โรคไหม้ของข้าว

กองป้องกันและกำจัดศัตรูพืช กรมส่งเสริมการเกษตร

โรคไหม้เกิดจากเชื้อรา Pyricularia oryzae cav ซึ่งสามารถทำลายข้าวได้ทุกระยะตั้งแต่เริ่มปลูกจนถึงเก็บเกี่ยว โรคไหม้จะเกิดขึ้นและแพร่ระบาดได้รุนแรง ถ้ามีสภาพแวดล้อมเหมาะสม คือ

ใช้พันธุ์ข้าวอ่อนแอต่อโรค เช่น ขาวตาแห้ง เหนียวอุบล เหนียวสันป่าตอง กข6 และ กข 23
ความชื้นค่อนข้างสูง ตั้งแต่ 80% ขึ้นไป โดยเฉพาะในช่วงบ่ายถึงเช้าวันรุ่งขึ้น
อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ ระหว่าง 22-28 องศาเซลเซียส
ใช้เมล็ดพันธุ์อัตราสูง เช่น 30 กิโลกรัม/ไร่ ใส่ปุ๋ยอัตราสูง 60-80 กิโลกรัม/ต่อไร่

ลักษณะอาการ

ระยะกล้า ที่ใบมีแผลจุดสีน้ำตาล ลักษณะคล้ายรูปตา มีสีเทาอยู่ตรงกลางแผล มีขนาดแตกต่างกันไป ความกว้างระหว่าง 2-5 มิลลิเมตร และความยาวประมาณ 15-20 มิลลิเมตร จุดแผลนี้สามารถขยายลุกลามจนแผลรวมกันทั่วบริเวณใบ ในกรณีที่โรครุนแรง กล้าข้าวจะแห้ง และฟุบตาย อาการคล้ายถูกไฟไหม้ (blast)

ระยะแตกกอ อาการของโรคพบได้ที่ใบ กาบใบ ข้อต่อของใบและข้อต่อของลำต้น ขนาดของแผลจะใหญ่กว่าที่พบในระยะกล้า แผลลุกลามติดต่อกันได้ ที่บริเวณข้อต่อใบจะมีลักษณะแผลช้ำสีน้ำตาลดำ และใบมักหลุดจากกาบใบเสมอ

ระยะคอรวง ถ้าข้าวเพิ่งจะเริ่มให้รวง เมื่อถูกเชื้อรานี้เข้าทำลาย เมล็ดจะลีบหมด แต่ถ้าเชื้อราเข้าทำลายตอนรวงข้าวแก่ใกล้เก็บเกี่ยว คอรวงจะปรากฎรอยแผลช้ำสีน้ำตาล ทำให้เปราะหักพับง่าย รวงข้าวร่วงหล่นเสียหายมาก

ในปัจจุบันในแหล่งที่มีการทำนามากกว่าปีละครั้งจะพบโรคนี้แพร่ระบาดเป็นประจำ โดยเฉพาะในแหลงที่ปลูกข้าวหนาแน่น อับลม ใส่ปุ๋ยสูง และมีสภาพแห้งแล้งในตอนกลางวัน ชื้นจัดในตอนกลางคืน ถ้าต้นข้าวอยู่ในระยะเจริญเติบโตและสภาพอากาศมีลมพัดแรงและหนาวจัดเป็นเวลาติดต่อกันหลายวัน จำทำให้ต้นข้าวชะงักการเจริญเติบโต ใบจะม้วนและเหลือง ต้นแคระแกร็น หากข้าวอยู่ในระยะตั้งท้องจะผสมไม่ติด ทำให้เมล็ดลีบ

การป้องกันกำจัด

ปลูกพันธุ์ข้าวต้านทานต่อโรค เช่น กข.7 กข.13 ชัยนาท 1 สุพรรณบุรี 60 สุพรรณบุรี 90 พิษณุโลก 60-2 หางยี 71 และเหมยนอง
อย่างปลูกข้าวหนาแน่นมากเกินไป และอย่าใส่ปุ๋ยไนโตรเจนมากเกินไป
ในแหล่งที่เคยมีการระบาดควรคลุกหรือแช่เมล็ดพันธุ์ข้าวด้วยสารเคมีก่อนปลูก เช่น คาร์เบนดาซิม คาซูก้าไมซิน ไตรไซคาร์โซล คาร์เบนดาซิม + แมนโคเซ็บ โดย
- คลุกเมล็ดพันธุ์ข้าวด้วยสารเคมีก่อนปลูกในอัตราส่วน สารเคมีประมาณ 20-30 กรัมต่อข้าว 1 ถัง (10 กิโลกรัม) คลุกแล้วเก็บไว้นาน 2-3 สัปดาห์ จึงนำไปปลูกหรือ
-แช่เมล็ดพันธุ์ข้าวด้วยสารเคมีก่อนปลูกในอัตราส่วนสารเคมี 10-15 กรัมต่อน้ำ 5 ลิตร โดยแช่ทิ้งไว้ประมาณ 24-48 ชั่วโมง จึงนำไปปลูก
เกษตรกรควรตรวจแปลงปลูกบ่อย ๆ เมื่อต้นข้าวอยู่ในระยะแตกก่อสูงสุด หรือระยะให้รวง เมื่อพบโรครุนแรง ควรฉีดพ่นด้วยสารเคมีกำจัดเชื้อรา เช่น ไตรโซคาร์โซล คาร์เยนดาซิม บีโนมิล+ไธแรมไตรโฟรีน ไอบีพี

หมายเหตุ

การใช้สารเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืชทุกชนิดควรระมัดระวัง เพราะอาจเกิดอันตรายแก่ผู้ใช้ได้หากปฏิบัติไม่ถูกต้อง เกษตรกรที่ต้องคำแนะนำในการใช้สารเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืชที่ถูกต้องและปลอดภัย สอบถามรายละเอียดได้ที่เกษตรตำบลสำนักงานเกษตรอำเภอ ฝ่ายป้องกันและกำจัดศัตรูพืช สำนักงานเกษตรจังหวัด สำนักงานส่งเสริมการเกษตรภาคในท้องที่ของท่านได้ทุกแห่ง หรือที่กองป้องกันและกำจัดศัตรูพืช กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

เรียบเรียง
: สมคิด ดิสถาพร
: อรุณี สุรินทร์
: พากเพียร อรัญนารถ
: อรพิน ถิระวัฒน์
: เจริญ จีนเจียม
: พีระ นิยมจันทร์