ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

มูลบทบรรพกิจ

แบบเรียนหนังสือไทย
ของ
พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกรู)

           ระบบการศึกษาของไทย มีการปฏิรูปครั้งใหญ่ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เริ่มต้นด้วยการจัดตั้งโรงเรียนหลวงขึ้น และทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) เมื่อครั้งเป็นหลวงสารประเสริฐ เรียบเรียงหนังสือแบบเรียนภาษาไทยขึ้นมาชุดหนึ่ง คือ หนังสือมูลบทบรรพกิจ วาหนิต์นิกร อักษรประโยค สังโยคพิธาน ไวพจน์พิจารณ์ และพิศาลการันต์ เป็นแบบเรียนภาษาไทยว่าด้วยวิธีใช้ตัวอักษร พยัญชนะเสียงสูงต่ำ การผัน การประสมอักษร และตัวสะกดการันต์

มูลบทบรรพกิจ น่าจะมีเค้ามูลมาจากหนังสือจินดามณี ส่วนที่ว่าด้วยระเบียบภาษา ซึ่งพระโหราธิบดีแต่งไว้ในสมัยกรุงศรีอยุธยา พร้อมทั้งแทรกเรื่องกาพย์พระไชยสุริยา ไว้เป็นตอน ๆ ซึ่งสุนทรภู่แต่งไว้ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว กาพย์พระไชยสุริยาเป็นบทประพันธ์ที่ไพเราะและเป็นคติ

ต่อมากระทรวงธรรมการ เปลี่ยนชื่อเป็นกระทรวงศึกษาธิการ ประกาศใช้แบบหัดอ่านเบื้องต้น แบบเรียนเร็ว แต่ทุกเล่มก็ใช้หลักการเรียนการสอนจากหนังสือชุดนี้เป็นแม่บท หลังจากที่มีการนำระบบการเรียนแบบสหรัฐมาใช้ หลังปี พ.ศ. ๒๕๐๐ แล้ว การหัดอ่านเขียนเบื้องต้นของเยาวชนเปลี่ยนแปลงไปมาก ทำให้ผู้ที่เคยเรียนหนังสือไทยเบื้องต้นมาแล้ว และไม่ได้ใช้อย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน จะไม่สามารถอ่านและเขียนภาษาไทยได้ ต่างจากการเรียนหนังสือไทยแบบเดิมซึ่งเมื่อเรียนหนังสือไทยเบื้องต้นจนเข้าใจดีแล้ว จะสามารถอ่านเขียนหนังสือไทยได้ตลอดไป

นอกจากนี้ การเรียนหนังสือไทยยังนำคติสอนใจตามวิถีชีวิตไทย บนพื้นฐานแห่งพระพุทธศาสนามาสอดแทรกไว้ทุกขั้นตอน ด้วยรูปแบบต่าง ๆ ทำให้เด็กไทยเข้าใจวิถีชีวิตไทย รักความเป็นไทย และภูมิใจในมรดกไทยอย่างลึกซึ้ง หนักแน่นไม่แคลนคลอนมาตั้งแต่ต้น

มูลบทบรรพกิจ เป็นแบบเรียนหนังสือไทยพื้นฐานเบื้องต้น ซึ่งเมื่อเรียนจบแล้วจะอ่านเขียนหนังสือไทยขั้นต้นได้เป็นอย่างดี นำไปสู่การเรียนรู้ในขั้นต่อไปได้ง่าย ดังนั้นมูลบทบรรพกิจจึงเป็นขั้นตอนที่มีความสำคัญสูงสุด

หนังสือมูลบทบรรพกิจ เริ่มต้นด้วยการแสดงรูปสระ พยัญชนะ วรรณยุกต์ และเครื่องหมายพิเศษต่าง ๆ

พยัญชนะแบ่งออกเป็น ๓ หมู่ คือ อักษรสูง อักษรกลาง และอักษรต่ำ จากนั้นนำอักษรไปประสมเสียงตามสระเป็น แม่ ก กา แล้วผันด้วยวรรณยุกต์ แจกด้วย แม่ กน แล้วผันด้วยวรรณยุกต์ แจกในแม่ กง แล้วผันด้วยวรรณยุกต์ แจกด้วยแม่ กก แม่ กด แม่ กบ ทั้ง ๓ แม่นี้ เป็นคำตาย ผันด้วยวรรณยุกต์ เอก โท ไม่ได้ การมี ห นำ อักษรต่ำใน แม่ กก กด กบ แจกในแม่กม แล้วผันด้วยวรรณยุกต์ แจกด้วยแม่เกย แล้วผันด้วยวรรณยุกต์

| หน้าถัดไป>>

คำกลอนอ่านเทียบในแม่ก กา (ใช้ตัวเขียนแบบเก่าเป็นบางคำ)
คำกลอนอ่านเทียบในแม่กน
คำกลอนอ่านเทียบในแม่กง
คำกลอนสำหรับอ่านเทียบแม่กก
คำกลอนสำหรับอ่านเทียบในแม่กด
คำกลอนสำหรับอ่านเทียบในแม่กบ
คำกลอนสำหรับอ่านเทียบในแม่กม
คำกลอนสำหรับอ่านเทียบในแม่เกย
วิธีนับศัพท์สังขยา
มาตราวัดความยาว
มาตราวัดพื้นที่
มาตราวัดปริมาตร
มาตราวัดน้ำหนัก
มาตรานับวันเวลา
ฤดูกาลทั้งสาม
ทิศทั้งแปด
กิจวัตรประจำวันของนักเรียน
กิจวัตรประจำวันของเด็กนักเรียน
ข้อคำนึงถึงประเทศ
แนวทางดำเนินชีวิต
การฝึกตนให้เป็นคนดี