ปรัชญา อภิปรัชญา ญาณวิทยา จิตวิทยา ตรรกศาสตร์ >>

การศึกษเรื่องในพุทธปรัชญา

       พุทธปรัชญาในฐานะนานานิยม ก่อนอื่นต้องคำว่า นานา กับคำว่า นิยม นานา แปลว่า ต่าง ๆ ส่วนคำว่า นิยม ตรงกับภาษาอังกฤษว่า Ism แปลได้ความหมายเท่ากันซึ่งอาจจะตรงกับคำที่ใช้ในภาษาไทยหลายคำ เช่น ลัทธิ ทฤษฎี ทิฏฐิ ทัศนะ เป็นต้น แต่คำเหล่านี้เมื่อเอามาใช้กับพุทธธรรมแล้วก็กลายเป็นคำที่มีความหมายเล็กน้อยคับแคบ ไม่สามารถจะอมความหมายทั้งหมดของพุทธธรรมได้อย่างเพียงพอ เพราะคำว่า “นิยม” เป็นคำที่ใช้ในความหมายเฉพาะมีความหมายในระดับ “ทฤษฎี” (Theory) เท่านั้น ซึ่งทำให้พุทธธรรมต้องจำกัดสัจธรรมของตนเองเพียงแง่หนึ่งเท่านั้น แต่อย่างไรก็ตามแม้จะไม่สามารถกำหนดพุทธธรรมด้วย “นิยม” ใด ๆ ได้อย่างลงตัว แต่เราก็อาจนำเอา “นิยม” มาอธิบายหรือแสดงพุทธธรรมได้บ้างในบางลักษณะ ซึ่งอาจเรียกว่า เป็นลักษณะพิเศษในบางแง่ตามวิธีการสมัยใหม่ แต่จะต้องตระหนักอยู่เสมอเป็นพื้นฐานก่อนว่า พุทธธรรมทั้งหมดมิได้เป็น “นิยม” หากแต่นิยมเป็นเพียงแง่หนึ่งของพุทธธรรมเท่านั้น ในการศึกษาพุทธธรรมในฐานะปรัชญาก็อาจใช้ “นิยม” มาเป็นแง่มุมในการมองและช่วยให้เข้าใจได้มากขึ้น

พุทธปรัชญาในฐานะปฏิบัตินิยม
พุทธปรัชญาในฐานะสันตินิยม
พุทธปรัชญาในฐานะอเทวนิยม
พุทธปรัชญาในฐานะมานุษยนิยม
พุทธปรัชญาในฐานะธรรมาธิปไตยนิยม
พุทธปรัชญากับการศึกษา
ปรัชญาปฏิบัตินิยม
พุทธปรัชญาการเมืองและสังคม
พุทธศาสนากับการเมืองและสังคมเริ่มแรก (อัคคัญญสูตร)
วิกฤติด้านสังคม
ข้อเหมือนเรื่องการเมืองการปกครองในพุทธปรัชญาเถรวาทกับขงจื๊อ
ทัศนะพุทธปรัชญากับวิทยาศาสตร์
หลักการของพระพุทธศาสนา
การคิดตามนัยแห่งพระพุทธศาสนาและการคิดแบบวิทยาศาสตร์
พระพุทธศาสนาในฐานะเป็นรากฐานของวิทยาศาสตร์