จอมยุทธ แห่งบ้านจอมยุทธ.
ภูจอมยุทธ.ปรัชญา อภิปรัชญา ญาณวิทยา จิตวิทยา ตรรกศาสตร์ >>
สรุปจิตวิทยา
จิตวิทยา เป็นองค์ความรู้ที่มีแนวร่วมระหว่างศิลปศาสตร์ และวิทยาศาสตร์
โดยมีจุดมุ่งหมาย 3 ประการ คือ เพื่ออธิบายหรือเข้าใจ ทำนาย
และควบคุมพฤติกรรมของบุคคลและสังคม
1. แนวคิดจิตวิทยาในปัจจุบัน
• แนวคิดจิตวิเคราะห์ (Psychoanalytic Approach) : ฟรอยด์
โดยพฤติกรรมเกิดจากสิ่งแวดล้อม ประสบการณ์ในอดีต และจิตใต้สำนึก (Uconscious mind)
• แนวคิดพฤติกรรมนิยม (Behavioral Approach) : B.F.Skinner
โดยพฤติกรรมเกิดจากการเรียนรู้ และสิ่งแวดล้อม อาจเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า S-R
Approach (Stimulus-response) บุคคลจะเรียนรู้ใหม่ เมื่อได้รับการเสริมแรง
(Reinforcement) ทั้งทางบวกและทางลบ
ซึ่งการเรียนรู้เกิดขึ้นได้ดีเมื่อมีการเสริมแรงทันที (Immediate reinforcement)
นอกจากนี้การเสริมแรงที่เป็นแบบให้ๆ หยุดๆ (Intermittent reinforcement)
จะทำให้พฤติกรรมนั้นๆ ยืดเยื้อออกไป
- การดัดพฤติกรรม (Shaping Behavior)
คือการให้แรงเสริมเพื่อเปลี่ยนพฤติกรรมที่ไม่พึงปรารถนาให้กลายเป็นที่พึงปรารถนา
• แนวคิดมนุษยนิยม (Humanistic Approach) : Abraham Maslow
-โดยเฉพาะปรัชญาของกลุ่ม Existentialism มองมนุษย์ในแง่ดีงาม มีธรรมชาติใฝ่ดี
เป็นฐานแนวคิดของจิตบำบัด จิตวิทยาให้คำปรึกษา จิตวิทยาองค์การ จิตวิทยาคลินิก
-ทฤษฎีลำดับขั้นของความต้องการ 5 ขั้น
1) ความต้องการทางสรีรวิทยา
(Physiological need)
2) ความต้องการความมั่นคงปลอดภัย (Safety need)
3)
ความต้องการมีส่วนร่วมและความรัก (Belongingness and love)
4) ความต้องการมีศักดิ์ศรี (Esteem)
5) ความดี และสติปัญญา
(Self-actualization)
• แนวคิดเชิงรู้คิด (Cognitive Approach)
มีความคิดเห็นขัดแย้งกับนักคิดกลุ่มพฤติกรรมนิยม
เนื่องจากกระบวนการทางจิตมีความซับซ้อนมากกว่า โดยการรู้คิด
เป็นกระบวนการทางจิตด้านความรู้ ความจำ การประมวลข้อมูลข่าวสาร การแก้ไขปัญหา
และการวางแผน
• แนวคิดด้านการประมวลข้อมูลข่าวสาร (Information Processing Model)
หลักการประมวลข้อมูลข่าวสาร ข้อมูลจะผ่านมาจากสิ่งแวดล้อมไปยังประสาทสัมผัส
ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของส่วนรับรู้ภายในสมอง
ข้อมูลข่าวสารจะผ่านเข้าสู่หน่วยความจำระยะสั้น (Short term memory)
ต่อมาข้อมูลจะถูกแปรรหัสจัดภาพ และทวนซ้ำไปมา
กระบวนการดังกล่าวจะกระตุ้นและถูกนำเข้าสู่หน่วยความจำระยะยาว (Long term memory)
• แนวคิดเชิงประสาทและชีวภาพ (Neurobiological Approach)
หลักการกระบวนการทางจิตทุกประเภทของมนุษย์มีศูนย์บัญชาการอยู่ที่สมอง และระบบประสาท
2. แนวคิดจิตวิทยาในอดีต
• ส่วนประกอบต่างๆ ของจิต
(Structuralism) : Wilhelm Wundt : บิดาแห่งจิตวิทยา
วิธีการศึกษา ใช้วิธีการเพ่งพินิจภายใน (Introspection)
คือการมองภายในตัวตน เฝ้าดู และสังเกตการณ์ทำงานของจิต และรายงานว่าจิตทำงานอย่างไร
ต่อมาได้พัฒนามาเป็นแนวคิดเชิงรู้คิด (Cognitive Approach)
• การทำงานตามหน้าที่ของจิต (Functionalism) : William James :
บิดากลุ่มชีวจิตวิทยาและเชิงรู้คิด สนใจศึกษาการทำงานตามหน้าที่ของจิต
โดยการทำงานของจิตเป็นภาวะที่ไม่หยุดอยู่กับที่ และมีการปรับตัวกับสิ่งแวดล้อม
นอกจากนี้ยังเชื่อว่ากระบวนทางจิตไม่สามารถแยกออกจากการทำงานของสมอง
• การรับรู้ของจิต (Gestalt Approach) : Max Wertheimer, Wolfgang Kohler,
Kurt Koffka
-
แนวคิดนี้สนใจว่ามนุษย์รับรู้อะไรมากกว่าความเป็นจริงของสิ่งที่เขารับรู้คืออะไร
- ภาวะที่เหมือนไฟฟ้าเคลื่อนไหวได้ เรียกว่า Phi phenomenon
•
พฤติกรรมนิยม (Behavioral Approach) : John B. Watson
- เป็นการศึกษาพฤติกรรมที่สังเกตเห็นได้ชัดเจน
- วิธีการศึกษา Objective Study ขยายแนวคิดจนเป็น Behavioral Approach สมัยใหม่
พื้นฐานทางชีววิทยากับพฤติกรรม
การเรียนรู้
การรับรู้
แรงจูงใจ
