สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>

วิวัฒนาการของกฎหมายว่าด้วยป่าไม้

      การป่าไม้ในประเทศไทยนับแต่ปี พระพุทธศักราช 2371 ในรัฐสมัย ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวลงไปไม่ปรากฏหลักฐานเรื่องการควบคุมเกี่ยวกับเรื่องป่าไม้แต่อย่างใด ในสมัยนั้นมีเพียงการเก็บภาษีไม้ขอนสัก ที่จะผ่านกรุงเทพ ไปยังต่างประเทศ ตามจดหมายเหตุฉบับที่ 1 จ.ศ. 1191 (พ.ศ. 2372)

การทำไม้ในสมัยก่อนเป็นการแสวงหาประโยชน์จากการทำไม้เพื่อเป็นสินค้าจึงไม่ได้ควบคุมการทำไม้ ซึ่งการทำไม้มีทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ โดยจะมี การเก็บภาษีซึ่งเรียกว่า “ค่าตอไม้” ต่อมามีปัญหาเกี่ยวกับการเรียกเก็บภาษี เช่น ไม้บางชนิดควรเก็บภาษีแต่ก็ไม่มีการเก็บภาษีมีการหลีกเลี่ยงภาษีโดยแปรรูปไม้เป็นแผ่นแล้วทำเป็นแพ หรือล่องซุงไปยังลำน้ำที่ไม่มีด่านภาษี พระบาทสมเด็จพระปรเมนทร์ มหาจุฬาลงกรณ์พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้ทรงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติคือ พระบรมราชโองการประกาศไม้ขอนสัก และไม้กระยาเลย ประกาศ ณ วันอาทิตย์ เดือนสี่ แรมแปดค่ำ ปีจอ ฉศก จุลศักราช 1236 นับว่าเป็นกฎหมายฉบับแรกที่มีการกำหนดระเบียบและมาตรฐานในการจัดเก็บภาษีไม้สัก และไม้กระยาเลย

นับแต่นั้นมา การทำไม้สักเป็นไปด้วยความเรียบร้อย ต่อมาในปี พ.ศ. 2426 รัฐบาลได้ทำสัญญาทางพระราชไมตรีกับประเทศอังกฤษ เงื่อนไขข้อที่ 11 และข้อที่ 12 กำหนดห้ามคนในบังคับอังกฤษทำไม้ เว้นแต่จะได้รับหนังสืออนุญาตที่ได้ประทับตราสัตยาบันของรัฐบาล และห้ามเจ้านายฝ่ายเหนือออกใบอนุญาต ให้แก่ผู้ทำไม้หลายคนทำไม้แปลงเดียวกัน

เพื่อให้การทำไม้ทางมณฑลพายัพดำเนินการไปโดยเรียบร้อย รัฐบาลจึงได้เปิดการเจรจากับเจ้านายฝ่ายเหนือผู้เป็นเจ้าของป่าขอเข้าควบคุมการทำไม้ โดยแต่งตั้งข้าหลวงใหญ่ขึ้นไปประจำทางมณฑลพายัพ มีที่ทำการที่นครเชียงใหม่ และให้อยู่ในบังคับบัญชาของกระทรวงมหาดไทย ให้ข้าหลวงใหญ่มีหน้าที่เป็นผู้จัดการเก็บค่าภาษีตอไม้ตามพระบรมราชโองการประกาศไม้ขอนสัก แลไม้กระยาเลย ที่ใช้บังคับมาแต่ พ.ศ. 2417 โดยแบ่งค่าภาษีเป็น 2 ส่วน ส่วนหนึ่งเข้าพระคลังสมบัติ ส่วนหนึ่งให้เจ้านายฝ่ายเหนือ

การที่ได้ทำสัญญาทางพระราชไมตรีกับประเทศอังกฤษ ทำให้คนในบังคับของอังกฤษเข้ามาลงทุนทำป่าไม้มากขึ้น ซึ่งทำให้เกิดปัญหาการทำและซื้อขาย ไม้ขอนสัก โดยพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัฐบาลจึงได้ประกาศพระบรมราชโองการ เรื่อง ซื้อไม้ขอนสัก ลงวันพุธ เดือนเก้า ขึ้นหนึ่งค่ำ ปีวอก พ.ศ. 2427

อ่านต่อหน้า 2