จอมยุทธ แห่งบ้านจอมยุทธ.
ภูจอมยุทธ.ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>
น.ม.ส.
เป็นนามปากกาของกวีเอก นักประพันธ์และปาฐก ผู้มีชื่อเสียงคนหนึ่งของไทย คำว่า น.ม.ส.ย่อจากพระนามของพระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัส ผู้เป็นต้นสกุล "รัชนี" มีพระอิสริยศักดิ์เป็น พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ ทรงเป็นพระโอรสองค์ที่ 22 ในกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ พระมหาอุปราชในรัชกาลที่ห้า ประสูติเมื่อ พ.ศ.2419 สิ้นพระชนม์ปี พ.ศ.2488
น.ม.ส. โดยเสด็จรัชกาลที่ห้า ในการเสด็จประพาสยุโรป ในปี พ.ศ.2440 และได้ศึกษาต่อ ณ ประเทศอังกฤษ ในมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ เมื่อเสด็จกลับในปี พ.ศ.2442 ได้มาช่วยราชการในกระทรวงพระคลังมหาสมบัติตามเดิม ได้รับเลื่อนชั้นสูงขึ้นตามลำดับที่สำคัญคือ ปลัดกรมธนบัตร ต่อมาทรงเป็นอธิบดีกรมกษาปณ์สิทธิการ ในปี พ.ศ.2451 ทรงย้ายไปเป็นอธิบดีกรมตรวจและกรมสารบาญชี (ต่อมาเปลี่ยนเป็น กรมบัญชีกลาง)
ในรัชกาลที่หก ได้รับพระราชทานแต่งตั้งให้เป็นองคมนตรี พ.ศ.2456 ได้รับสถาปนาขึ้นเป็นเจ้าทรงกรม เป็นพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ ศักดินา 11,000 พ.ศ.2458 ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมพาณิชยและสถิติพยากรณ์ ได้ทรงตั้งการสหกรณ์ขึ้นเป็นครั้งแรก ต่อมาได้รับโปรดเกล้า ฯ ให้เป็น รองเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์ ในปี พ.ศ.2464
ในรัชกาลที่เจ็ด ได้รับโปรดเกล้า ฯ ให้เป็นอุปนายกกรรมการ หอพระสมุด สำหรับพระนคร ต่อมาได้รวมเข้ากับกรมศิลปากร เปลี่ยนชื่อเป็น ราชบัณฑิตสภา ต่อมาในปี พ.ศ.2470 ทรงได้รับเลือกให้เป็น นายกสภาองคมนตรี รวมเวลารับราชการ 40 ปี
พระนิพนธ์ชิ้นสุดท้ายอันนับว่าเป็นผลงานดีเด่นที่สุดเรื่องหนึ่งของ น.ม.ส.คือ กวีวัจนะเรื่อง สามกรุง เป็นงานร้อยกรองที่รวมประเภทต่าง ๆ ของคำประพันธ์ร้อยกรองทุกชนิดเข้าไว้ในเล่มเดียวกัน นิพนธ์จบ เมื่อปี พ.ศ.2487
>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>
