ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

หอพระไตร

วิมุตติจิต

ญาณที่เป็นอนุสสติ

อันความระลึกชาติหนหลังได้ดั่งนี้เรียกว่าปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ญาณที่เป็นอนุสสติ คือระลึกย้อนหลังได้ถึงขันธ์เป็นที่อาศัยอยู่ในปางก่อน คราวนี้ก็ต้องพิจารณาว่าจิตนี้เองเก็บเรื่องที่ผ่านๆ ไป ซึ่งได้ประสบพบพานแล้วไว้ได้ทั้งหมด ไม่มีบกพร่อง และเมื่อได้สมาธิดีจนถึงฌานสมาบัติก็สามารถที่จะระลึกลงไปถึงจิตที่บริสุทธิ์นั้น อันยังเก็บเรื่องที่ผ่านไว้ได้ทั้งหมด เรื่องที่ผ่านไว้ได้ทั้งหมดจึงปรากฏขึ้นมาเป็นความรู้ ซึ่งเรียกว่าญาณ รู้ที่ระลึกย้อนหลังไปได้

อาการที่ระลึกย้อนหลังไปได้นี้แหละเรียกว่าเป็นตัวสติ คืออนุสสติที่ใช้ในที่นี้ ก็เป็นความหมายเช่นเดียวกับสติคือความระลึกได้ที่เป็นธรรมะที่เป็นกำลังของทุกๆ คน ที่ท่านอธิบายว่าระลึกถึงการงานที่ทำคำที่พูดแล้วไว้แม้นานได้ ซึ่งเป็นสติในปัจจุบันชาตินี้ เมื่อใครมีสติดีก็ระลึกได้ถึงการงานที่ทำคำที่พูดไว้เมื่อวานนี้ได้ดี เมื่อวานซืนนี้ได้ดี เมื่อเดือนที่แล้วได้ดี เมื่อปีที่แล้วได้ดี ดั่งนี้เป็นต้นย้อนหลังไปได้ แต่ว่าเรื่องที่ระลึกนั้นก็มิใช่ว่าจะเป็นเรื่องที่สร้างขึ้นมาใหม่ แต่เป็นเรื่องที่ผ่านมาแล้ว ที่ยังเก็บไว้ในจิตส่วนที่บริสุทธิ์อย่างยิ่งนั้นเอง

สมาธิของพระพุทธเจ้า
ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ
ญาณที่เป็นอนุสสติ
จุตูปปาตญาณ
อาสวักขยญาณ
พุทธภาวะ สัตตภาวะ