ประวัติศาสตร์  ภูมิศาสตร์ บุคคลสำคัญ ประเทศและทวีป >>

อาณาจักรอยุธยากับกลุ่มประเทศอาเซียน

ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับหัวเมืองมลายู

ในสมัยสุโขทัยหลักฐานจากศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง (จารึกหลักที่ 1) ระบุว่าสุโขทัย ขยายอิทธิพลถึงเมืองนครศรีธรรมราช การติดต่อค้าขายระหว่างดินแดนไทยกับแคว้นต่างๆ ทางใต้จึงเกิดขึ้นก่อนสถาปนาอยุธยาเป็นราชธานีแล้ว

ในสมัยอยุธยาตอนต้นได้มีการติดต่อกับหัวเมืองต่างๆทางใต้ของไทยที่สำคัญ ได้แก่ เมืองไทรบุรี เมืองกลันตัน เมืองตรังกานู เมืองปะลิส และเมืองอื่นๆ รวมทั้งเมืองมะละกาซึ่งตั้งอยู่ตอนปลายแหลมมลายูด้วย หัวเมืองมลายูเหล่านี้มีสุลต่านปกครอง

เมืองมลายูตกเป็นประเทศราชของไทยตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนต้น ในพงศาวดารมีการระบุชื่อเมืองประเทศราชของกรุงศรีอยุธยาว่าทางตอนใต้ ได้แก่ เมืองมะละกาและเมืองยะโฮร์ สองเมืองนี้ไทยให้ปกครองตนเอง แต่ต้องส่งเครื่องราชบรรณาการมายังกรุงศรีอยุธยา

ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เมืองมะละกาได้ตั้งตนเป็นอิสระ ไม่ยอมส่งเครื่องราชบรรณาการมาถวาย สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจึงโปรดเกล้าฯ ให้ยกกองทัพไปปราบเมืองมะละกาเมื่อ พ.ศ. 1998 แต่ไม่สามารถตีเมืองได้ เพราะมะละกามีกำลังทัพเรือที่เข้มแข็ง

สำหรับเมืองปัตตานี ไทรบุรี กลันตัน และตรังกานู เป็นประเทศราชของไทยมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนต้นเช่นเดียวกัน เมืองไทรบุรีได้ส่งเครื่องบรรณาการมาถวายสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ส่วนเมืองปัตตานีในสมัยนั้นได้กลายเป็นเมืองท่าค้าขายที่สำคัญในภูมิภาคนี้ เรือสินค้าจากอินเดีย จีนและญี่ปุ่นได้เข้ามาค้าขายด้วย

 

หัวเมืองมลายูพยายามตั้งตนเป็นอิสระจากอยุธยา ช่วงเวลาใดที่อยุธยาเกิดการแย่งอำนาจกันเองหรือต้องทำศึกสงครามกับพม่า หัวเมืองมลายูก็จะตั้งตนเป็นอิสระ เช่น ในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ปัตตานีไม่ยอมรับอำนาจของอยุธยา สมเด็จพระเจ้าปราสาททองจึงโปรดเกล้าฯให้ยกทัพไปปราบปัตตานีแต่ไม่สำเร็จ ต่อมาปัตตานีกลับมาเป็นประเทศราชของไทยอีก ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พระองค์ต้องการผูกมิตรกับอังกฤษเพื่อถ่วงดุลอำนาจกับฮอลันดา จึงเสนอยกเมืองปัตตานีให้แก่อังกฤษเพื่อสร้างป้อมปราการ แต่อังกฤษยังไม่ได้ดำเนินการแต่อย่างใด เนื่องจากอังกฤษถอนตัวทางการค้ากับอยุธยาเสียก่อน

จากหลักฐานบันทึกของชาวฝรั่งเศสที่เข้ามายังกรุงศรีอยุธยาสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชระบุว่า เมืองปัตตานี เมืองไทรบุรี เป็นเมืองประเทศราชของไทย ซึ่งน่าจะรวมไปถึงหัวเมืองมลายูอื่นๆ ด้วย ในตอนปลายสมัยอยุธยาความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับหัวเมืองมลายูไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด จนกระทั่งสิ้นสุดสมัยอยุธยา

หัวเมืองมลายูมีฐานะเป็นประเทศราชของไทย จึงมีหน้าที่ส่งเครื่องราชบรรณาการพร้อมด้วยต้นไม้เงินต้นไม้ทองมาถวายพระมหากษัตริย์อยุธยา 3 ปีต่อครั้ง ถ้าหากอยุธยาต้องการความช่วยเหลือทางทหารหรืออาวุธกระสุนดินดำ หัวเมืองมลายูจะต้องจัดหาให้ตามที่ต้องการ ส่วนอยุธยามีภาระผูกพันในการดูแลความสงบเรียบร้อยของหัวเมืองมลายู หากหัวเมืองมลายูได้รับความเดือดร้อนจากภัยธรรมชาติหรือถูกรุกรานจากศัตรู อยุธยามีหน้าที่ให้ความช่วยเหลือ

ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับล้านช้าง
ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับพม่า
ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับมอญ
ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับเขมร
ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับเวียดนาม
ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับหัวเมืองมลายู