สุขภาพ ความงาม อาหารและยา สมุนไพร สาระน่ารู้ >>

การแพทย์แผนโบราณ

การแปรสภาพสมุนไพร

การฆ่าฤทธิ์ การฆ่า การสะตุ

การฆ่าฤทธิ์ (การฆ่าป หรือ การสะตุ หมายถึง การทำให้ยาตัวนั้นๆ มีฤทธิ์อ่อนลง หรือฆ่าพิษซึ่งเราไม่ต้องการให้อ่อนลง หรือให้เสื่อมฤทธิ์ไป เช่น

1. การฆ่าฤทธิ์ชาดก้อน (การฆ่าชาดก้อน)
2. การฆ่าฤทธิ์รงค์ทอง (การฆ่ารงค์ทอง)
3. การฆ่าฤทธิ์ชะมดเช็ด (การฆ่าชะมดเช็ด)
4. การสะตุน้ำประสานทอง
5. การสะตุสารส้ม
6. การสะตุเกลือ

(การฆ่าฤทธิ์ มักเป็นตัวยาที่มีฤทธิ์แรงมาก หรือมีพิษมาก)

การฆ่าฤทธิ์ชาดก้อน (การฆ่าชาดก้อน)

วัตถุส่วนประกอบ และอุปกรณ์

1. ชาดก้อนนำมาบดให้ละเอียด (ชาดผง)
2. น้ำมะกรูด (ถ้าหาน้ำมะกรูดไม่ได้ ใช้น้ำมะนาวแทน)
3. ฝาหม้อดิน
4. ไม้พาย (ขนาดเล็ก)
5. เตาถ่าน
6. ขวดโหลแก้ว

ขั้นตอนการทำ

1. นำฝาหม้อดินตั้งบนเตาไฟ ให้ร้อนจัด เอาชาดผงใส่ในหม้อดินพอสมควร
2. บีบน้ำมะกรูดครั้งที่ 1 ให้ชุ่มชาดผง ตั้งไฟ คนไปเรื่อยๆ จนแห้ง ทำครบ 3 ครั้ง ชาดผงจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดงอมดำ (สีเข้มกว่าเดิม)
3. ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น ขูดออกจากฝาหม้อดิน เก็บใส่ไว้ในขวดโหลแก้วปิดฝา

การฆ่าฤทธิ์รงค์ทอง (การฆ่ารงค์ทอง)

วัตถุส่วนประกอบ และอุปกรณ์

1. รงค์ทอง
2. น้ำมะนาว
3. ใบตอง (หรืออาจใช้ใบพลู ใบบัวหลวง ใบข่า อย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้)
4. เตาถ่าน
5. ตะแกรง
6. ขวดโหลแก้ว

ขั้นตอนการทำ

1. นำรงค์ทองมาบดให้ละเอียด บดกับน้ำมะนาวปั้นเป็นก้อน แล้วห่อด้วยใบตอง 7 ชั้น
2. นำไปปิ้งไฟให้กรอบ
3. ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น เก็บใส่ไว้ในขวดปิดฝา

หมายเหตุ นำรงค์ทองมาบดให้ละเอียด ใส่ลงในกระทะคั่วไฟจนกรอบ อย่าให้ไหม้ก็ใช้ได้เช่นกัน

การฆ่าฤทธิ์ชะมดเช็ด (การฆ่าชะมดเช็ด)

วัตถุส่วนประกอบและอุปกรณ์

1. ชะมดเช็ด
2. ใบพลูสด
3. เทียนไข
4. ถ้วยแก้ว

ขั้นตอนการทำ

1. นำชะมดเช็ดใส่ลงไปในใบพลูสด (ซ้อนหลายๆ ใบ)
2. เอาไปลนเทียนไขจนเหลว เอียงใบพลูให้ชะมดไหลลงไปในถ้วยแก้ว
3. นำมาผสมปรุงยา

การสะตุน้ำประสานทอง

วัตถุส่วนประกอบ และอุปกรณ์

1. น้ำประสานทอง
2. กระทะเหล็ก
3. ตะหลิว
4. เตาถ่าน
5. ขวดโหลแก้ว

ขั้นตอนการทำ

1. เอากระทะเหล็กตั้งไฟให้ร้อนจัด
2. นำน้ำประสานทองมาตำให้ละเอียด แล้วโรยลงในกระทะบางๆ ให้ทั่วกระทะ จนน้ำประสานทองฟูเป็นแผ่นขาว มีลักษณะคล้ายแผ่นข้าวเกรียบ
3. ตักออกมาใส่ขวดโหลแก้ว ทิ้งไว้ให้เย็นก่อนปิดฝาขวดโหล

 

การสะตุสารส้ม

วัตถุส่วนประกอบ และอุปกรณ์

1. สารส้ม
2. กระทะเหล็ก
3. ตะหลิว
4. เตาถ่าน
5. ขวดโหลแก้ว

ขั้นตอนการทำ

1. เอากระทะเหล็กตั้งไฟให้ร้อนจัด
2. นำสารส้มมาตำให้ละเอียด แล้วโรยลงในกระทะบางๆ ให้ทั่วกระทะ เมื่อสารส้มถูกความร้อนจนละลายเป็นน้ำเล็กน้อย และเมื่อแห้งได้ที่แล้วก็จะฟูเป็นแผ่นขาวขึ้นมา
3. ตักออกมาใส่ขวดโหลแก้ว ทิ้งไว้ให้เย็นก่อนปิดฝาขวดโหล

การสะตุเกลือ

วัตถุส่วนประกอบ และอุปกรณ์

1. เกลือ
2. หม้อดิน
3. ทัพพี
4. เตาถ่าน
5. ขวดโหลแก้ว

ขั้นตอนการทำ

1. เอาหม้อดินตั้งบนเตาไฟให้ร้อนจัด
2. นำเกลือมาตำให้แหลกละเอียด แล้วเทใส่หม้อดิน ปิดฝาไว้
3. เมื่อเกลือสุกและแห้งดีแล้ว ยกลงจากเตา
3. ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น ตักใส่ขวดโหลแก้วปิดฝา

»» การสับยา
»» การอบยา
»» การบดยา
»» วิธีการปรุงยาตามหลักการปรุงยาแผนโบราณ
»» ยาลูกกลอน
»» การทำยาเม็ดแบบปั๊มมือ
»» การเคลือบยาเม็ดด้วยน้ำตาล
»» การสุมยา
»» ยาเข้าน้ำมัน (น้ำมันไพล)
»» ยาน้ำ (ยาธาตุอบเชย)
»» ยาดมส้มโอมือ
»» ยาประคบ (ลูกประคบ)
»» ยาขี้ผึ้ง
»» แชมพูว่านหางจระเข้
»» การฆ่าฤทธิ์ (การฆ่า), การสะตุ
»» ยาต้ม
»» ยาชง
»» เภสัชตำรับ