อุทยานแห่งชาติทางทะเล

อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้าง

อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้าง ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ของแหลมงอบ จังหวัดตราด ห่างจากฝั่งประมาณ 8 กิโลเมตร ความยาวจากทิศเหนือมาทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 30 กิโลเมตร กว้าง 14 กิโลเมตร ประกอบด้วยเกาะใหญ่น้อยประมาณกว่า 40 เกาะ วางตัวเรียงรายเป็นรูปยาวคู่ขนานไปกับชายฝั่งทะเล จังหวัดตราด เริ่มต้นที่เกาะช้างน้อย เกาะช้าง เกาะคลุ้ม เกาะหวาย เกาะเหลายา เกาะไม้ชี้ และหมู่เกาะรัง ได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. 2525 นับเป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 45 ของประเทศไทย ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 650 ตารางกิโลเมตร เป็นพื้นน้ำประมาณ 458 ตารางกิโลเมตร

เกาะช้างเป็นเกาะใหญ่ เป็นอันดับสองของประเทศไทย รองจากเกาะภูเก็ต พื้นที่ของอุทยานไม่ได้ครอบคลุมเกาะช้างทั้งหมด มีบางส่วนเป็นส่วนของกิ่งอำเภอเกาะช้าง

ลักษณะภูมิประเทศ เป็นภูเขาเกือบตลอดทั้งเกาะ เช่นเขาล้าน เขาจอมปราสาท เขาคลองมะยม เขาสลักเพชร ยอดเขาใหญ่เป็นยอดเขาสูงสุด สูง 743 เมตร จากระดับน้ำทะเล โครงสร้างทางธรณีส่วนใหญ่ ในพื้นที่เป็นหินอัคนี มีช่วงอายุ 230-195 ล้านปีมาแล้ว

แม่น้ำลำธารในเกาะช้างเป็นสายสั้น ๆ น้ำทะเลเข้าถึงต้นน้ำเป็นห้วยน้ำจืดไหลมาจากน้ำตก ซึ่งมีสภาพเป็นหุบเขาหลังอ่าวต่าง ๆ ไหลแทรกไปตามบริเวณป่าชายเลน แล้วไหลลงสู่ทะเลโดยรอบ ลำน้ำสำคัญได้แก่ คลองสน คลองมะยม คลองค้างคาว คลองบางเบ้า คลองพร้าว คลองนนทรี เป็นต้น ลำน้ำเหล่านี้ยังก่อให้เกิดน้ำตกที่สวยงามหลายแห่ง เช่น น้ำตกธารมะยม น้ำตกคลองพลู น้ำตกคลองนนทรี น้ำตกคีรีเพชร และน้ำตกคลองหนึ่ง

พืชพรรณตามธรรมชาติส่วนใหญ่เป็นป่าดงดิบชื้น พันธุ์ไม้สำคัญได้แก่ ไม้ยาง กะบาก ตะเคียนทอง ทะโล้ พญาไม้ เปล้า หลาวชะโอน เต่าร้าง หวาย เตยย่าน กล้วยไม้ ไผ่ เร่ว กระวาน ฯลฯ

มีที่ราบตามชายฝั่งทะเล ในบริเวณหมู่บ้านสลักเพชร หมู่บ้านสลักคอก หมู่บ้านคลองสน และอ่าวคลองพร้าว พืชพรรณที่พบเป็นป่าชายหาด พันธุ์ไม้สำคัญ ได้แก่ หูกวาง สารภีทะเล เมา เสม็ด เตยทะเล เป็นต้น สำหรับป่าชายเลนมีพันธุ์ไม้สำคัญคือ โกงกาง โปรง พังกาหัวสุม ถั่วดำ แสม ตะบูน ปอทะเล และตีนเป็ดทะเล

จากการสำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2535 พบว่า มีสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม อยู่ 29 ชนิด ได้แก่ หมูป่า เก้ง ลิงเสน ค่างหงอก ชะมดเช็ด พังพอนธรรมดา ค้างคาว กระรอก และหนู เป็นต้น

นกมีอยู่ 74 ชนิด เป็นนกที่มีถิ่นถาวรในประเทศไทย และไม่อพยพย้ายถิ่น 61 ชนิด ได้แก่นกยางทะเล นกปรอดหน้านวล นกตบยุง นกนางแอ่นแปซิฟิค นกกวัก และนกแก๊ก เป็นต้น

นกที่อพยพเข้ามาในช่วงฤดูหนาว 8 ชนิด ได้แก่ นกยางเขียว นกหัวโตทรายใหญ่ นกนางนวลแกลบดำ ปีกขาว นกน็อตตี้ นกขมิ้นท้ายทอยดำ นกกระจี้ดขาสีเนื้อ นกกระจี้ดขั้วโลกเหนือ และนกนางแอ่นบ้าน

นกที่อพยพตามฤดูกาลอื่น มี 3 ชนิด คือ นกจับแมลงสีฟ้าท้องขาว นกจับแมลงคอสีน้ำเงินเข้ม และนกกระจี๊ดหัวมงกุฎ

สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก และสัตว์เลื้อยคลาน 42 ชนิดได้แก่ ตะพาบน้ำ ตะกวด เหี้ย งูเหลือม งูสิง งูจงอาง และกบเกาะช้าง

เนื่องจากหมู่เกาะช้างไม่มีการทับถมของตะกอน โคลนเลนจากแม่น้ำ จึงมีหาดทรายขาวสะอาด อุดมสมบูรณ์ด้วยสรรพชีวิตใต้ทะเล โดยเฉพาะในแนวปะการัง มีปะการังชนิดต่าง ๆ เช่น ปะการังก้อน ปะการังเขากวาง ปะการังพุ่ม ปะการังแผ่น หอยมือเสือ ดอกไม้ทะเล ปลาสวยงามตามแนวปะการัง กัลปังหา

แหล่งท่องเที่ยว

น้ำตกธารมะยม เป็นน้ำตกขนาดกลาง มี 3 ชั้น ในอดีตพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ฯ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ฯ และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้า ฯ ได้เสด็จมาประพาสน้ำตกแห่งนี้เมื่อปี พ.ศ. 2419 พ.ศ. 2465 และ พ.ศ. 2470 ตามลำดับ

น้ำตกคลองพลู เป็นน้ำตกขนาดใหญ่ มี 3 ชั้น

หาดคลองพร้าว-แหลมไชยเชษฐ์ เป็นหาดทรายที่มีความยาวมาก ติดต่อกับหาดไก่แบ้ หาดทรายบริเวณนี้มีความลาดมาก สามารถเล่นน้ำทะเลได้ ตอนเหนือสุดของอ่างคลองพร้าว ติดต่อกับอ่าวไชยเชษฐ์ และแหลมไชยเชษฐ์ ซึ่งมีแหลมหินที่มีทัศนียภาพสวยงาม

หาดไก่แบ้ เป็นหาดที่มีความยาวติดต่อกับหาดคลองพร้าว เป็นหาดที่มีความลาดพอสมควร สามารถเล่นน้ำทะเลได้

เกาะเหลายา อยู่ทางตอนใต้ของเกาะช้าง ประกอบด้วยเกาะเหลายาใน เกาะเหลายากลาง และเกาะเหลายานอก ใช้เวลาเดินทางจากแหลมงอบประมาณ 2 ชั่วโมง 30 นาที เป็นเกาะที่มีหาดทรายยาว น้ำทะเลใส และมีแนวประการังสวยงาม

เกาะหวาย เป็นเกาะใหญ่อีกเกาะหนึ่ง ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของเกาะช้างถัดออกไปจากเกาะเหลายา ประกอบด้วยอ่าวใหญ่ที่มีชายหาดสวยงาม หาดส่วนใหญ่เป็นหาดหิน มีแนวประการังขนาดใหญ่และสมบูรณ์

หมู่เกาะรัง เป็นเกาะขนาดเล็ก ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของเกาะหมาก บนเกาะไม่มีที่ราบที่จะอาศัยอยู่ได้ แต่มีสัมปทานทำรังนกนางแอ่น และมูลค้างคาว มีโขดหินใต้ทะเลและประการังน้ำลึกที่สวยงาม

นอกจากนี้ยังมีเกาะที่น่าสนใจอีกหลายแห่ง เช่น เกาะหยวก อยู่ทางทิศตะวันตกของเกาะช้าง เกาะมันใน และเกาะมันนอก อยู่ใกล้กับเกาะหยวก เกาะพร้าว อยู่ทางทิศใต้ของเกาะช้าง ในอ่าวสลักเพชร

แนวปะการังบริเวณรอบ ๆ เกาะ ส่วนใหญ่เป็นปะการังน้ำตื้น มีความสวยงาม และมีความสมบูรณ์อยู่มาก