ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

หอพระไตร

ทุกขสัจ-ทุกขทุกข์

วิธีกำหนดรู้ทุกขสัจจะ

และยิ่งขึ้นไปกว่านั้นก็หัดปฏิบัติทำความกำหนดรู้ในทุกขสัจจะสภาพที่จริงคือทุกข์ วิธีพิจารณาทำความกำหนดรู้ในทุกขสัจจะข้อนี้ ได้ตรัสแสดงไว้โดยสรุปเป็น 3 ลักษณะ คือพิจารณากำหนดให้รู้จัก ทุกขทุกขะ ทุกข์โดยความเป็นทุกข์ สังขารทุกขะ ทุกข์โดยความเป็นสังขาร วิปรินามทุกขะ ทุกข์โดยความแปรปรวนเปลี่ยนแปลง ข้อแรกพิจารณากำหนดรู้ทุกขทุกขะ คือทุกข์โดยความเป็นทุกข์ต่างๆ

ดังเช่นที่ได้ตรัสอธิบายไว้ในข้อทุกข์อริยสัจจ์ว่า ความเกิดเป็นทุกข์ ความแก่เป็นทุกข์ ความตายเป็นทุกข์ ความโศกคือความแห้งใจ ความปริเทวะรัญจวนคร่ำครวญใจ ทุกขะความไม่สบายกาย โทมนัสสะความไม่สบายใจ อุปายาสะความคับแค้นใจ เป็นทุกข์แต่ละอย่าง ความประจวบกับด้วยสัตว์และสังขารทั้งหลายซึ่งไม่เป็นที่รักเป็นทุกข์ ความพลัดพรากจากสัตว์และสังขารทั้งหลายซึ่งเป็นที่รักเป็นทุกข์ ปรารถนาไม่ได้สมหวังเป็นทุกข์

กล่าวโดยย่อขันธ์เป็นที่ยึดถือทั้ง 5 เป็นทุกข์ ดั่งนี้ คือพิจารณากำหนดให้รู้จักทุกข์แต่ละข้อดังที่กล่าวมานี้ และการพิจารณานั้นก็พิจารณาที่ตนเองนี้เอง เพราะทุกข้อมีอยู่ที่ตนเองทั้งนั้น ความเกิด ความแก่ ความตาย ก็อยู่ที่ตนเอง ความโศกเป็นต้น ก็อยู่ที่ตนเอง ความประจวบความพลัดพรากก็อยู่ที่ตนเอง ปรารถนาไม่ได้สมหวังก็อยู่ที่ตนเอง

โดยย่อขันธ์เป็นที่ยึดถือทั้ง 5 ประการก็อยู่ที่ตนเอง จึงอาจกำหนดพิจารณาให้รู้เห็นได้

แม้ตามสัญญาคือความจำหมาย ที่พระพุทธเจ้าได้ทรงสั่งสอนไว้ ก็พิจารณาไปตามที่พระองค์ได้ทรงชี้บอก ชาติเป็นทุกข์อย่างไร ชราเป็นทุกข์อย่างไร มรณะเป็นทุกข์อย่างไร เพราะทุกคนต่างก็มีชาติคือความเกิดมา และก็มีความแก่มาโดยลำดับ แล้วก็จะต้องมีมรณะคือความตายในที่สุดเหมือนกันหมด และจะต้องพบกับความโศกเป็นต้น ต้องพบกับความประจวบและความพลัดพราก จะต้องพบกับความปรารถนาไม่สมหวัง และทุกคนก็มีขันธ์ 5 คือรูปขันธ์กองรูป เวทนาขันธ์กองเวทนา สัญญาขันธ์กองสัญญา สังขารขันธ์กองสังขารคือความคิดปรุง หรือปรุงคิดต่างๆ วิญญาณขันธ์กองวิญญาณคือความรู้ที่เป็นการเห็นการได้ยินเป็นต้น ทางอายตนะนี้ด้วยกัน

พระญาณ 3
พุทธศาสนาสอนให้พ้นทุกข์
ความสุขในชั้นกรรม
วิธีกำหนดรู้ทุกขสัจจะ
ข้อว่าขันธ์ 5 เป็นทุกข์โดยย่อ