ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม อารยธรรม >>

ชนพื้นเมืองดั้งเดิม จังหวัดนครพนม

ชนเผ่าไทยญ้อ (ญ้อ)
ชนเผ่าผู้ไทย
เผ่าไทยกะเลิง
เผ่าไทแสก
เผ่าไทยโส้หรือไทยกะโซ่
ไทยข่า
ชนเผ่าไทยอีสาน

ไทยข่า
อาศัยในเขตอำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม

            ประวัติความเป็นมา  ไทยข่าเป็นชาวไทยอีกกลุ่มหนึ่งที่ยังพอมีหลงเหลือบ้างในพื้นที่จังหวัดนครพนมแต่ไม่ปรากฏให้เป็นชุมชนชัดเจนจะมีเพียงครอบครัวที่แทรกอยู่ในชุมชนอยู่ในพื้นที่อำเภอนาแกตามหมู่บ้านแถบเทือกเขาภูพาน ซึ่งเป็นรอยต่อกับอำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร  อำเภอดงหลวง  จะมีชาวข่าอาศัยอยู่มาก  ในอดีตจังหวัดมุกดาหารเป็นอีกอำเภอหนึ่งที่ขึ้นต่อจังหวัดนครพนมรวมถึงอำเภอดงหลวงด้วย  ปัจจุบันอำเภอมุกดาหารได้เลื่อนเป็นจังหวัด  และอำเภอดงหลงก็ไปขึ้นเป็นสังกัดมุกดาหารด้วย  ชุมชนไทยข่าในจังหวัดนครพนมจึงไม่ปรากฏให้เห็นเด่นชัด จึงมีเพียงกระจัดกระจายเป็นบางครอบครัวในชุมชนต่างๆ  ดังกล่าวมาแล้ว

            ไทยข่ามีถิ่นดั้งเดิมอยู่แขวงสุวรรณเขตสาละวัน  และอัตปือ  ของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว  และได้อพยพเข้ามาอยู่ในพื้นที่ประเทศไทยตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 เป็นต้นมา

            นักมนุษยวิทยาถือว่า  ชาวไทยข่าเป็นเผ่าดั้งเดิมในแถบกลุ่มแม่น้ำโขง สืบเชื้อสายมาจากขอมโบราณภายหลังขอมเสื่อมอำนาจลง  ภาษาของชาวไทยข่าเป็นภาษาในตระกูลออสโตรอาเชียติก  ในสมัยมอญเขมร ชาวไทยข่ามิได้เรียกตัวเองว่าชาวไทยข่า  แต่จะเรียกตัวเองว่าพวกบรู

            คำว่า ข่า อาจมาจาก ข้าทาส ซึ่งสำเนียงอีสานจะออกเสียง ข่าทาส เนื่องจากในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการจัดพวกบรูมาเป็นข้าทาสรับใช้กันมาก  จึงเรียกกันมาว่าไทยข่า

            จารีตประเพณีของชาวข่าที่น่าศึกษา  (การแต่งงาน)

            การสู่ขอฝ่ายชายมีล่าม 4 คน (ชาย 2 คน หญิง 2 คน) เทียน 4 เล่ม และเงินหนัก 5 บาท การแต่งงานมีเหล้าอุ 2 ไห ไก่ 2 ตัว ไข่ 8  ฟอง เงินหนักสองบาท หมูหนึ่งตัว และกำลัยเงิน 1 คู่

            การกระทำผิดจารีตประเพณี (ผิดผี) เช่น ห้ามลูกสะใภ้เข้าห้องนอนพ่อผัว  ห้ามลูกสะใภ้รับของจากพ่อผัว ห้ามลูกเขยเข้าออกภายในบ้านจากห้องหนึ่งไปยังอีกห้องหนึ่ง หรือลูกเขยพกมีดพร้า สวมหมวกขึ้นบ้านพ่อตา  หรือกินข้าวร่วมกับแม่ยาย  หรือรับของจากแม่ยาย  การผิดผีหรือผิดจารีตประเพณีเช่นนี้ลูกเขยจะต้องใช้เงิน 5 บาท หมู 1 ตัว ดอกไม้ธูปเทียน 2 คู่ หากเป็นลูกสะใภ้ ต้องใช้ผ้าขาวม้า 1 ผืน ผ้าซิ่น 1 ผืน และแก้การผิดผีโดยใช้บุหรี่ ซึ่งม้วนด้วยใบตอง 2 ม้วน หมากพลู 2  คำ นำไป ขอคารวะต่อผีของบรรพบุรุษที่มุมเรือนด้านทิศตะวันออกหรือที่เตาไฟ