สุนทรียศาสตร์ (aesthetics)

สุนทรียศาสตร์เป็นปรัชญาสาขาหนึ่งที่อธิบายเรื่องของความงามและศิลปะ การเรียนเรื่องนี้ต้องอาศัยองค์ (Domains) ทั้งสองชนิดเพื่อช่วยให้เกิดความรู้ ความเข้าใจโดยสมบูรณ์ คือ Cognitive Domain ซึ่ง หมายถึง การใช้พิจารณาด้วยสติปัญญาเหตุผลและ Affective Domain การใช้อารมณ์ความรู้สึกดูงานศิลปะแล้วต้องเกิดความซาบซึ้งทางความงาม

สิ่งที่มักเข้าใจผิดเกี่ยวกับสุนทรียศาสตร์

ความงามมีในงานศิลปะเท่านั้น ข้อนี้เป็นความเข้าใจผิดความงามมีทั้งในสิ่งที่ธรรมชาติสร้างและที่มนุษย์สร้างขึ้น
สุนทรียศาสตร์ มิได้มุ่งที่จะหาคำจำกัดความที่สมบูรณ์ที่สุดเช่น ศิลปะคืออะไรหรือเพื่อหาคำ อธิบายที่ชัดเจน100% จนผู้ศึกษาหมดความจำเป็นที่จำไปศึกษางานศิลปะ

ความงาม สุนทรียธาตุ และกติกาของความงาม
นักปราชญ์หลายท่าน พยายามประกาศทฤษฏีที่กำหนดมาตรฐานของความงามขึ้นแบ่งได้ดังนี้

ลัทธิคตินิยม ลัทธินี้เชื่อว่าความงามเป็นมาตรฐานสมบูรณ์แบบที่ได้จากการคิดเท่านั้นความสวยงามสมบูรณ์แบบ เช่น ความงามของนางฟ้าเทพบุตรจะไปหาแบบมาจากมนุษย์ย่อมไม่ได้ เช่น ประติมากรรมอินเดีย และจิตรกรรมไทยนักปราชญ์ทเป็นนักบวชในศาสนาคริสเตียนกล่าวว่า ความงามกับความดีเป็นเรื่องเดียวกัน
ลัทธิปรากฏการณ์นิยม ลัทธินี้ตรงกันข้ามกับลัทธิแรก คือไม่เชื่อในความงามสมบูรณ์แบบศิลปะ และวิวัฒนาการที่ศิลปินต้องพัฒนาต่อไปเรื่อยๆ
ลัทธิความขาดเหตุผล คำอธิบายของลัทธินี้ก็คือ มนุษย์ซึ่งมีความนึกคิดจิตใจเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดให้เกิดการสร้างสรรค์ซึ่งมีความงาม แต่ความงามดังกล่าวอาจมาจากแรงผลักดันภายในจิตใจ ในระดับเดียวกับจิตใต้สำนึกก็ได้ผู้ที่คิดในแนวนี้ คือ ฟรีดิช นิทเช่และอาร์เธอร์ โช หรือแรงกดดันจากจิตใต้สำนึกของซิกมันด์ ฟรอยด์

แนวทางของสุนทรียศาสตร์ในช่องสองทศวรรษหลังจึงเป็นการนำวิชานี้มา ใช้ประโยชน์ที่สำคัญที่สุดนั่น คือ การเพิ่มความเข้าใจในศิลปะ จากหลักการดังกล่าวนำไปสู่การใช้ประโยชน์ โดยเฉพาะเจาะจงหลายลักษณะเช่น การวิจารณ์ศิลปะของนักวิจารณ์ การสร้างสรรค์ของศิลปิน