเวศวิทยา
การเก็บเกี่ยว
การส่งออก