ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม อารยธรรม >>

มโนห์รา

โดย วิวัฒน์ วนรังสิกุล

       “มโนห์รา” หรือ “โนรา” ตามความเข้าใจของคนทั่วไปหมายถึง มหรสพพื้นบ้านที่มีการสืบทอดมาอย่างยาวนานและเป็นที่นิยมแพร่หลายในท้องถิ่นทางภาคใต้มาแต่อดีต โดยถือเป็นการละเล่นที่มีลีลาร่ายรำประกอบจังหวะและมีท่วงทำนองเร่าร้อน เน้นเครื่องดนตรีประเภทตีและเป่า ซึ่งให้ความสำคัญกับการร่ายรำเป็นส่วนใหญ่ รองลงมาคือการทำบท (แสดงท่าทางประกอบบทร้อง) ซึ่งมีการเล่นเป็นกลอน มีทั้งกลอนที่แต่งเอาไว้ก่อนแล้วและกลอนมุดโต (กลอนสด) โดยใช้คำร้องเป็นภาษาถิ่นทางใต้ บางโอกาสก็มีการแสดงตามคติความเชื่อในลักษณะของพิธีกรรมต่างๆ ขณะที่บางโอกาสก็แสดงเป็นเรื่อง สำหรับเรื่องที่จะเล่นนั้นมักให้ความสำคัญเป็นอันดับสุดท้าย เหตุนี้ หากมองแค่เพียงผิวผ่าน “มโนห์รา” ก็คือ “ศิลปะเพื่อความบันเทิง” ประเภทหนึ่งเท่านั้น

แต่หากมีการศึกษาให้ลงลึกถึงแก่นแกนของความจริงแล้วจะพบว่า ภายใต้ความงดงามของศิลปะแห่งบทร้องและการร่ายรำนั้น “มโนห์รา” ยังมีความลึกลับซับซ้อน ถือเป็นลักษณะของวัฒนธรรมอย่างหนึ่งที่มีรากฐานของความเชื่อโดยผ่านโลกทัศน์ของชาวบ้าน อันสามารถบันดาลให้เกิดความสุขหรือความทุกข์ได้ โดยเฉพาะการเจ็บป่วย “มโนห์รา” ได้เข้ามามีบทบาททั้งในด้านของผู้ที่เป็นสาเหตุที่ก่อให้เกิดการเจ็บป่วยและในด้านของผู้ที่ให้การรักษาเยียวยา โดยผ่านขั้นตอนของพิธีกรรมที่ละเอียดอ่อน เป็นรูปแบบของการสนับสนุนทางสังคม (Social Support) ที่น่าสนใจและน่าศึกษายิ่ง

อาการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นเนื่องจากอำนาจของครูหมอมโนห์รา
พิธีกรรมกับกระบวนการรักษาเยียวยา
บทวิเคราะห์
ทิศทางการดำรงอยู่ของมโนห์รา
สาเหตุที่ทำให้มโนห์ราในปัจจุบันเกิดการเปลี่ยนแปลง