ปรัชญา อภิปรัชญา ญาณวิทยา จิตวิทยา ตรรกศาสตร์ >>

จักรวาลวิทยา

(Cosmology)

คำว่า “จักรวาล” หมายถึง อวกาศทั้งหมด และสรรพสิ่งที่อยู่ในอวกาศ ไม่ว่าจะอยู่ในลักษณะใดหรือที่ไหนในโลกหรือในอวกาศนอกโลก สิ่งเหล่านี้ทั้งหมดเรียกว่า “จักรวาล”

จักรวาลวิทยา เป็นการศึกษาค้นคว้าและหาคำตอบเกี่ยวกับจักรวาลและสิ่งต่าง ๆ ในจักรวาลว่ามีความเป็นมาอย่างไร สรรพสิ่งในจักรวาลมีความสัมพันธ์กันหรือไม่ หรือมีความสัมพันธ์กันอย่างไร สามารถดำเนินต่อไปได้อย่างไร

เมื่อเป็นเช่นนี้ จักรวาลวิทยาจึงศึกษาเกี่ยวกับปัญหาของจักรวาลดังต่อไปนี้ (รศ.ดร.สุจิตรา รณรื่น : 2540)

1. ปัญหาเกี่ยวกับขนาดของจักรวาล

นั่นคือปัญหาที่ว่าจักรวาลมีขอบเขตหรือไม่ คือมีขนาดรู้จักจบหรือไม่ เกี่ยวกับปัญหานี้มีคำตอบ 2 กลุ่มคือ

กลุ่มนักปรัชญาที่เชื่อว่าจักรวาลไร้ขอบเขต กล่าวคือมีขนาดไม่รู้จบ
กลุ่มนักคณิตศาสตร์เชื่อว่า จักรวาลมีขอบเขตจำกัด คือมีขนาดรู้จักจบ

2. ปัญหาเกี่ยวกับการวิวัฒนาการของจักรวาล

นั่นคือปัญหาที่ว่าจักรวาลมีความเป็นมาอย่างไร และจะดำเนินไปอย่างไร เป็นเรื่องที่ยากแก่การให้คำตอบ เพราะไม่มีเครื่องมือสำหรับสอดส่องย้อนไปดูอดีตเพื่อหาจุดเริ่มต้นของจักรวาลได้ เกี่ยวกับปัญหานี้มีคำตอบ 2 กลุ่มคือ

กลุ่มนักคณิตศาสตร์ เชื่อว่าจักรวาลเมื่อเกิดขึ้นและวิวัฒนาการเต็มที่แล้วจะค่อย ๆ ดับลง เพราะการสูญเสียพลังงาน จักรวาลจึงมีการเสื่อมลงเรื่อย ๆ จนหมดพลังงานและในที่สุดสรรพสิ่งก็จะหยุดนิ่งและดับลง
อีกกลุ่มหนึ่งเชื่อว่าจักรวาลจะไม่ดับลง เพราะในเมื่อจักรวาลไร้ขอบเขต หรือมีขนาดไม่รู้จักจบก็จะมีพลังงานที่มีปริมาณไม่รู้จบเช่นกัน หรือในแง่หนึ่งจะต้องมีการสร้างพลังงานใหม่ขคชึ้นทดแทนพลังงานเก่าที่เสียไป

3. ปัญหาเรื่องจักรวาลกำลังขยายตัว

จากการค้นพบของฮับเบิลในปี ค.ศ. 1929 ทำให้ทราบว่าจักรวาลกำลังขยายตัว โดยเขาใช้เครื่องแยกแสงตรวจสอบแสงจากแกแลกซี่ (Galaxy) จำนวนมากมายในอวกาศ (แกแลกซี่คือกลุ่มดาวแบบทางช้างเผือก คือประกอบด้วยดาวจำนวนมากมายรวมกุล่มกัน) พบว่าเส้นดำเคลื่อนไปทางแถบแสงสีแดงในสเปคตรัม (Spectrum คือแถบแสงเจ็ดสีที่ได้จากการแยกแสงคือม่วง คราม น้ำเงิน เขียว เหลือง แสด แดง) ทำให้ทราบว่าแกแลกซี่กำลังเคลื่อนที่ห่างออกไปจากแกแลกซี่ของเราด้วยความความเร็วสูง แสดงให้เห็นว่าจักรวาลกำลังขยายตัวไปทุกทิศทาง

นักดาราศาสตร์บางท่านไม่เชื่อว่าจักรวาลกำลังขยายตัวโดยให้เหตุผลว่า การที่แสดงจากแกแลกซี่ต่าง ๆ ที่รับโดยสเปคโตรสโคปหรือเครื่องแยกแสง ปรากฏว่าเส้นดำเคลื่อนไปทางแถบแสงสีแดงนั้น อาจไม่ใช่เป็นผลมาจากจักรวาลกำลังขยายตัว

4. ปัญหาเรื่องเวลา (Time)

นั่นคือปัญหาที่ว่า เวลาคืออะไร มีจริงหรือไม่ ถ้ามีจริงมีลักษณะเป็นอย่างไร เหตุที่เราไม่สามารถหาความแจ่มแจ้งเกี่ยวกับเวลาได้เพราะเราไม่มีเครื่องมือใดมาตรวจสอบหรือสอดส่องดูความเป็นไปของมัน ไม่สามารถย้อนกลับไปดูอดีตหรือมองออกไปดูอนาคตได้ นอกจากดูในปัจจุบันเท่านั้น จึงทำให้เกิดความสับสนเกี่ยวกับเรื่องเวลาอย่างมาก

ลักษณะของเวลาที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบันมี 3 ประเภทคือ

เวลานาฬิกา เป็นสิ่งที่มนุษย์ประดิษฐ์หรือสร้างขึ้นเพื่อใช้บอกเวลาโดยกำหนดจากการหมุนรอบตัวเองของโลกเป็นหลัก โลกหมุนรอบตัวเอง 1 รอบถือเป็น 1 วัน หมุนรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบถือเป็น 1 ปี แล้วแบ่งปีเป็นเดือน และวัน แบ่งวันเป็นชั่วโมง นาทีและวินาที นี่คือเวลานาฬิกา ซึ่งไม่น่าจะเกี่ยวกับเวลาที่แท้จริง
เวลาจิตวิทยา หรือเวลาแห่งการรับรู้ เวลาชนิดนี้เป็นเวลาอัตวิสัย (Subjective time) หรือเวลาในประสบการณ์ของบุคคล เวลาจิตวิทยาคือประสบการณ์ต่อเนื่องของความรู้สึกตัวของปัจเจกบุคคล หรือความรู้สึกตัวเองนั่นเองคือเวลา ดังนั้นก็แสดงว่าในขณะที่เรานอนหลับหรือหมดสติไปก็เท่ากับว่าในขณะนั้นไม่มีเวลาสำหรับเรา เวลาจะเริ่มต้นขึ้นอีกครั้งเมื่อเรารู้สึกตัวขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง เวลาในลักษณะนี้ไม่ใช่เวลาที่แท้จริง เพราะเวลาที่แท้จริงจะต้องต่อเนื่องกันไปไม่มีจุดสิ้นสุด เวลาจิตวิทยาหรือเวลาในความรู้สึกอาจยาวหรือสั้นก็ได้ เช่น เมื่อได้รับความทุกข์ จะรู้สึกว่าเวลายาวนาน แต่เมื่อได้รับความสุขจะรู้สึกว่าเวลาสั้นเกินไป
เวลาที่แท้จริง ทฤษฎีที่ตอบว่าเวลาที่แท้จริงไม่เกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในเวลา ได้แก่

เวลาของพระเจ้า (God’s time)
เซนต์ ออกัสติน (Saint Augustin) เสนอว่า ตามหลักการของศาสนาคริสต์ สรรพสิ่งในจักรวาลเกิดจากการสร้างของพระเจ้า เวลาก็เช่นกัน พระเจ้าทรงสร้างเวลาขึ้นเพื่อให้สรรพสิ่งที่พระองค์สร้างดำเนินไปภายใต้ระบบของเวลา แต่พระองค์อยู่นอกระบบเวลา เมื่อสร้างเวลาได้ก็สามารถกำหนดให้เวลาสิ้นสุดลงในอนาคตได้ โดยที่สรรพสิ่งถูกจำกัดด้วยเวลา ยกเว้นพระเจ้าเพราะพระองค์อยู่นอกระบบเวลา จึงไม่ถูกจำกัดด้วยเวลา เวลาสัมบูรณ์ (Absolute time)
นิวตัน (Isaac Newton) ถือว่า เวลาเป็นสิ่งที่แท้จริง หรือเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ เป็นวัตถุวิสัย (Objective) คือเป็นสิ่งที่มีอยู่ด้วยตัวของมันเอง และไม่ใช่การเคลื่อนที่ของสสาร ไม่ใช่ตัวของสสารที่มีอยู่ภายใต้ระบบของเวลา แต่เวลาเป็นสิ่งหนึ่งต่างหากจากสสารหรือเหตุการณ์

เวลาคือกลไกของมนัส
ค้านท์ (Immanuel Kant) เห็นว่า สมรรถนะในการรับรู้เองเวลาอยู่ในกลไกของมนัส การรับรู้เรื่องเวลาไม่ได้พัฒนามาจากประสบการณ์ แต่มันมีอยู่ก่อนประสบการณ์ เป็นกลไกของมนัส หรือจิตของเราในการรับรู้ กล่าวคือมนัสเป็นกลไกในการรับรู้สิ่งต่าง ๆ ในธรรมชาติ แต่เวลาเป็นเพียงกลไกในการปรุงแต่งให้เราเข้าใจได้
ปัญหาเรื่องอวกาศ (Space) นั่นคือปัญหาที่ว่า อวกาศคืออะไร ? เป็นสิ่งที่แท้จริงหรือไม่ ? อวกาศอยู่นอกจากความคิดหรืออยู่ในความคิดมนุษย์ ? โดยทั่วไปคำว่า "อวกาศ" หมายถึงที่ว่างซึ่งจะใส่สิ่งของหรือวัตถุเข้าไปได้ แต่ในทางปรัชญามีความหมายกว้างกว่านั้น คือหมายถึงที่ว่างอันกว้าวใหญ่ออกไปทุกทิศทางอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ไม่มีขอบเขต

จึงมีปัญหาว่า อวกาศมีอยู่จริงหรือไม่ มีอยู่นอกความคิดมนุษย์หรือไม่ หรือเป็นเพียงความคิดที่เกิดจากการมีประสบการณ์วัตถุต่าง ๆ ปัญหานี้มีคำตอบ 2 อย่างคือ

อวกาศคือกลไกของมนัส ค้านท์ถือว่า เวลาและอวกาศไม่ใช่สิ่งที่มีอยู่จริงภายนอก แต่เป็นสิ่งที่มนัสหรือจิตของเราสร้างขึ้น เวลาและอวกาศเป็นเพียงกลไกในการรับรู้ของมนัส จึงไม่มีอยู่ในความเป็นจริง

อวกาศแห่งมโนภาพ เป็นอวกาศตามที่เราคิดซึ่งจะแตกต่างไปจากอวกาศในประสบการณ์ของเรา อวกาศในความคิดของเรานั้นเริ่มจากที่ว่าง ณ ที่ใดที่หนึ่ง เช่น เราคิดถึงกล่องว่างเปล่ากล่องหนึ่ง บริเวณในกล่องเป็นอวกาศแล้วเราคิดขยายกล่องนี้ออกไปทุก ๆ ด้าน บริเวณภายในกล่องก็จะใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ โดยไม่มีที่สิ้นสุด ลักษณะดังกล่าวถือว่าเป็นอวกาศทางมโนภาพ