ปรัชญา อภิปรัชญา ญาณวิทยา จิตวิทยา ตรรกศาสตร์ >>

โสกราตีส

รากเหง้าเหตุผลและศีลธรรมตะวันตก

สมเกียรติ ตั้งนโม

ความคิดเห็นโดยทั่วไป
ชีวิตของโสกราตีส
แนวความคิดต่างๆ
จริยศาสตร์
สกุลความคิดรองของโสกราตีส

ความคิดเห็นโดยทั่วไป

บรรดาพวกโซฟิสท์ได้โยกย้ายความสนใจของพวกเขามาอยู่ที่มนุษย์ แต่พวกเขาก็หยุดมัน ณ ความประทับใจต่างๆอันอ่อนไหว ที่เป็นข้อมูลเชิงประสบการณ์(empirical data) โดยตรรกะแล้วพวกเขามาจบลงตรงที่ความขี้สงสัย

ส่วนโสกราตีส ได้ขับเคลื่อนต่อไปบนระนาบเดียวกันเช่นเดียวกับพวกโซฟิสท์ ยกตัวอย่างเช่น การศึกษาเกี่ยวกับมนุษย์ และยกเอาคติพจน์ของ Delphic ขึ้นมาคือ "จงรู้จักตัวของท่านเอง"(Know thyself)มาใช้ในฐานะที่เป็นมาตรฐานการสอนของเขา. เขามิได้หยุดลงที่เรื่องของความรู้สึกต่างๆ(sensations), ณ ความรู้ในลักษณะความคิดเห็น(opinionative knowledge); การสืบสวนของเขาโน้มเอียงไปสู่การพินิจพิเคราะห์และการตรวจสอบอย่างละเอียด ในเหตุผลของเขา ในส่วนลึกซึ้งและเป็นแก่นแท้มากกว่าของมนุษย์ ที่ซึ่งมนุษย์คือมนุษย์

มันเป็นความเข้าใจเกี่ยวกับเหตุผลอย่างถึงแก่นอันนี้ ที่ทำให้เขาค้นพบความรู้ขึ้นมาอันหนึ่ง ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะต่างๆของความเป็นสากลและความจำเป็น: นั่นคือแนวความคิด(concept). ข้อสังเกต การค้นพบของโสกราตีสอันยิ่งใหญ่นี้ ทำให้ปรัชญาได้พบกับวิถีทางของมัน และต่อมาภายหลังได้มาถึงความเป็นระบบต่างๆอันยิ่งใหญ่ ซึ่งความคิดจิตใจของมนุษย์สามารถสร้างขึ้นมาได้

โสกราตีส ก็คล้ายๆกับพวกโซฟิสท์ ไม่ค่อยให้ความสนใจกับเรื่องของเมตาฟิสิกส์, และสร้างข้อแก้ตัวให้กับตัวเองโดยกล่าวว่า ธรรมชาติทุกสิ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของเทพเจ้าต่างๆ. เขาเพ่งความสนใจของตัวเองทั้งหมดลงยังการแสวงหาแนวคิดหรือมโนคติเกี่ยวกับเรื่องของศีลธรรมต่างๆ; เขาถูกทำให้เชื่อมมั่นว่าปฏิบัติการทางศีลธรรมจะต้องนำหน้ามาก่อนสิ่งอื่นโดยแนวคิดเกี่ยวกับความยุติธรรม และเป็นปรปักษ์ต่อความคิดเกี่ยวกับการทำลาย ซึ่งเป็นพื้นฐานเกี่ยวกับคำสอนของพวกโซฟิสท์

ภายหลังจากการค้นพบที่ยิ่งใหญ่ของโสกราตีส บรรดาพวกโซฟิสท์มิได้หายสาบสูญไปแต่อย่างใด เราได้พบพวกเขาในช่วงระหว่างวันเวลาของอริสโตเติลด้วย แต่พวกเขาได้สูญเสียความมีอิทธิพลและความสำคัญของพวกตนไปจนหมดสิ้น