สติพละ สติอินทรีย์

อันสติคือความระลึกได้นี้ ก็เป็นสิ่งที่ทุกๆคนซึ่งเป็นสามัญชนต้องมี คือความระลึกถึงการที่ทำคำที่พูดแม้นานได้ อันเป็นความจำอย่างหนึ่ง เพราะฉะนั้นทุกคนจึงสามารถ ทำ พูด ได้อยู่ในปัจจุบัน ก็ต้องอาศัยภาษาพูดที่จำมาได้ ตั้งแต่พ่อแม่สอน เริ่มตั้งแต่เป็นเด็กเล็กๆจนถึงปัจจุบัน ถ้าลืมภาษาที่พูดเมื่อไรก็เป็นอันว่าพูดไม่ได้ แต่เพราะยังระลึกได้จึงพูดได้ และการกระทำอะไรทางกายต่างๆได้ถูกต้อง ตั้งต้นแต่การผลัดเปลี่ยนอิริยาบถ การงานที่กระทำ มรรยาทที่ประพฤติ ก็ล้วนแต่จะต้องระลึกได้ ถึงการที่ได้หัดมาได้ฝึกมาในอดีต จึงมาทำได้อยู่ในปัจจุบัน แม้ความคิดถึงเรื่องราวอะไรต่างๆ ยังคิดได้รู้ได้ ก็เพราะว่าระลึกได้ถึงเรื่องนั้นๆ จึงคิดได้รู้ได้ ถ้าลืมเสียแล้วก็คิดไม่ได้รู้ไม่ได้ เพราะจะไปคิดในเรื่องที่ลืมแล้วนั้นหาได้ไม่ จะไปรู้ในเรื่องที่ลืมแล้วเสียหาได้ไม่ จะคิดอะไรได้จะรู้อะไรได้ ก็ในเรื่องที่ยังจำได้ คือยังระลึกได้ทั้งนั้น ดั่งนี้เป็นตัวสติ

เพราะฉะนั้น พระพุทธเจ้าจึงได้ตรัสสอนไว้ว่า สติความระลึกได้ สัมปชัญญะความรู้ตัว เป็นธรรมะที่มีอุปการะมาก และได้ตรัสยกสติขึ้นว่าเป็นธรรมะที่เป็นกำลัง เรียกว่าสติพละ เป็นธรรมะที่เป็นใหญ่ เรียกว่าสติอินทรีย์เป็นต้น ก็มีความหมายถึงสติคือความระลึกได้ คือระลึกถึงการที่ทำคำที่พูดแม้นานได้เหล่านี้ และยังได้ตรัสสอนให้ปฏิบัติทำสติตามดูตามรู้ตามเห็นกายเวทนาจิตและธรรม อันเรียกว่าสติปัฏฐานทั้ง 4 ซึ่งเป็นหลักปฏิบัติกรรมฐานอันนับว่าเป็นหลักใหญ่

วิชชา 3
ขันธ์ 5 นามรูป
สติพละ สติอินทรีย์
กาย เวทนา จิต ธรรม เท่ากับเป็นขันธ์ 4