ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>
คัมภีร์ที่ 1 พระธรรมสังคณี
คัมภีร์ที่ 2 พระวิภังค์
คัมภีร์ที่ 3 ธาตุกถา
คัมภีร์ที่ 4 ปุคคลบัญญัติ
คัมภีร์ที่ 5 กถาวัตถุ
คัมภีร์ที่ 6 ยมก
คัมภีร์ที่ 7 มหาปัฏฐาน
คัมภีร์ที่ 5 กถาวัตถุ
บาลี
ปฺคคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกตฺถปรมตฺเถนาติ ?
อามนฺตา.
โย สจฺฉิกตฺโถ ปรมตฺโถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกตฺถปรมตฺเถนาติ ?
นเหวํ วตฺตพฺเพ, อาชานาหิ หิคฺคหํ, หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, สจฺฉิกตฺถปรมตฺเถน
?
เตน วต รเ วตฺตพฺเพ. โย สจฺฉิกตฺโถ ปรมตฺโถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ
สจฺฉิกตฺถปรมตฺ- เถนาติ มิจฺฉา.
คำแปล
สกวาที ถามว่า ท่านหยั่งเห็นบุคคล โดยอรรถที่แจ่มแจ้ง
และโดยอรรถที่อย่างยิ่งกระนั้นหรือ ?
ปรวาที ตอบว่า ใช่ ฯ
สกวาที ซักต่อไปว่า สภาพใดที่มีอรรถอันแจ่มแจ้ง
และมีอรรถอย่างยิง มีปรากฎอยู่ ท่านเข้าไปหยั่งเห็นบุคคลนั้น โดยอรรถที่แจ่มแจ้ง
และโดยอรรถอันยิ่งกระนั้นหรือ ?
ปรวาที กล่าวปฏิเสธว่า ไม่สมควรจะกล่าวอย่างนั้น
สกวาที กล่าวว่า
ท่านรู้แต่พลั้งไป ถ้าว่า ท่านหยั่งรู้เห็นบุคคลได้โดยอรรถที่แจ่มแจ้ง
และอรรถอย่างยิ่งได้แล้วไซร้ ?
เพราะเหตุนั้นแล ท่านก็ควรจะกล่าวว่า สภาพใดมีอรรถที่แจ่มแจ้ง
และมีอรรถอย่างยิ่งมีปรากฎอยู่ ข้าพเจ้าก็เข้าไปหยั่งเห็นบุคคลนั้น
โดยอรรถที่แจ่มแจ้งและโดยอรรถอันเยี่ยมยิ่งได้ เพราะเหตุนั้น ดังนี้
(ในปัญหากรรมนี้ ท่านควรจะกล่าวว่า
ข้าพเจ้าเข้าไปหยั่งเห็นบุคคลโดยอรรถที่แจ่มแจ้งแลโดยที่อย่างยิ่ง
แต่ไม่สมควรจะกล่าวว่า สภาพใดมีอรรถที่แจ่มแจ้ง และมีอรรถอันอย่างยิ่งปรากฎอยู่
ข้าพเจ้าก็หยั่งเห็นบุคคลนั้นโดยอรรถที่แจ่มแจ้ง และโดยอรรถที่อย่างยิ่งดังนี้
คำของท่าน) จึงผิดพลาด ฯ
หมายเหตุ อันที่จริงบาลีตรงนี้ มีบาลีเต็ม แต่ในอภิธรรมคัมภีร์ที่ 5
เท่าที่โบราณาจารย์ของเราคัดมา ไม่ได้เอามาด้วย
แต่เวลาแปลก็แปลให้เต็มบาลีที่มีอยู่ ฯ
ข้อความที่ควรทำความเข้าใจในคัมภีร์นี้ เป็นคัมภีร์ที่พระโมคคัลลีบุตร
ได้ยึดเอานัยเท่าที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเทศนาไว้แล้ว ก็ตั้งเป็นรูปสกวาที
และตบกันเป็นสูตรสำหรับถาม 500 สูตร และสูตรสำหรับแก้อีก 500 สูตร เช่นเดียวกัน
ทั้งนี้ก็เพื่อต้องการที่จะทำลายทิฐิ
คือความเห็นที่ผิดพลาดของฝ่ายอื่นที่เป็นปฏิปักษ์ต่อคำสอนในพระพุทธศาสนานี้นั่นเอง
รวมคำถามของฝ่ายพุทธ 500 ของฝ่ายอื่น 500 สูตร จึงรวมเป็น 1,000 สูตรพอดี
สำหรับท่านที่สนใจโปรดตรวจดูได้ในกถาวัตถุ
และอรรถกถาที่ท่านได้แก้ไว้อย่างวิจิตรพิสดารแล้ว ในอรรถกถาปัญจปกรณ์ ฯ
จบคัมภีร์กถาวัตถุ
