ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

สมถะวิปัสสนา

วิสุทธิ ๗ ประการ

วิสุทธิ ๗ ประการเปรียบด้วยรถเจ็ดพลัด
ข้าพเจ้าได้สดับอย่างนี้ ฯลฯ

ครั้งนั้น พระภิกษุรูปหนึ่งหนึ่งเข้าไปหาท่านพระสารีบุตรแล้วแจ้งข่าวว่า ข้าแต่ท่านพระสารีบุตร พระปุณณมันตานีบุตร ที่ท่านได้สรรเสริญอยู่เนื่องๆ นั้น พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมีกถา ให้สมาทาน อาจหาญร่างเริงแล้ว ท่านก็ชื่นชม อนุโมทนาภาษิตของพระผู้มีพระภาค ลุกจากอาสนะถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาค ทำประทักษิน หลีกไปสู่ป่าอันธวัน เพื่อพักกลางวัน

ลำดับนั้นท่านพระสารีบุตรรีบถือผ้านิสีทนะ แล้วติดตามท่านพระปุณณมันตานีบุตร เข้าไปในป่าอันธวันแล้ว นั่งพักกลางวันอยู่ที่ควงไม้แห่งหนึ่ง แม้ท่านพระสารีบุตรก็เข้าไปสู่ป่าอันธวันแล้ว ก็นั่งพักกลางวันอยู่ทีควงไม้แห่งหนึ่ง เหมือนกัน

ครั้งนั้นเป็นเวลาเย็นท่านพระสารีบุตรออกจากที่พักผ่อนแล้ว เข้าไปหาท่านพระปุณณมันตานีบุตรถึงที่ใกล้ ได้ปราศรัยกับท่านครั้นผ่านการปราศรัยแล้ว จึงนั่งลงข้างหนึ่งเรียบร้อยแล้ว จึงถามท่านพระปุณณมันตานีบุตรว่า ท่านประพฤติหรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคของเราหรือ ท่านพระปุณณตานีบุตรตอบว่า ถูกต้องแล้วท่านผู้มีอายุ

สา. ท่านประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเพื่อสีลวิสุทธิหรือ เพื่อจิตตวิสุทธิหรือ เพื่อทิฏฐิหรือ เพื่อกังขาวิตรวิสุทธิหรือ เพื่อมัคคามัคคาญาณทัสสนะวิทสุทธิหรือ เพื่อปฏิปทาญาณทัสสนะวิสุทธิหรือ เพื่อญาณทัสสนะวิสุทธิหรือ

พระปุณณมันตานีบุตรตอบว่า ไม่ใช่อย่างนั้นหรอกท่านผู้มีอายุ

สา. ท่านผู้มีอายุผมถามท่านประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาค เพื่อสีลวิสุทธิหรือ เพื่อจิตตวิสุทธิหรือ เพื่อทิฏฐิหรือ เพื่อกังขาวิตรวิสุทธิหรือ เพื่อมัคคามัคคาญาณทัสสนะวิทสุทธิหรือ เพื่อปฏิปทาญาณทัสสนะวิสุทธิหรือ เพื่อญาณทัสสนะวิสุทธิหรือ ท่านก็ตอบผมว่าไม่ใช่อย่างนั้น เมื่อเป็นเช่นนั้น ท่านประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเพื่ออะไรเล่า ฯ

ปุ. ท่านผู้มีอายุ ผมประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเพื่อ อนุปาทาปรินิพพาน

สา. ท่านผู้มีอายุ สิลวิสุทธิเป็นอนุปาทาปรินพพาน
จิตตวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
ทิฏฐิวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
กังขาวิตรนวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
มัคคามัคคาญาณทัสสนะวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
ปฏปทาญาณทัสสนะวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
ญาณทัสสนะวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน

ปุ. ไม่ใช่อย่างนั้นท่านผู้มีอายุ

สา. ท่านผู้มีอายุผมถามท่านว่า
สิลวิสุทธิเป็นอนุปาทาปรินพพาน
จิตตวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
ทิฏฐิวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
กังขาวิตรนวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
มัคคามัคคาญาณทัสสนะวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
ปฏิปทาญาณทัสสนะวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน
ญาณทัสสนะวิสุทธิหรือเป็นอนุปาทาปรินิพพาน

ท่านก็ตอบผมว่าไม่ใช่อย่างนั้น

ป. ท่านผู้มีอายุถ้าผู้มีพระภาคจะบัญญัติสีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิ ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรนวิสุทธิ มัคคามัคคาญาณทัสสนะวิสุทธิ ปฏิปทญาณทัสสนะวิสุทธิ ญาณทัสสนะวิสุทธิ ว่าเป็นอนุปาทาปรินพพานแล้ว ก็ชื่อว่าทรงบัญญัติธรรมที่ยังมีอุปาทาน ว่าเป็นอนุปาทาปรินิพพาน ถ้าหากว่าธรรมนอกจากธรรมเหล่านี้จักเป็นอนุปาทาปรินพพานแล้ว ปุถุชนก็จะชื่อว่าเป็นปรินิพพาน เพราะว่าปุถุชนไม่มีธรรมเหล่านี้ ท่านผู้มีอายุผมจะอุปมาให้ฟัง บุรุษผู้เป็นวิญญู่ชนบางคนในโลกนี้ ย่อมรู้เนื้อแห่งคำที่กล่าวแล้วด้วยอุปมาฯ

ท่านผู้มีอายุ เปรียบเหมือนพระเจ้าปเสนทิโกศล กำลังประทับอยู่ในพระนครสาวัตถี มีพระราชกรียะด่วนบางอย่างเกิดขึ้นในเมืองสาเกต และในระหว่างพระนครสาวัตถีกับเมืองสาเกตนั้น จะต้องใช้รถถึง ๗ ผลัด ลำดับนั้นพระเจ้าปเสนทิโกศลเสด็จออกจากพระนครสาวัตถี ทรงพระที่นั่งผลัดที่หนึ่งที่ประตูพระราชวัง ไปถึงรถพระที่นั่งผลัดที่สองด้วยรถพระที่นั่งผลัดที่หนึ่ง จึงปล่อยรถพระที่นั่งผลัดที่หนึ่ง ทรงรถพระที่นั่งผลัดที่สอง เสด็จไปถึงรถพระที่นั่งผลัดที่สาม ด้วยรถพระที่นั่งผลัดที่สอง ทรงปล่อยรถพระที่นั่งผลัดที่สอง ทรงรถพระที่นั่งผลัดที่สาม ปล่อยรถพระที่นั่งผลัดที่สี่ ทรงรถพระที่นั่งผลัดที่ห้า เสด็จไปถึงรถพระที่นั่งผลัดที่หก ด้วยรถพระที่นั่งผลัดที่ห้า เสด็จไปถึงรถพระที่นั่งผลัดที่เจ็ด ด้วยรถพระที่นั่งผลัดที่หก ปล่อยรถพระที่นั่งผลัดที่หก ทรงรถพระที่นั่งผลัดที่เจ็ด เสด็จถึงเมืองสาเกตที่ประตูพระราชวัง ด้วยรถพระที่นั่งปลัดที่เจ็ด ถ้าพวกมิตรอำมาตย์หรือพระญาติสาโลหิตจะพึงทูลพระองค์ว่า ข้าแต่มหาราชเจ้า พระองค์เสด็จมาจากพระนครสาวัตถีถึงเมืองสาเกตุที่ประตูพระราชวัง ด้วยรถพระที่นั่งผลัดนี้ผลัดเดียวหรือ ท่านผู้มีอายุ พระเจ้าปเสนทิโกศลจะตรัสอย่างไรจึงจะเป็นอันตรัสถูกต้อง ฯ

สา. ท่านผู้มีอายุ พระเจ้าปเสนทิโกศลจะต้องตรัสตอบอย่างนี้ จึงจะเป็นอันตรัสตอบถูกต้อง คือเมื่อฉันกำลังอยู่ในพระนครสาวัตถีนี้มีกรณียกิจด่วนบางอย่างที่เกิดขึ้นในเมืองสาเกต ก็ในระหว่างพระนครสาวัตถีกับเมืองสาเกตนั้น จะต้องใช้รถถึงเจ็ดผลัด เมื่อเป็นเช่นนั้นฉันจึงออกจากพระนครสาวัตถีขึ้นรถผลัดที่หนึ่งที่ประตูวัง ไปถึงผลัดที่สองด้วยรถผลัดที่หนึ่ง ปล่อยรถผลัดที่หนึ่ง ขึ้นรถผลัดที่สอง ไปถึงรถผลัดที่สามด้วยผลัดที่สอง ปล่อยรถผลัดที่สอง ขึ้นรถผลัดที่สาม ไปถึงรถผลัดที่สี่ด้วยรถผลัดที่สาม ปล่อยรถผลัดที่สาม ขึ้นรถผลัดที่สี่ ไปถึงรถผลัดที่ห้าด้วยรถผลัดที่สี่ ปล่อยรถผลัดที่สี่ขึ้นรถผลัดที่ห้า ไปถึงรถผลัดที่ปกด้วยรถผลัดที่ห้า ขึ้นรถผลัดที่หก ไปถึงรถผลัดที่เจ็ดด้วยรถผลัดที่หก ขึ้นรถผลัดที่เจ็ด ไปถึงเมืองสาเกตที่ประตูวังด้วยรถผลัดที่เจ็ด ท่านผู้มีอายุ พระเจ้าปเสนทิโกศล จึงตรัสตอบอย่างนี้ จึงจะเป็นอันตรัสตอบถูกต้อง ฯ

ป. ท่านผู้มีอายุ ข้อนี้ก็ฉันนั้น สีลวิสุทธิเป็นประโยชน์แก่จิตตวิสุทธิ จิตตวิสุทธิเป็นประโยชน์แก่ทิฏฐิวิสุทธิ ทิฏฐิวิสุทธิเป็นประโยชน์แก่กังขาวิตรณวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิเป็นประโยชน์แก่มัคคามัคคาญาณทัสสนวิสุทธิ มัคคามัคคาญาณทัสสนวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่ปฏิปทาญานทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญานทัสสนวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่ญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิเป็นประโยชน์แก่อนุปาทาปรินิพพาน ท่านผู้มีอายุ ผมประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาค เพื่ออนุปาทาปรินิพพาน ฯลฯ

<< ย้อนกลับ | สารบัญ | หน้าถัดไป >>