นายหนัง

เป็นคำเรียกบุคคลผู้ทำหน้าที่แสดงหนังตะลุงก่อนสมัยรัชกาลที่ 6 หนังคณะหนึ่งๆ จะมีนายหนัง 2 คน ทำหน้าที่พากย์และเชิดรูปพระรูปนางคนหนึ่ง พากย์ เชิดยักษ์ ตัวตลกและเชิดตัวเบ็ดเตล็ดอีกคนหนึ่ง เรียกนายหนังทั้งสองว่า "หัวหยวก ปลายหยวก" เล่ากันมาว่า หลังจากหนังบัวแห่งเมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นหนังสมัยรัชกาลที่ 6 ได้เริ่มแสดงโดยบทบาททั้งพากย์และเชิดคนเดียว และหนังอื่นๆ เอาอย่างสืบมาแล้ว หนังคณะหนึ่งๆ ก็คงมีนายหนังเพียงคนเดียวเป็นทั้งคนพากย์ คนเชิด ผู้ประพันธ์เรื่อง และเป็นหัวหน้าคณะบริหารงานทั้งหมด จากภาระดังกล่าว นายหนังจึงต้องเป็นคนเก่ง มีคุณสมบัติพิเศษหลายประการ

ในส่วนของการแสดงหนัง
จะต้องเป็นคนเสียงดีและเสียงดัง ทำเสียงได้หลายเสียง เปลี่ยนเสียงตามบทบาทของตัวละครที่พากย์ได้ฉับพลันและเป็นธรรมชาติ พากย์ยักษ์เสียงต้องห้าวอย่างยักษ์ พากย์นางเสียงต้องนุ่มหวานอย่างนางพากย์ตัวตลกตัวใดเสียงต้องเป็นอย่างตัวตลกตัวนั้น เรียกเป็นภาษาหนังตะลุงว่า "กินรูป" เสียงที่ชวนฟังต้องแจ่มใสกังวานกลมกลืนเข้ากับเสียงโหม่งเรียกว่า " เสียงเข้าโหม่ง" และสามารถรักษาคุณภาพของเสียงได้ตลอดเวลา การแสดงตั้งแต่ประมาณ 3 ทุ่มจนยันสว่าง ต้องรอบรู้ในศิลป์และศาสตร์ต่างๆ อย่างกว้างขวาง ทั้งคดีโลกและคดีธรรม เพื่อแสดงหนังให้ได้ทั้งความบันเทิงและสาระประโยชน์ มีอรรถรสชวนติดตามต้องมีไหวพริบ ปฏิภาณดี แก้ปัญหาต่างๆ ได้อย่างฉับไว ต้องแสดงออกได้อย่างมีอารมณ์ สมบูรณ์พร้อมทุกรส โดยเฉพาะอารมณ์ขันต้องเด่นเป็นพิเศษ ต้องรอบรู้แม่นยำในเชิงกลอนเพราะกลอนหนังตะลุงมีหลายรูปแบบ ต่างบทบาทออกไปก็ใช้กลอนต่างรูปแบบกันไป และกลอนเกือบทั้งหมดเป็นกลอนสดคิดเอาในตอนนั้น ต้องเป็นคนช่างสังเกต ช่างจดจำและช่างคิดเพื่อเก็บเกี่ยวเอาประสบการณ์ทุกอย่างมาใช้ประโยชน์ในการแสดงให้ได้ และต้องมีความสามารถในการเชิดรูปให้ได้ลีลา ความรู้สึก เชิดยักษ์ต้องดูขึงขัง ดุร้าย มีอำนาจ เชิดนางก็ดูนิ่มนวลอย่างกิริยาหญิง เป็นต้น ความสามารถทั้งหมดนี้ล้วนเป็นสิ่งจำเป็นในการแสดงหนังทั้งสิ้น
ในส่วนที่เป็นหัวหน้าคณะ
ซึ่งต้องบริหารงานทั้งหมดนั้น ก็ต้องรู้หลักปกครองคน อย่างน้อยต้องให้ลูกคู่ 7 – 8 คน มีความรักกลมกลืนกัน มีความเต็มใจและมุ่งมั่นจะตีเครื่อง (เล่นดนตรี) ให้ดีที่สุดและด้วยความรับผิดชอบ ต้องมีมนุษยสัมพันธ์ดี ปรับตัวได้ง่าย เพราะผู้มาติดต่อให้ไปแสดงมีหลายพวก หลายระดับ ต้องมีความรับผิดชอบและสัตย์ซื่อต่อผู้มาติดต่อ รับขันหมากใครไว้ต้องทำให้ได้ตามที่ตกลง นายหนังโดยทั่วไป มักสืบเชื้อสายจากบรรพบุรุษที่เป็นหนังมาก่อน ที่เป็นประเภท "หนังผุด" คือหัดหนังเพราะสนใจ ไม่มีบรรพบุรุษคนใดเป็นหนังมาก่อนนั้นมีน้อย

นายหนังทุกคนจะเป็นหนังโดยสมบูรณ์ได้ต้องผ่านพิธีครอบมือพิธียื่นรูป อันเป็นพิธีแสดงตนยอมรับนับถือครูต้นของหนังเสียก่อน และเมื่อผ่านพิธีดังกล่าวแล้ว ต้องตั้งหิ้งบูชาครู และจัดเครื่องบวงสรวงครู ตามวาระอันควรหรือตามข้อตกลง หากละเลยเชื่อว่านายหนังผู้นั้นจะหาความเจริญไม่ได้และอาจถูกครูหนังให้โทษได้