พุทธปรัชญาในฐานะธรรมาธิปไตยนิยม

กรรม แปลตามศัพท์ว่า การงาน หรือการกระทำ แต่ในทางธรรมต้องจำกัดความจำเพาะลงไปว่า หมายถึง การกระทำที่ประกอบด้วยเจตนา หรือการกระทำที่เป็นไปด้วยความจงใจ ถ้าเป็นการกระทำที่ไม่มีเจตนา ก็ไม่เรียกว่าเป็นกรรมในความหมายทางธรรม ดังพุทธพจน์ที่ว่า ภิกษุทั้งหลาย เจตนานั่นเอง เราเรียกว่ากรรม บุคคลจงใจแล้ว จึงกระทำด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยใจ

กฎแห่งกรรมนี้ ศัพท์ทางวิชาการแท้ ๆ ท่านเรียกว่า กรรมนิยาม กรรมนิยามแปลว่า กฎแห่งกรรม เป็นกฎเกณฑ์แห่งเหตุและผลอย่างหนึ่ง หรือจะเรียกว่า กฎของธรรมชาติก็ได้ แบ่งออกเป็น 5 ประการด้วยกันคือ

อุตุนิยาม เป็นกฎธรรมชาติเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ เป็นเรื่องของวัตถุภายนอก เช่น ลมฟ้าอากาศ ฤดูกาล ฝนตกฟ้าร้อง การที่ดอกไม้บาน ดอกไม้เหี่ยว การที่ดิน น้ำ ปุ๋ย ช่วยให้ต้นไม้เจริญเติบโต การที่สิ่งทั้งหลายเจริญเติบโต ดำรงอยู่ และสูญสลายไป เป็นต้น
พีชนิยาม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับการสืบพันธุ์ หรือที่เรียกว่าพันธุกรรม ซึ่งรวมสิ่งมีชีวิตทั้งหมด เช่น พืช สัตว์ บุคคล
จิตตนิยาม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับการทำงานของจิต เช่น เมื่ออารมณ์กระทบประสาท ก็จะเกิดความรู้สึก มีการเห็น การได้ยิน หรือการถูกต้องทางผัสสะ หรือว่า กระบวนการทำงานของจิตทำงานอย่างไร มีองค์ประกอบอะไรบ้าง เป็นต้น
กรรมนิยาม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์ ทั้งในแง่ของการกระทำ และการให้ผล เช่น ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว อย่างนี้เรียกว่า กฎแห่งกรรม
ธรรมนิยาม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับความสัมพันธ์และอาการที่เป็นเหตุเป็นผลของกันและกันของสิ่งทั้งหลาย

กรรมนิยามเป็นเพียงกฎหนึ่ง ในกฎทั้ง 5 นั้น การที่เราจะวิเคราะห์พิจารณาสิ่งทั้งหลายนั้น อย่าไปยึดถือว่า ทุกอย่างต้องเป็นกรรมทั้งนั้น มิฉะนั้นจะกลายเป็นทัศนะที่ผิดพลาด พระพุทธศาสนาสอนไว้แล้วว่า กฎธรรมชาติมี 5 อย่าง หรือนิยาม 5 กรรมนิยามเป็นเพียงกฎหนึ่งเท่านั้น

กรรมกับการเกิดใหม่
กรรมที่ถูกอโทสะครอบงำ กรรมที่ถูกอโมหะครอบงำ
วิเคราะห์วิบากแห่งกรรม
กรรมและการเกิดใหม่กับการตอบปัญหาทางปรัชญา
ปฏิจจสมุปบาท มีองค์ 12
การพิจารณาปฏิจจสมุปบาท
วิเคราะห์ปฏิจจสมุปบาทกับปัญหาปัจจุบัน
ความหมายของอนัตตา
ความจริงหรือปรมัตถสัจจะ
ทัศนะเรื่องอนัตตาของสำนักปรัชญาต่าง ๆ
บทวิเคราะห์เรื่องอนัตตา