อำนาจอธิปไตย

ความหมายของอำนาจอธิปไตย

คำว่า “อำนาจอธิปไตย” แปลมาจากคำว่า “Sovereignty” ในภาษาอังกฤษ คำ ๆ นี้มาจากภาษาลาตินว่า “Superanus” ส่วนในภาษาฝรั่งเศสใช้คำว่า “Sourverainete” ซึ่งทั้ง 3 คำนี้แปลความหมายไว้อย่างเดียวกันทั้งสิ้นว่า “อำนาจสูงสุด” ดังนั้น อำนาจอธิปไตยจึงเป็นอำนาจสูงสุดในรัฐ (Supreme Authority) ที่จะใช้บังคับบัญชาให้ประชาชนในรัฐปฏิบัติตามหรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือเจตจำนงสูงสุดของรัฐ (The Supreme Will of the State) ที่แสดงออกมาในลักษณะต่าง ๆ เช่น ออกมาในรูปของกฎหมาย คำสั่ง ข้อบังคับหรือแนวนโยบาย และผู้ที่แสดงออกซึ่งเจตจำนงสูงสุดนี้ได้แก่ องค์กรต่าง ๆ ของรัฐนั่นเอง (สมศักดิ์ เกี่ยวกิ่งแก้ว 2525 : 15) ด้วยเหตุนี้จึงกล่าวว่า อำนาจอธิปไตยเป็นอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศและสามารถจะแยกพิจารณาได้เป็น 2 ส่วน คือ

1. อำนาจอธิปไตยภายใน (Internal Sovereignty) เป็นอำนาจสูงสุดในการจัดการเกี่ยวกับเรื่องภายในประเทศได้อย่างอิสระที่จะดำเนินการใด ๆ อย่างเต็มที่ เช่น การจัดการบริหารปกครองประเทศ การจัดเก็บภาษีอากร การจับกุม การให้การบริการ การให้สวัสดิการ การรักษาความสงบเรียบร้อย การรักษาความมั่นคงภายในและการออกกฎหมาย เป็นต้น

2. อำนาจอธิปไตยภายนอก (External Sovereignty) เป็นอำนาจสูงสุดในการจัดการเกี่ยวกับเรื่องภายนอกประเทศได้อย่างอิสระที่จะดำเนินการใด ๆ โดยปราศจากการแทรงแซงหรือควบคุมหรือยึดครองจากรัฐอื่นทั้งในเรื่องของดินแดนหรือการดำเนินกิจการระหว่างประเทศ เช่น การรักษาพรมแดนระหว่างประเทศ การติดต่อสัมพันธ์กับต่างประเทศและการค้าขายแลกเปลี่ยนกับต่างประเทศ เป็นต้น

การใช้อำนาจอธิปไตยตามหลักของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยนั้น ผู้ที่เป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตย คือ ประชาชนในประเทศทั้งหมด แต่ด้วยประชาชนทุกคนในประเทศมิอาจใช้อำนาจอธิปไตยในการปกครองประเทศโดยตรงได้ ด้วยเหตุนี้ในทางปฏิบัติประชาชนผู้เป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตยจึงได้มอบอำนาจที่ตนมีอยู่นั้นให้แก่บุคคลกลุ่มหนึ่งซึ่งเรียกว่า รัฐบาล เป็นผู้ใช้อำนาจแทนตน โดยรัฐบาลนำเอ

เจตนารมณ์ของผู้ที่เป็นเจ้าของอำนาจนั้นไปกำหนดนโยบายบริหารประเทศ เพื่อประโยชน์และความสุขของประชาชนทั้งมวลในประเทศ

อนึ่ง แม้ว่าประชาชนจะได้มอบอำนาจอธิปไตยให้กับคณะบุคคลหรือรัฐบาลได้ใช้อำนาจแทนตนนั้นก็มิได้หมายความว่า รัฐบาลจะสามารถใช้อำนาจอธิปไตยที่ได้รับมอบนั้นตามอำเภอใจหรืออย่างฟุ่มเฟือย รัฐบาลจะต้องใช้อำนาจอธิปไตยนั้นอย่างระมัดระวังและใช้ไปในทางสนองความต้องการหรือตามเจตนารมณ์ของคนส่วนใหญ่ในประเทศเท่านั้น ถ้ารัฐบาลชุดนั้น ๆ ไม่สามารถจะทำความต้องการของคนส่วนใหญ่ได้ ประชาชนสามารถจะเรียกร้องอำนาจคืนและมอบให้รัฐบาลชุดใหม่ได้เสมอ ส่วนในประเทศที่ปกครองในระบอบเผด็จการอำนาจอธิปไตยเป็นของคนชั้นนำชนชั้นผู้ปกครอง ประชาชนไม่มีสิทธิที่จะไปเกี่ยวข้องทักท้วงการใช้อำนาจแต่ประการใด การใช้อำนาจอธิปไตยจึงเป็นไปในทางที่ผู้ปกครองต้องการโดยไม่ต้องคำนึงถึงสิทธิเสรีภาพและความต้องการของประชาชนแต่ประการใด อุดมการณ์ของชาติและผู้ปกครองเท่านั้นที่มีความสำคัญเหนือสิ่งอื่นใดในลัทธิการปกครองนี้