ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>
คีรีเมขล์
เป็นชื่อช้างทรงของพญามาร เพื่อต่อสู้กับพระพุทธเจ้าที่ควงไม้ศรีมหาโพธิ แต่ในที่สุดช้างคีรีเมขล์ก็ได้ไปหมอบลงแทบพระบาทยุคลของพระพุทธเจ้า เรื่องนี้มีกล่าวอยู่ในอรรถกาชาดก ตอนนิทานกถา เมื่อพระโพธิสัตว์จะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ทรงบำเพ็ญเพียรเพื่อบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ บนบัลลังก์ใต้ต้นโพธิ
ในสมัยนั้นกพระยามารคิดว่า พระสิทธัตถะโพธิสัตว์ประสงค์จะพ้นอำนาจเรา จึงพาพลมารออกไปหาพระโพธิสัตว์ พระโพธิสัตว์ทรงรำลึกถึงบารมีทั้งสิบประการ ที่ทรงได้บำเพ็ญมา พญามารบันดาลฤทธิ์เข้าทำร้ายขับไล่ พระโพธิสัตว์ด้วยประการต่าง ๆ แต่ไม่สามารถทำให้พระโพธิสัตว์ลุกออกจากบัลลังก์ได้ พระโพธิสัตว์ได้แสดงถึงทานบารมี ที่ได้บำเพ็ญมาโดยมีแผ่นดินเป็นพยาน แล้วทรงเหยียดพระหัตถ์ออกชี้ไปที่แผ่นดิน มหาปฐพีคือ แผ่นดินใหญ่ก็บันลือลั่นว่า เราเป็นพยาน ช้างคีรีเมขล์ก็หมอบลง พลมารต่างหนีกระจัดกระจายไป
เรื่องชัยชนะของพระพุทธเจ้านี้ ต่อมาได้มีผู้รวบรวมเอามาผูกเป็นคาถาสรรเสริญชัยชนะนั้น ๆ รวมแปดคาถาเรียกว่า พุทธชัยมงคลแปด หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า ถวายพรพระ ซึ่งพระใช้สวดในงานทำบุญ
ในฎีกา พาหํ ได้อธิบายขยายความออกไป มีแปลกอยู่ตอนที่พระโพธิสัตว์อ้างแผ่นดินเป็นพยาน ในการบริจาคทาน แล้วชี้นิ้วพระหัตถ์ลงไปตรงพื้นปฐพี นางพระธรณีก็ผุดขึ้นมาแล้วทูลว่า ข้าพระบาทเป็นสักขีพยาน ได้ทราบบุญบารมีที่พระองค์ได้ทรงบำเพ็ญมา น้ำทักษิโณทกตกลงชุ่มอยู่ในเกศา ของข้าพระบาทหาที่จะประมาณไม่ได้ แล้วนางพระธรณีก็บิดน้ำออกจากมวยผม ไหลนองไปดุจห้วงมหาสมุทร ทั้งมหาปฐพีก็กัมปนาทหวั่นไหวเป็นจลาจล พระยามารและพลมารก็มีความพิศวงครั่นคร้าม ขามพระเดชานุภาพ พากันสรรเสริญพระพุทธคุณแล้วพากันกลับไป พิภพของตน
ต่อมาเมื่อเกิดความนิยมสร้างพระพุทธรูปไว้สักการะบูชา ผู้สร้างได้นำเอาพุทธจริยาของพระพุทธเจ้ามาเป็นข้อกำหนดหมาย พุทธจริยาตอนชนะมารนี้ ช่างก็ได้นำมากำหนดขึ้นเป็นพระพุทธรูปปางหนึ่ง เรียกว่า ปางมารวิชัย แปลว่า ปางชนะมาร โดยทำเป็นพระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิ เหมือนปางสมาธิ แต่พระหัตถ์เบื้องขวาคว่ำที่พระเพลา ปลายนิ้วพระหัตถ์ชี้ลงแผ่นดิน
>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>
