ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

ไวรัส

(Virus)

รูปร่างและขนาดของไวรัส

เมื่อพิจารณาจากสิ่งที่เป็นองค์ประกอบพื้นฐานของไวรัสแล้วแทบไม่น่าเชื่อว่าไวรัสจะเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความหลากหลายสูงได้ แต่ความหลากหลายของพันธุกรรมและการจัดเรียงของโปรตีนห่อหุ้มทำให้ไวรัสมีความแตกต่างทั้งรูปร่างและขนาดดังที่กล่าวมาแล้วว่าไวรัสมีขนาดแตกต่างกันตั้งแต่ 20-400 nm

แต่ยังไม่มีนักไวรัสวิทยาคนใดระบุว่าไวรัสชนิดใดมีขนาดเล็กที่สุด อย่างไรก็ตามมีรายงานที่ระบุถึงไวรัสที่เล็กที่สุดต่าง ๆ ดังนี้

- RNA virus ที่มีจีโนมเล็กที่สุดน่าจะเป็น retrovirus อย่างเช่น Rous Sarcoma Virus ที่มีขนาดจีโนมประมาณ 3.5 bp และมีเส้นผ่าศูนย์กลางอนุภาคราว 80 nm

- DNA virus ที่มีขนาดเล็กที่สุดเมื่อตัดสินที่จีโนมน่าจะเป็นไวรัสในกลุ่มไวรัสตับ (Hepadna Virus) เช่น Hepatitis B Virus หรือ Hepatitis D Virus ซึ่งมีขนาดจีโนมประมาณ 3.2 kb และเส้นผ่าศูนย์กลางอนุภาคประมาณ 42 nm แต่หากพิจารณาจากเส้นผ่าศูนย์กลางอนุภาค DNA Virus ที่เล็กที่สุดน่าจะเป็น parvoviruses ซึ่งมีขนาดแคปซิดเพียง 18-26 nm แต่มีขนาดจีโนมที่ใหญ่กว่า HBV และ HDV นั่นคือมีขนาดจีโนม 5 kb นอกจากนั้น Picornavirus ก็เป็นไวรัสอีกตัวที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางต่ำราว 30 nm เท่านั้น

สำหรับไวรัสก่อโรคในสัตว์ที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางใหญ่ที่สุดน่าจะเป็นไวรัสใน family Poxviridae ซึ่งมีขนาดประมาณ 250-400 nm

รูปร่างของไวรัสขึ้นกับการจัดเรียงตัวของ capsomeres ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 3 แบบ คือ

1. Cubic symmetry ชนิด icosahedral symmetry รูปร่างเป็นสามเหลี่ยม 20 หน้า 12 มุม เช่นไวรัสโรคโปลิโอ หูด rotavirus adenovirus bluetongue virus
2. Helical symmetry มีลักษณะท่อนตรงยาวหรือท่อนโค้ง เช่น ไวรัสที่ทำให้เกิดโรคไข้หวัดใหญ่ หัด (influenza virus) คางทูม โรคพิษสุนัขบ้า TMV
3. Complex รูปร่างสมมาตรไม่แน่นอน เช่น ไวรัสโรคฝีดาษ bacteriophage พวก T-even (กลุ่มเลขคู่ เช่น T2 T4 T6)

นอกจากนั้นรูปร่างของไวรัสยังขึ้นอยู่กับการไม่มีหรือมี Envelope หุ้มด้วย (Naked virus หรือ non-enveloped virus และ enveloped virus)

ลักษณะทั่วไปของไวรัส
ส่วนประกอบของไวรัส
รูปร่างและขนาดของไวรัส
การจัดหมวดหมู่ของไวรัส
การเพิ่มจำนวนของไวรัส
วงชีวิตของไวรัส
ประโยชน์ของไวรัส