อุทยานแห่งชาติทางทะเล

อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด

เขาสามร้อยยอด ตั้งอยู่บนฝั่งตะวันตกของอ่าวไทย ในท้องที่อำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเลแห่งแรกของไทย จัดตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2509 มีพื้นที่ประมาณ 98 ตารางกิโลเมตร (61,300 ไร่) ชื่อเขาสามร้อยยอดมีตำนานกล่าวกันมาว่า ในสมัยที่เทือกเขานี้ยังเป็นเกาะอยู่ ได้มีเรือสำเภาจีนบรรทุกผู้โดยสารผ่านมา และได้เกิดลมพายุอย่างรุนแรง จึงได้นำเรือเข้ามาตามร่องน้ำ ด้านทิศตะวันตกของเกาะเพื่อหลบพายุ เรือได้ชนหินโสโครกอับปางลง คนในเรือว่ายน้ำหนีขึ้นฝั่งได้ 300 คน จึงตั้งชื่อว่า เกาะสามร้อยยอด ต่อมาระดับน้ำทะเลลดลง เกาะจึงกลายเป็นภูเขา จึงเรียกเป็นเขาสามร้อยยอด นอกจากนี้ยังมีนิทานเรื่องตาม่องล่าย ซึ่งมีภรรยาชื่อยายรำพึง และมีลูกสาวชื่อยมโดย ตัวละครอื่น ๆ มีเจ้าลายจากเมืองเพชรบุรี และเจ้ากรุงจีน สถานที่ในท้องเรื่องมีเกาะนมสาวที่ชลบุรี และเกาะนมสาวที่บ้านบางปู ตำบลสามร้อยยอด

เขาสามร้อยยอด มีความหลากหลายของระบบนิเวศน์ ตั้งแต่ห้วงน้ำทะเล ชายหาด ป่าชายเลน หนองน้ำจืด ทุ่งหญ้า และป่าเขาหินปูน

สภาพภูมิประเทศเป็นภูเขาหินปูนสูงชัน ริมฝั่งทะเล ผสมกับที่ราบริมฝั่งทะเลที่เป็นหาดเลน และห้วงน้ำทะเลตื้น รวมตลอดถึงหมู่เกาะหินปูนในทะเลใกล้ชายฝั่ง ได้แก่ เกาะสัตกูด เกาะโครำ เกาะนมสาว เกาะระวิง เกาะระวาง และเกาะขี้นก มีพื้นที่ราบน้ำขังตลอดปี อยู่ทางด้านตะวันตกของอุทยานแห่งชาติ คือ ทุ่งสามร้อยยอด เป็นหนองน้ำจืดขนาดใหญ่พื้นที่ประมาณ 37 ตารางกิโลเมตร น้ำจืดในทุ่งสามร้อยยอด มีแหล่งกำเนิดจากเทือกเขาตะนาวศรี ไหลผ่านห้วยโพระดก ห้วยขมิ้น ห้วยหนองคาง ห้วยไร่ตาพึง แล้วออกสู่ท้องทะเลตามคลองเขาแดง

จากสภาพทางธรณีวิทยาของเขาสามร้อยยอด ทำให้เกิดหน้าผาสูงชันและหุบเหวลึก ยอดเขาสูงสุด 605 เมตร จากระดับน้ำทะเล ยอดเขาสำคัญได้แก่ เขาใหญ่ เขาถ้ำประทุน เขาแดง เขาหุบจันทร์ และเขาขั้นบันได มีหลายแห่งที่บริเวณที่เป็นหินปูน ถูกอิทธิพลของธรรมชาติกัดเซาะผุกร่อนกลายเป็นถ้ำ และปล่องหุบเหวขนาดใหญ่ ที่สำคัญได้แก่ ถ้ำแก้ว ถ้ำไทร และถ้ำพระยานคร เป็นต้น

สังคมพืชที่พบได้แก่ ป่าชายหาด ป่าชายเลน ป่าเขาหินปูน ส่วนสังคมพืชน้ำ พันธุ์ไม้ที่พบได้ทั่วไปได้แก่ สนทะเล โพทะเล กระทิง เกด มะเกลือ อ้อยช้าง โมกมัน จันทน์ผา จันทน์แดง มันหมู มะค่าโมง โกงกางใบใหญ่ โกงกางใบเล็ก โปรง ตะบูน แสม สำหรับสังคมพืชที่พบในทุ่งน้ำจืด ได้แก่ กก พง อ้อ แขม หญ้าปล้อง หญ้าไซ บัว ผักแว่น บอน แห้ว กระเทียม ฯลฯ

พื้นที่นี้มีความเหมาะสมต่อการเจริญเติบโต และเป็นแหล่งอาศัยตามธรรมชาติของสัตว์น้ำ ทั้งที่อาศัยอยู่ในน้ำเค็ม น้ำกร่อย และน้ำจืด เป็นแหล่งอาหารที่เหมาะสมแก่นกประเภทกินสัตว์น้ำเป็นอาหาร หลายชนิดพบว่ามีนกประจำถิ่น และนกอพยพถึงเกือบ 300 ชนิด เช่น นกกระสาแดง เป็ดแดง เป็ดลาย นกหัวโตเล็กขาเหลือง นกหัวโตทรายเล็ก นกชายเลนบึง นกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาล นกซ่อมทะเลอกแดง นกอัญชัญ นกเทา นกอีโก้ง นกนางนวลแกลบเล็ก นกหัวโตมลายู นกออก นกหัวขวาน ฯลฯ

นอกจากนี้พื้นที่เทือกเขาหินปูนยังเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของเลียงผา ซึ่งเป็นสัตว์ป่าสงวนที่สำคัญ พันธุ์สัตว์อื่นที่พบมี เก้ง ลิงแสม ค่างแว่นถิ่นใต้ หมูป่า หนูขนเสี้ยนเขาหินปูน อีเห็น เม่น กระต่ายป่า ฯลฯ

แหล่งท่องเที่ยว

เขาแดง มีจุดชมวิวบนยอดเขาแดง สูงประมาณ 160 เมตร จากระดับน้ำทะเล เวลาที่เหมาะในการชมวิวคือ ตอนเช้ามืด เพราะสามารถชมพระอาทิตย์ขึ้น เหนือขอบทะเลบ้านเขาแดง และทัศนียภาพรอบๆได้ดี ตลอดจนชมนก ลิงแสม และค่างแว่น ที่ออกหากินในตอนเช้าตรู่

คลองเขาแดง การล่องคลองเขาแดงไปตามลำคลองประมาณ 3- 4 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 1 ชั่วโมง จะได้ชมทิวทัศน์ป่าชายเลน ได้เห็นนกนานาชนิด ในช่วงเวลาเย็นจะได้เห็นพระอาทิตย์ตก และถ่ายภาพได้สวยงาม

หาดสามพระยา เป็นหาดทรายที่สวยงาม สงบเงียบ ท่ามกลางดงสน หาดยาวประมาณ 1 กิโลเมตร สามารถกางเต้นท์พักแรมได้

ถ้ำแก้ว อยู่ในบริเวณหุบเขาจันทร์ เป็นถ้ำที่มีหินงอกหินย้อยงดงาม ลักษณะเด่นของหินงอกหินย้อย คือ ส่วนใหญ่ค่อนข้างใส และโปร่งแสง ภายในถ้ำมืดมาก และพื้นไม่เรียบเต็มไปด้วยหินใหญ่น้อยระเกะระกะ จำเป็นต้องใช้ตะเกียงเจ้าพายุหรือไฟฉาย และมีเจ้าหน้าที่ของอุทยานนำทาง ใช้เวลาเที่ยวชมประมาณ 2 ชั่วโมง

หาดแหลมศาลา เป็นหาดสน ตั้งอยู่ใกล้บ้านบางปู มีภูเขาล้อมเป็นรูปตัวยู เปิดด้านหน้าเป็นชายทะเล มีเกาะสัดกูดบังคลื่นอยู่ด้านหน้า

ถ้ำพระยานคร เป็นถ้ำขนาดใหญ่ อยู่ในบริเวณหาดแหลมศาลา มี 3 คูหา สองคูหามีปล่องด้านบน ส่วนด้านล่างในถ้ำเป็นป่า ต้นไม้ค่อนข้างสูงชะลูด ถ้ำพระยานครค้นพบโดยพระยานคร ผู้ครองเมืองนครศรีธรรมราช แต่ไม่ทราบนาม ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ฯ ได้โปรดเกล้า ฯ ให้สร้างพลับพลา แบบจตุรมุขขนาดย่อม ตั้งอยู่บนเนินดินกลางน้ำ พระองค์ได้เสด็จประพาสถ้ำนี้ เมื่อปี พ.ศ. 2433 และได้พระราชทานนามพลับพลาว่า พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์

ถ้ำไทร อยู่บริเวณคุ้งโตนด อยู่บนเขาสูงประมาณ 280 เมตร ภายในถ้ำค่อนข้างมืด ต้องใช้ไฟฉายหรือตะเกียง ภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อยงดงาม ใช้เวลาชมประมาณ 1 ชั่วโมง

ทุ่งสามร้อยยอด เป็นพื้นที่ชุ่มน้ำประเภทหนึ่ง มีพื้นที่ราบลุ่มกว้างใหญ่ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีน้ำขังอยู่ตลอดปี มีทั้งส่วนที่เป็นน้ำจืดและน้ำกร่อย เป็นแหล่งที่มีองค์ประกอบทางกายภาพ เป็นเอกลักษณ์ของระบบ ซึ่งมีความหลากหลายชนิดของพืช สัตว์ และธาตุอาหาร เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของนกนานาชนิด ทั้งนกประจำถิ่น และนกอพยพตามฤดูกาล นับเป็นแหล่งดูนกที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศ