วิทยาศาสตร์ ดาราศาสตร์ ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา

ชีววิทยาของพะยูน

    พะยูน มีชื่อเรียกหลายชื่อ เช่น หมูน้ำ วัวทะเล หรือดูก๊อง จังหวัดภาคใต้เรียกพะยูนว่า ดุหยง พะยูนแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ Manatee และ Dugong ในประเทศไทย พบแต่ Dugong ซึ่งอาศัยอยู่ในทะเล ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Dugong dugong

พะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดหนึ่งซึ่งอาศัยอยู่ในน้ำและใช้ปอดในการหายใจ ลำตัวมีสีเทาอมชมพู หรือ สีน้ำตาลเทา มีรูปร่างเพรียวคล้ายกระสวย ปลายหางแยกออกเป็นสองแฉก ลำตัวอ้วนขนานกับพื้นในแนวราบ พะยูนไม่มีครีบหลัง มีเพียงครีบข้างลำตัวแผ่คล้ายใบพาย และครีบหางเท่านั้น ปากของพะยูนอยู่ทางตอนล่างของส่วนหน้า มีริมฝีปากบนเป็นก้อนเนื้อหนาโปนขึ้นมาในลักษณะเป็นเหลี่ยมคล้ายจมูกหมู มีขนประปรายตลอดลำตัวและมีขน เส้นใหญ่อยู่อย่างหนาแน่นบริเวณปาก

โดยธรรมชาติ พะยูนจะมีอายุยืนยาวประมาณ 70 ปี ในการแพร่พันธุ์จะออกลูกเป็นตัวเพียงครั้งละ 1 ตัว เท่านั้น และใช้เวลาในการตั้งท้องยาวนานประมาณ 13-14 เดือน ลูกพะยูนแรกเกิดจะกินนมจากแม่พร้อมทั้งหัดกินหญ้าทะเลและอาศัยอยู่กับแม่นานร่วม 2 ปี จึงจะแยกตัวออกไป พะยูนตัวเต็มวัยมีน้ำหนักตัวประมาณ 1000 กิโลกรัม และอาจมีขนาดลำตัวยาวถึง 3 เมตร ซึ่งนับว่าเป็นสัตว์น้ำที่มีขนาดใหญ่มาก

อาหารหลักของพะยูนคือหญ้าทะเลชนิดต่าง ๆ และสาหร่ายบางชนิด การกินอาหารของพะยูนกินได้ทั้งกลางวันและกลางคืนในขณะช่วงที่น้ำขึ้น ขณะกินอาหารพะยูนจะอยู่ใต้น้ำประมาณ 2 นาที จึงจะขึ้นมาหายใจ และเมื่อน้ำลงพะยูนจะกลับไปยังร่องน้ำที่อาศัยอยู่ ในแต่ละวันนั้น พะยูนกินอาหารเฉลี่ยประมาณ 25-30 กิโลกรัม

พะยูนจะพบได้เฉพาะในทะเลเขตร้อนและเขตกึ่งร้อนเท่านั้น สำหรับในประเทศไทยได้มีการสำรวจพบพะยูนทั้งฝั่งอ่าวไทยแถบบริเวณจังหวัดระยอง ตราด ชุมพร และสุราษฏร์ธานี และชายฝั่งอันดามันในแถบจังหวัดพังงา ภูเก็ต กระบี่ ตรัง และสตูล

พะยูนจะอาศัยอยู่ในบริเวณใกล้ชายฝั่งทะเลและชอบอยู่ตามชายฝั่งน้ำตื้นมากกว่าน้ำลึก หรือลึกประมาณ 1-12 เมตร (กาญจนา, 2547) ซึ่งอยู่ไม่ห่างจากแหล่งหญ้าทะเลนัก และมักจะอยู่รวมกันเป็นฝูง

สถานการณ์พะยูนในประเทศไทย
สาเหตุการลดจำนวนของพะยูน
แนวทางการอนุรักษ์พะยูนในประเทศไทย