ประวัติศาสตร์  ภูมิศาสตร์ บุคคลสำคัญ ประเทศและทวีป >>

ประชุมพงศาวดาร

พระราชพงศาวดารเหนือ
พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐ
ศิลาจารึก
พงศาวดารเขมร
พงศาวดารมอญพม่า
พงศาวดารล้านช้าง

พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐ

       พระราชพงศาวดารฉบับนี้ เดิมพระปริยัติธรรมธาดา (แพ เปรียญ) แต่ยังเป็นหลวงประเสริฐอักษรนิติ ไปพบต้นฉบับที่บ้านราษฎรแห่งหนึ่ง จึงขอมาให้แก่หอพระสมุดวชิรญาณ เมื่อปี พ.ศ.2450 กรรมการหอพระสมุดเห็นเป็นหนังสือพระราชพงศาวดารแปลกจากฉบับอื่น ๆ จึงให้เรียกชื่อว่า พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐให้เป็นเกียรติยศแก่ผู้พบ

หนังสือฉบับนี้ มีแบบแผนกว่าเป็นหนังสือฉบับหลวง สมเด็จพระนารายณ์ ฯ มีรับสั่งให้แต่งขึ้นเมื่อปี จ.ศ.1042 กล่าวเนื้อความตั้งต้นแต่สร้างพระพุทธรูปพระเจ้าพนัญเชิง เมื่อปี จ.ศ.686 ความค้างอยู่เพียง ปี จ.ศ.966 ในแผ่นดินสมเด็จพระนเรศวร ฯ เมื่อเตรียมทัพจะเสด็จไปตีเมืองอังวะ

สมุดต้นฉบับที่ได้มาเป็นสมุดคำเขียนด้วยตังรง ฝีมือเขียนครั้งกรุงเก่า ตัวหนังสือลบเลือนหลายแห่ง กรรมการหอสมุดให้พิมพ์พระราชพงศาวดารฉบับนี้ เมื่อปี พ.ศ.2450 เป็นครั้งแรก ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2456 หอสมุดได้หนังสือพระราชพงศาวดาร ความเดียวกับฉบับหลวงประเสริฐ ฯ มาอีกสองเล่มสมุดไทย เป็นฉบับหลวงของพระเจ้ากรุงธนบุรี เป็นฉบับลอกจากเล่มของหลวงประเสริฐ ฯ เพราะที่สุดไปค้างอยู่คำต่อคำเหมือนฉบับหลวงประเสริฐ ฯ

พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐ ฯ ความที่กล่าวเป็นอย่างย่อ ๆ แต่มีเนื้อเรื่องที่ไม่ปรากฎในพระราชพงศาวดารฉบับอื่นออกไปอีกมาก ศักราชในฉบับนี้แม่นยำ และเชื่อได้แน่กว่าฉบับอื่น ๆ จึงเป็นหลักในการสอบหนังสือพงศาวดารได้เรื่องหนึ่ง

• พระราชพงศาวดารกรุงเก่า
  (ฉบับหลวงประเสริฐ)