กัณฑ์ที่ 8 (กุมาร)

       "กุมาร" กัณฑ์แปด      ชูชกแก่แรด      หลบแดดเชิงผาเย็นย่ำค่ำคืน      เหนื่อยนักพักฟื้น
หลืบบรรพตา     จำรอเวลา      มัทรีออกหา ผลไม้ในอรัญ
       ฝ่ายนางมัทรี      หลับสนิทดี      เทวีนอนฝัน      ชายทัดดอกไม้      รูปร่างสูงใหญ่
หัวใจดุดัน      ตัดแขนนางครัน      ควักตาใจพลัน      ตื่นตกพระทัย
      ทูลพระเวสสันดร      โปรดพยากรณ์      ร้ายดีฉันใด      พระโพธิสัตว์      ทรงทราบแน่ชัด
วิบัติบ่วงภัย      คนขอลูกไป      เข้ายังราวไพร      วันนี้แน่นอน
       ครั้นแจ้งตามตรง      ที่ไหนอนงค์      จะตัดอาวรณ์      บุตรทานบารมี      โอกาสดีดี
เห็นทีอนาทร      จำจะพยากรณ์      ให้อนงค์บังอร      เธอคลายกังวล
      ตรัสว่ามัทรี       เข้าดงพงพี      หาผลาผล      เวลาอาหาร      เคยรับประทาน
วิกาลวิกล     ธาตุโขภกายตน      กำเริบร้อนรน      ฝันร้ายไปเอง
      มัทรีคลายใจ      ทูลลาอาลัย      พระทัยกริ่งเกรง      สั่งสอนลูกรัก      อย่าเล่นไกลนัก
รู้จักยำเกรง      คว้าหาบโตงเตง      พระทัยกังวล      ห่วงใยลูกยา
       ชูชกนกรู้      นั่งคะเนดู      ร่มภูริมผา      สายหน่อยค่อยย่อง      จดจดจ้องจ้อง
มองบรรณศาลา      คืบคลานเข้ามา      น้อมกายวันทา      ดาบสยศยง
       ตาเฒ่าเข้าใจ      ชักชลาลัย      ผ่านไพรพฤกษ์พง      สัตว์ได้พึ่งพา      สืบสายพันธุ์มา
ชีวาดำรง      เหมือนกับพระองค์      ให้สมประสงค์      ผู้จงใจมา
       ขอสองกุมาร      พระโปรดประทาน      คนอนาถา      พระองค์ทรงชัย      สมดังพระทัย
ที่ใฝ่ฝันหา      กล่าวพระวาจา      ยกกุมารา      ให้ตาพราหมณ์พลัน
       ให้รอมัทรี      ชูชก ธ ชี      จะรีบจรจรัล      พระบอกให้ผ่าน      สีพีราชฐาน
จะได้รางวัล     เจรจากัน      ถ้อยทีทรงธรรม์      หวังดีโดยตรง
       ฝ่ายสองกุมาร      ฟังคำร่ำขาน      สื่อสารประสงค์      ยกให้ตาเฒ่า      ตัวสั่นเร่าเร่า
จับเค้ามั่นคง      พากันถอยลง      สระบัวบุษบง      หนีองค์บิดา
       ฝ่ายพราหมณ์สาธารณ์      ไม่เห็นกุมาร      ลนลานตามหา      ต่อว่าต่อขาน
ปากว่าประทาน     แต่ขยิบตา      ผัดเพี้ยนนานา      นี่หรือลือชา       ทานาธิบดี
       พระเวสสันดร     ฟังพลอดขอดค่อน     เดือดร้อนทันที     พระตั้งสังเกต     รอยเท้าเยาวเรศ
ขึ้นจากสระศรี      รอยลงไม่มี      ทรงทราบดรุณี      อยู่ในสระบัว
       พระทรงตั้งต้น      ยกเหตุสมผล      ผู้คนเมามัว      ข้องอยู่ในวัฎ      หวังจะส่งสัตว์
ตัดเห็นแก่ตัว      โอรสอย่ากลัว      ฟังคำระรัว      ชาลีขึ้นมา
       เรียกครั้งที่สอง      เทียบสำเภาทอง      เข้าหูกัณหา      ก็เข้าพระทัย      เพราะมีนิสัย
เผ่าพระสัตถา      ขึ้นจากธารา      ต่างกราบบาทา       บิดาทันที
       ยกให้พราหมณ์พลัน      เกิดอัศจรรย์      ทั่วปัฐพี      ทวยเทพทั้งผอง      ไชยโยโห่ร้อง
แซ่ซ้องสดุดี      ปรมัตถบารมี      กัฎหาชาลี      ปรีดีทั่วกัน
       กุมารกล่าวขอ      ให้รั้งให้รอ      มารดามาพลัน      ชูชกใจยักษ์      ไม่ยอมหยุดพัก
ฮึกฮักหุนหัน      ฝ่ายเฒ่าอาธรรม์      เอาเชือกผูกพัน      กรสองกุมาร
       เฆี่ยนตีลากตัว      โฉดเขลาเมามัว      ไม่กลัวภูบาล      พระเวสสันดร      ดูสองบังอร
เกลียดกลัวลนลาน      หวังโพธิญาณ      พระเก็บอาการ      ด้วยขันติธรรม์
       ฝ่ายสองกุมาร      เศร้าโศกซมซาน      คร่ำครวญรำพัน      ฝากเทวดา      ช่วยบอกแม่มา
พบหน้าจำนรรจ์      แม่มาไม่ทัน      ชูชกดึงดัน       ออกประตูป่าไป
       จบกัณฑ์กุมาร      ซาบซึ้งสงสาร      พานน้ำตาไหล     "เพลงโอดเชิดฉิ่ง"      คนสงบนิ่ง
ประทับจับใจ      เครื่องกัณฑ์อันใด      ถวายเร็วไป     "ร้อยเอ็ดคาถา"