ปรัชญา อภิปรัชญา ญาณวิทยา จิตวิทยา ตรรกศาสตร์ >>

โสกราตีส

รากเหง้าเหตุผลและศีลธรรมตะวันตก

สมเกียรติ ตั้งนโม

ความคิดเห็นโดยทั่วไป
ชีวิตของโสกราตีส
แนวความคิดต่างๆ
จริยศาสตร์
สกุลความคิดรองของโสกราตีส

จริยศาสตร์

ในเรื่องของจริยศาสตร์ โสกราตีสไม่ได้ไปพ้นจากการมีอคติของลัทธิปัญญาชนของกรีก ซึ่งทำให้การปฏิบัติต่างๆเป็นเรื่องที่ขึ้นอยู่กับทฤษฎีอย่างสมบูรณ์ มันเพียงพอแล้วที่จะรู้จักคุณความดี(virtue)เพื่อที่จะทรงไว้ซึ่งความดี

ทุกๆคนปรารถนาในความสุข ถ้าเผื่อเขาไม่บรรลุถึงความสุข ก็เป็นเพราะเขาไม่รู้จักหนทางที่น้อมนำไปสู่ความสุขนั่นเอง. ผลที่ตามมา คนที่ได้รับการเรียกว่า"คนชั่ว"นั้น ความจริงแล้วเป็นคนที่ไม่รู้(ignorant)เท่านั้น; ความชั่ว(evil)ได้ถูกลดทอนลงสู่ความผิดพลาด(error). อย่างคำว่า"ความชั่วร้าย"(vice)เป็นคำที่พ้องกับคำว่า อวิชชา(ความไม่รู้-ignorance) ดังนั้น ความรู้เกี่ยวกับความดี(good)จึงเป็นคำที่พ้องกันกับคำว่า คุณงามความดี(virtue)

ด้วยเหตุนี้ จึงง่ายที่จะเห็นว่า ทำไมโสกราตีส ผู้ซึ่งมีเจตนาและความตั้งใจที่สร้างเยาวชนคนหนุ่มสาวที่มีคุณความดีขึ้นมา และจำกัดการสอนของเขาลงมาสู่การแสวงหาเกี่ยวกับแนวความคิดต่างๆในเรื่องของศีลธรรม(moral concepts) สำหรับตรงนี้ควรจะได้รับการหมายเหตุลงไปว่า ลัทธิปัญญาชนทางศีลธรรมเป็นสิ่งที่นำเสนอมาโดยตลอดความคิดกรีกทั้งหมด โดยไม่มีข้อยกเว้นในระบบต่างๆทางด้านจริยศาสตร์ของเพลโต และอริสโตเติล