หลักสูตรพุทธศาสนา (ระดับมัธยมต้น-ปลาย)

บทที่ ๔ คุณธรรมประจำใจ

๑. การบูชา
การบูชานั้นมีอยู่ ๒ ประเภท อันได้แก่
๑. อามิสบูชา คือบูชาด้วยสิ่งของ เช่น ดอกไม้ ธูปเทียน ซึ่งเป็นการบูชาที่ผิวเผิน
๒. ปฏิบัติบูชา คือ การบูชาด้วยการปฏิบัติตามคำสอน ซึ่งเป็นการบูชาที่แท้จริง

๒. บุคคลหาได้ยากในโลก
บุคคลที่จัดว่าหาได้ยากยิ่งในโลกนั้นก็ได้แก่
๑. บุพพการี คือผู้ที่ทำอุปการคุณก่อนโดยไม่หวังผลตอบแทน
๒. กตัญญูกตเวที คือผู้ที่รู้คุณและตอบแทนคุณผู้มีอุปการคุณก่อน

สิ่งที่มีคุณต่อเรานั้นมีมากมาย ซึ่งก็ได้แก่ พระพุทธเจ้า, พ่อแม่,ครูอาจารย์, พระมหากษัตริย์, แม้ข้าราชการหรือบุคคลที่ดี, รวมทั้งสัตว์และป่าไม้ ซึ่งจัดเป็นบุพพการีของเราที่เราจะต้องรู้ซึ้งถึงพระคุณของท่านเหล่านั้นและตอบแทนคุณของเขาอย่างเหมาะสม อันได้แก่

การตอบแทนคุณของพระพุทธเจ้าที่ทรงนำธรรมะสั่งสอนเราก็คือการปฏิบัติตามหลักธรรมและเผยแพร่คำสอนต่อไป การตอบแทนคุณของพ่อแม่ที่ช่วยเลี้ยงเรามาก็คือเลี้ยงดูท่านเมื่อท่านแก่เฒ่า เชื่อฟังทาน รับใช้ท่านเป็นต้น การตอบแทนคุณของครูอาจารย์ที่ช่วยสั่งสอนเราก็คือ เชื่อฟัง, ขยันเรียน, รับใช้ท่าน เป็นต้น การตอบแทนคุณของพระมหากษัตริย์ที่ช่วยปกป้องชาติให้สงบสุขก็คือเทิดทูลพระองค์ รักสามัคคีกัน การตอบแทนคุณของข้าราชการหรือบุคคลที่ดีต่อเราก็คือปฏิบัติตามกฎหมาย ช่วยเหลือสังคม การตอบแทนคุณของสัตว์ป่าและป่าไม้ที่ช่วยให้เรามีปัจจัย ๔ และมีชีวิตอยู่อย่างสุขสบายก็คือ ประหยัด อนุลักษณ์ธรรมชาติ ไม่ทำลายธรรมชาติ

๓. ธรรมที่ช่วยปกป้องรักษา
การปฏิบัติที่จะช่วยให้เราปลอดภัยจากความทุกข์ ความเดือดร้อนทั้งหลายได้ก็ได้แก่
๑. สติ คือระลึกได้ หรือยังจำอะไรๆได้อยู่ไม่หลงลืม
๒. สัมปชัญญะ คือรู้สึกอยู่ว่ากำลังทำอะไรอยู่

๔. ธรรมอันทำให้งดงาม
คุณธรรมที่จะทำให้งดงามจนมีผู้คนชื่นชมนั้นก็ได้แก่
๑. ขันติ คือมีความอดกลั้น อดทนต่อสิ่งที่มายั่วยวน
๒. โสรัจจะ คือมีความสงบเสงี่ยมไม่แสดงอาการไม่ดีออกมา

๕. ธรรมที่ช่วยให้โลกมีสันติภาพ
การที่โลกจะมีสันติภาพได้มวลมนุษย์จะต้องปฏิบัติตามหลักการโดยสรุปดังนี้คือ
๑. หิริ คือมีความละอายใจต่อการทำบาป
๒. โอตตัปปะ คือมีความเกรงกลัวต่อผลของบาป

๖. การอยู่ในระเบียบวินัยของโรงเรียน
ผลดีจากการปฏิบัติตามกฎระเบียบต่างๆของโรงเรียนก็ได้แก่
๑. ตนเองมีความปรกติสุข
๒. ครูอาจารย์และเพื่อนที่ดีรักใคร่
๓. มีความก้าวหน้าในการเรียน และการงานในอนาคต
๔. มีความมั่นคงในชีวิต

๗. การฝ่าฝืนระเบียบวินัยของโรงเรียน
ผลเสียจากการฝ่าฝืนกฎระเบียบต่างๆของโรงเรียนก็ได้แก่
๑. ตนเองไม่มีความปรกติสุข (ถูกทำโทษ)
๒. ครูอาจารย์และเพื่อนที่ดีรังเกียจ
๓. ไม่มีความเจริญก้าวหน้าในการเรียนและการงานในอนาคต
๔. ไม่มีความมั่นคงในชีวิต

๘. ประโยชน์จากความขยัน
๑. เรียนเก่ง ทำงานเก่ง(เก่ง)
๒. มีความรู้มาก มีทรัพย์มาก(รวย)
๓. คนดีชื่นชอบ มีเกียรติ(สวย)
๔. ชีวิตเจริญและมั่นคง(ดี)

๙. โทษจากความเกียจคร้าน
๑ . เรียนแย่ ทำงานแย่(แย่)
๒. โง่เขลา ยากจน(โง่)
๓. คนดีรังเกียจ ด้อยเกียรติ(โซ)
๔. ชีวิตตกต่ำและไม่มันคง(จน)

๑๐. คุณประโยชน์จากความประหยัด
๑. มีทรัพย์มาก(รวย)
๒. ชีวิตไม่เดือดร้อน
๓. ชีวิตมีความสุขมาก
๔. มีความมั่นคงในชีวิต

๑๑. โทษจากความฟุ่มเฟือย
๑. ขาดแคลนทรัพย์(จน)
๒. ชีวิตเดือดร้อน
๓. ชีวิตมีความสุขน้อย
๔. ชีวิตขาดความมั่นคง

» บทที่ ๑ หลักพุทธศาสนาโดยสรุป

» บทที่ ๒ หลักพื้นฐานพุทธศาสนา

» บทที่ ๓ พุทธธรรม

» บทที่ ๔ คุณธรรมประจำใจ

» บทที่ ๕ พุทธประวัติ

» บทที่ ๖ ประวัติพุทธสาวก

» บทที่ ๗ หน้าที่ชาวพุทธ

» บทที่ ๘ การฝึกสมาธิ

» บทที่ ๙ การพัฒนาปัญญา

» บทที่ ๑๐ พระสงฆ์

» บทที่ ๑๑ ชาวพุทธ และศาสนพิธี

» บทที่ ๑๒ ภาษาบาลีและพุทธภาษิต

» บทที่ ๑๓ ศาสนาโลก

» บทที่ ๑๔ ธรรมประยุกติ

» บทที่ ๑๕ ปรมัตถธรรม