สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>
สัตว์สังคม
ลักษณะของมนุษย์และสัตว์มีอยู่ร่วมกันนั้น คือลักษณะสากลของสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย ซึ่งลักษณะดังกล่าว ได้แก่
- สิ่งมีชีวิตต้องการอาหาร น้ำ และอากาศ
- สิ่งมีชีวิตมีความสัมพันธ์ใกล้ชิด และต้องพึ่งพาอาศัยสิ่งแวดล้อมทางกายภาพและชีวภาพ
- สิ่งมีชีวิตมีความสามารถในการสืบพันธุ์
- สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดสืบพันธุ์มีลูกหลานลักษณะเหมือนพ่อแม่
สิ่งที่มนุษย์แตกต่างจากสัตว์อื่น
มนุษย์มีลักษณะบางประการซึ่งทำให้การดำรงชีวิตแตกต่างจากสัตว์ชนิดอื่น
ลักษณะที่สำคัญของ มนุษย์ มีดังนี้
1. มนุษย์มีสมองขนาดใหญ่
เมื่อเปรียบเทียบกับขนาดลำตัวและน้ำหนักของร่างกาย ซึ่งทำให้เกิด ผลสำคัญ คือ
- มนุษย์มีสติปัญญาในระดับสูงกว่าสัตว์อื่น ๆ สามารถประดิษฐ์คิดค้นสิ่งใหม่ ๆ
เพื่อนำมา ใช้ในการดำรงชีวิต นอกจากสิ่งประดิษฐ์ทางวัตถุแล้ว
มนุษย์ยังสามารถคิดค้นระบบความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในสังคมได้อย่างสลับซับซ้อน
- มนุษย์มีความสามารถจดจำและเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ได้ สามารถจดจำประสบการณ์ที่ได้รับใน อดีต แล้วนำมาปรับปรุงแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ในการดำรงชีวิต
2. มนุษย์มีความสามารถในการสร้างและใช้สัญลักษณ์ต่าง ๆ สัญลักษณ์
(symbol) หมายถึงสิ่ง ใด ๆ ก็ตาม ที่ใช้แทนความหมายของอีกสิ่งหนึ่ง
อาจใช้แทนความหมายของ สิ่งที่เป็นวัตถุ เช่น
เครื่องหมายกากบาทในการจราจรใช้แทนความหมายของถนน 2 สายที่ตัดกันเป็นสี่แยก เป็นต้น
สัญลักษณ์อาจใช้แทนความหมายของ สิ่งที่ไม่ใช่วัตถุ เช่น
เครื่องหมายไม้กางเขนใช้แทนศาสนาคริสต์ เป็นต้น
สัญลักษณ์เป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อใช้ในการติดต่อสื่อสารระหว่างกัน
เราอาจจำแนกสัญลักษณ์ได้เป็น 3 ประเภท ดังนี้
- ภาษา เป็นสัญลักษณ์สำคัญที่มนุษย์นำมาใช้เพื่อถ่ายทอดประสบการณ์
ความรู้สึกนึกคิด และการติดต่อสื่อสารระหว่างกัน ซึ่งมีทั้งภาษาพูดและภาษาเขียน
มนุษย์สามารถกำหนดความหมายของถ้อยคำต่าง ๆ ได้มากมาย
และสามารถประดิษฐ์ภาษาเขียน
ซึ่งอำนวยประโยชน์ต่อการติดต่อสื่อสารระหว่างสมาชิกในสังคม
- สัญลักษณ์ทางวัตถุ คือ สิ่งประดิษฐ์ทางวัตถุที่มนุษย์สร้างขึ้น
เพื่อใช้แทนความหมาย ของสิ่งต่าง ๆ เช่น ธงชาติ อนุสาวรีย์ เครื่องหมายการจราจร
เป็นต้น
- สัญลักษณ์ที่เป็นการกระทำและกิริยาท่าทาง เป็นสัญลักษณ์โดยการแสดงออกด้วยการ เคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกายและกำหนดความหมายให้เป็นที่เข้าใจร่วมกัน เช่น ในสังคมไทยการไหว้เป็นการแสดงถึงการทักทาย และเป็นการแสดงความเคารพต่อบุคคลนั้น การเต้นรำบางจังหวะแสดงถึงความสนุกสนานร่าเริง เป็นต้น
3. มนุษย์มีพฤติกรรมที่เกิดขึ้นจากสังคมและวัฒนธรรม
พฤติกรรมของมนุษย์เป็นสิ่งที่มนุษย์ แสดงออกโดยการกระทำระหว่างกันทางสังคม
ซึ่งมีลักษณะสลับซับซ้อน
ทั้งนี้เป็นผลมาจากการที่มนุษย์ดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันในสังคม มีการปลูกฝัง ถ่ายทอด
และปรับปรุงแนวความประพฤติให้สมาชิกในสังคมปฏิบัติตามวัฒนธรรมที่สมาชิกส่วนใหญ่ในสังคมยอมรับ
เพื่อให้สอดคล้องเหมาะสมกับการดำรงชีวิตอยู่ร่วมกัน
สิ่งที่มนุษย์ได้เปรียบสัตว์อื่น
ความได้เปรียบที่สำคัญของมนุษย์ พิจารณาจากลักษณะต่าง ๆ ได้ดังนี้
- มนุษย์มีความสามารถในการเรียนรู้ การสื่อความหมาย
ทำให้มนุษย์สามารถพัฒนาตนเอง ปรับตัวต่อสิ่งแวดล้อมได้
รู้จักใช้เหตุผลในการแก้ปัญหาและถ่ายทอดวัฒนธรรมได้
- มนุษย์มีลักษณะทางร่างกายที่เอื้อต่อการใช้ประโยชน์ในการดำรงชีวิต เช่น
มีมันสมองที่ใหญ่ ทำให้สติปัญญา
ร่างกายตั้งตรงกับพื้นโลกทำให้เดินได้รอบตัวและรวดเร็ว
มีนิ้วมือที่แยกจากกันทำให้หยิบจับสะดวก
มีตาอยู่ในตำแหน่งที่มองได้ไกลและเห็นชัดเจน
- มนุษย์มีอายุยืนทำให้สามารถเรียนรู้
สะสมประสบการณ์และถ่ายทอดกันได้จนถึงชั้นลูกหลาน
- มนุษย์ชอบอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม
จึงมีโอกาสสร้างสมประสบการณ์ได้ดีกว่าอยู่เพียงคนเดียว
- มนุษย์มีลักษณะพิเศษ คือ กินอาหารได้มากมายหลายประเภท เนื้อกินได้ พืชกินได้
สิ่งที่มนุษย์เสียเปรียบสัตว์อื่น
มนุษย์เป็นสัตว์ที่มีลักษณะพิเศษแตกต่างไปจากสัตว์อื่น ๆ หลายประการ
และเป็นลักษณะที่ได้ เปรียบในขณะเดียวกันมนุษย์มีความเสียเปรียบสัตว์อื่น ๆ
ด้วยเช่น ในวัยเยาว์จำเป็นต้องพึ่งพาอาศัยผู้อื่นในการเลี้ยงดู
ในการตอบสนองความต้องการพื้นฐาน ด้านอาหาร ที่อยู่อาศัย ความปลอดภัย
และการอบรมจะใช้เวลายาวนานกว่าของสัตว์
จึงแตกต่างไปจากสัตว์อื่นที่เกิดออกมาแล้วก็สามารถเคลื่อนไหวและหาอาหารเลี้ยงตนเองได้
มนุษย์ไม่มีเขี้ยวเล็บในการฉีกกินเนื้อและพืช
ขยายพันธุ์ในแต่ละครั้งได้จำนวนต่ำกว่าสัตว์หลายชนิด การฟัง การดมกลิ่น
ด้อยกว่าสัตว์บางชนิด
มนุษย์เป็นสัตว์สังคม
ความต้องการพื้นฐานของมนุษย์
สังคมมนุษย์
ที่มา
- วิทย์ วิศทเวทย์และคณะ,หนังสือเรียนสังคมศึกษา รายวิชาส 401 สำนักพิมพ์อักษรเจริญทัศน์(2533)
- วัชรา คลายนาทรและคณะ,ส401 สังคมศึกษา สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช(2533)