ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม อารยธรรม >>

เพลงพื้นบ้าน

นายบุญเสริม แก่นประกอบ ครู โรงเรียนบ้านชงโค

เพลงพื้นบ้านประเภทเพลงผู้ใหญ่

เพลงผู้ใหญ่ ประเภทเพลงแข่งขัน

เพลงแข่งขัน หมายถึงเพลงที่ร้องขึ้นเวทีแล้ว มีการประกวดแข่งขันระหว่างคณะเพลงพื้นบ้าน สองคณะ เพลงที่นำมาแข่งขัน ได้แก่ เพลงอีแซว เพลงรำวง เพลงซอ หมอลำ

เพลงบอก(เพลงพื้นบ้านภาคใต้)

ใช้ร้องบอกให้ชาวบ้านรู้เรื่องราวต่างๆ เช่น เมื่อถึงวันสำคัญทางศาสนา เทศกาล

ตัวอย่าง เพลงบอก

พวกคณะนักศึกษาเหเข้ามาวันนี้ (ลูกคู่รับ เอ่ว่าเหวันนี้ ) น้องนักศึกษาเหท่านมาวันนี้( ลูกคู่ ทอย ข้า ข้า เหอ วันนี้ ) ตั้งแต่วาเรื่องบ้านนี้หนา คันผมไม่เล่าถึงท่านไม่เข้าใจลูกคู่ ถึงท่านไม่เข้าใจ เองเอย เรื่องบ้านนี้หนาถ้าผมไม่เล่าถึงท่านไม่เข้าใจ

เพลงอีแซว

ความเป็นมา เพลงอีแซว เป็นเพลงพื้นบ้านของไทยที่มีท่วงทำนอง จังหวะเร็วกระชั้น เล่นอักษรแพรวพราว ในคำกลอนที่หนึ่งเมื่อร้องจบแล้วจะลงเสียงเอย ส่วนลูกคู่จะรับเฉพาะ 4 คำสุดท้าย เมื่อร้องจบลูกคู่รับทวนบทสุดท้ายทั้งสองวรรคอีกครั้งหนึ่ง จากนั้นทั้งสองฝ่ายชายหญิงจะร้องฝ่ายละจบ สร้อยนั้มีเนื้อความตัดพ้อ ค่อนแคะ ต่างๆ ปัจจุบันได้เพิ่มเพลงไหว้ครู เล่นติดต่อกันเป็นตับเหมือนเพลงฉ่อย นำฉิ่ง กรับ มาตีประกอบจังหวะ แทนการปรบมือแต่ก่อนเก่า

เพลงอีแซว ได้แสดงภูมิปัญญาของไทยทางด้านเชาวน์ปัญญา มีคำสัมผัสคล้องจอง มีทำนองไพเราะ ก่อให้เกิดความสนุกสนาน ความสามัคคีกลมเกลียวในหมู่คณะ

ตัวอย่างเพลงอีแซว

(สร้อย) มาเถอะหนากระไรแม่มา (ลูกคู่รับ) แม่เพลงอย่าช้า อย่าช้าร่ำไร(ลูกคู่รับ)
มาเถอะหนาแม่มา แม่เพลงอย่าช้าร่ำไร
โอ้แม่ดอกกระแจะ ของพี่แจ่มกระจ่าง รักพี่ต้องจางไปด้วยความจน
จนใจหมายจ้องมารักจ๋องรักเจ้า จนจิตจับเจ่าเป็นเพราะจนใจ
แม่แจ่มกระจ่างจะจางเป็นอื่น เจอเจ๊อะคงไม่หวานชื่นใจ
โอ้แม่คู่ร่วมจิตโอ้ดวงจิตเคยโจก น้ำตาพี่โจ๊กร่วงลงสักสองสามจอก น้องไม่เห็นใจ
จะต้องจากน้องนางจริง แม่หล่อนจ๋า(แล้วหล่อนจ๋า) ถ้ารักพี่แล้วน้องอย่าเป็นสองใจ.

เพลงรำวง(รำโทน)

ต่อมามีผู้นิยมแพร่หลาย และมิได้เล่นแต่ในกาลเท่านั้น ผู้คิดประดิษฐ์เนื้อร้อง ทำนองเพลงให้เข้ากับหน้าทับของโทนขึ้นมากมาย เพลงรำโทนเริ่มมีตั้งแต่สมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี การรำไม่มีแบบแผนแต่อย่างใด ต่อมากรมศิลปากรปรับปรุงรำโทนขึ้นใหม่ และให้เรียกชื่อว่า รำวง

ตัวอย่าง

ประเดี๋ยวเดียว ฉันมาประเดี๋ยวเดียว สนิทสนมกลมเกลียว ประเดี๋ยวเดียว ก็รักกันได้บ้านช่องเราอยู่ห่างไกลๆมารักกันได้ในเวลาประเดี๋ยวเดียว

- เพลงแข่งขัน
- เพลงเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ
- เพลงปฎิพากย์
- เพลงประกอบการเล่นพื้นบ้าน
- เพลงประกอบพิธี
- เพลงกล่อมเด็ก