ปรัชญา อภิปรัชญา ญาณวิทยา จิตวิทยา ตรรกศาสตร์ >>
ลัทธิของค้านท์
ลัทธินี้บางทีก็เรียกว่า Rigorism
หมายถึง ลัทธิที่ยึดมั่นในคุณธรรมหรือเหตุผลอย่างเคร่งครัด หรือ Moral Purism
แปลว่า บริสุทธิ์นิยมทางศีลธรรม หรือบางทีก็เรียกว่า หน้าที่นิยม
เพราะเน้นที่หน้าที่เป็นหลัก
นักปรัชญาผู้ก่อตั้งลัทธินี้ชื่อ เอ็มมานูเอ็ล ค้านท์ (Immanuel Kant :
1724 -1804) เป็นชาวเยอรมัน ชาตะและมรณะที่เมืองโคนิกสเบิร์ก (Konigsberg)
อันตั้งอยู่ ณ ภาคตะวันออกของปรัสเซีย
ตลอดชีวิตเขาไม่เคยออกจากเมืองที่อยู่ไปที่ไหนเลย
แต่เขาก็ติดตามความเคลื่อนไหวของโลกตลอดเวลา
เขาดำรงตำแหน่งเป็นศาสตราจารย์สอนวิชาตรรกวิทยาและอภิปรัชญา ดำรงชีวิตเป็นโสด
กล่าวกันว่าระบบวิถีชีวิตของเขาเป็นเหมือนตุ๊กตาไขลาน
มีระบบชีวิตที่เป็นระเบียบอยู่ตลอดเวลา ในทุก ๆ
วันชาวเมืองจะพบเขาออกเดินเล่นโดยมีคนใช้เดินตาม
ชาวเมืองไม่ต้องมองนาฬิกาก็ทราบได้เลยว่าขณะนั้นเป็นเวลาอะไร?
เพราะเขาเป็นคนตรงต่อเวลาเสมอ
ระบบจริยศาสตร์ของเขาก็เข้มงวดและเด็ดขาดเหมือนระบบชีวิตของเขา
โดยวางอยู่บนฐานที่ว่า
มนุษย์มีร่างกายทำให้ตกเป็นทาสอารมณ์อันเป็นความต้องการทางกายภาพในขณะเดียวกันมนุษย์ก็มีจิตใจอันทำให้เป็นผู้ที่มีเหตุผล
ดังนั้น ความต้องการของร่างกายจึงขัดแย้งกับเหตุผลอยู่เสมอ
ศีลธรรมของเขาจึงอยู่ที่การเอาชนะอารมณ์และตั้งอยู่บนเหตุผล
นอกจากนั้นแนวคิดหลักทางจริยศาสตร์ของเขาอีก 2 ข้อ คือ
- จงทำสิ่งที่ท่านจงใจให้เป็นกฎสากล
- อย่าใช้มนุษย์เป็นบันไดไปสู่เป้าหมายของตน
เพื่อความเข้าใจแนวคิดของเขา เราจะทำการวิเคราะห์เรื่องเจตนาเป็นสิ่งแรกในแนวคิดของเขาก่อนสิ่งอื่น
หลักการคือเจตนาที่ดี
เจตนาที่ดีคือการกระทำตามหน้าที่
หน้าที่กับกฎศีลธรรม
วิจารณ์จริยศาสตร์ของค้านท์
เปรียบเทียบแนวคิดของค้านท์และประโยชน์นิยม