ผลกระทบของการขนส่ง

การขนส่งมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับระบบเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และสิ่งแวดล้อมของแต่ละประเทศ เป็นอย่างยิ่ง ทั้งนี้เพราะการพัฒนาระบบการขนส่ง ย่อมมีส่วนผลกระทบต่อการพัฒนาระบบอื่นๆ ของประเทศด้วย การพัฒนาระบบการขนส่งที่ดีย่อมทำให้เกิดการเคลื่อนย้ายผลผลิตจากภาคชนบทสู่ตัวเมือง ทำให้คนชนบทมีรายได้ดีขึ้นแต่ก็ส่งผลกระทบให้ประชาชนในชนบทในชนบทเปลี่ยนการดำรงชีวิตที่แตกต่างไปจากเดิม ทั้งนี้เพราะสามารถจัดซื้อสิ่งอุปดภค บริโภคจากตัวเมืองได้สะดวกขึ้น การเปลี่ยนระบบการผลิตในชนบท จากการผลิตเพื่อบริโภค ไปสู่การผลิตเพื่อขาย ต้องใช้ที่ดิน น้ำและยาฆ่าแมลงมากขึ้นกว่าเดิม ย่อมส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมผลกระทบดังกล่าวแล้วสามารถอธิบายได้ดังนี้

1. ผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจ

การขนส่งเป็นองค์ประกอบสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของแต่ละพื้นที่ พื้นที่ที่มีการพัฒนาการการขนส่งอย่างพอเพียงย่อมทำให้เศรษฐกิจเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้เพราะการสร้างทางรถยนต์ ทางรถไฟ เข้าไปในพื้นที่ทำให้ประชาชนในพื้นที่สามารถนำผลผลิตออกสู่ตลาด และส่งผลให้เกิดรายได้ต้องการขยายผลผลิตมากขึ้น การขนส่งนอกจากนำผลผลิตออกจากหมู่บ้านแล้ว ยังนำสินค้าจากเมืองเข้าสู่หมู่บ้านอีกด้วย การแลกเปลี่ยนผลผลิตและการสร้างผลผลิตเพิ่มขึ้นดังกล่าวแล้วก่อให้เกิดรายได้ การสร้างงาน การลงทุน ผลที่สุดก็เกิดการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจในสหรัฐอเมริกา การพัฒนาการขนส่งทางรถไฟ และทางรถยนต์เป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่ง ทำให้ประเทศนี้เกิดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว (Talley, 1983:3)

เหตุการณ์ดังกล่าวแล้วถ้าเปรียบเทียบกับประเทศไทยก็เช่นกัน หลังจากได้เปิดกิจการเดินรถไฟ ระหว่างกรุงเทพฯ กับอยุธยาในวันที่ 26 มีนาคม ค.ศ. 1896 แล้วขยายเส้นทางต่อไปถึงลำปางในปี ค.ศ. 1916 และถึงเชียงใหม่ใน ค.ศ. 1921 (กองจดหมายเหตุแห่งชาติ เอกสารรัชกาลที่ 6 ที่ คค.5.3/12และ 53/3) ผลกระทบของการขนส่งทางรถไฟ ทำให้ชาวนาในภาคเหนือขยายพื้นที่ทำนามากขึ้นและได้ส่งข้าวเปลือกมาขายในภาคกลาง นอกจากนี้ยังทำให้สินค้าจากโรงงานอุตสาหกรรม ประเภทเสื้อผ้าเชื้อเพลิงและสิ่งของเครื่องใช้อื่น ๆ ในชีวิตประจำวัน ถูกส่งเข้ามาจำหน่ายในภาคเหนือเดินทางรถไฟมากยิ่งขึ้น จึงทำให้การตลาดในเมืองเชียงใหม่และลำปางขยายตัวมากขึ้น

ต่อมาเมื่อได้มีการพัฒนาทางบก ซึ่งเริ่มต้นจากทางเกวียน เชื่อมระหว่างชนบทกับเมือง ซึ่งสถานีรถไฟแล่นผ่านต่อมาทางเกวียนก็ขยายเป็นทางรถยนต์ เชื่อมต่อระหว่างกรุงเทพฯ กับจังหวัดต่างๆ ในภาคเหนือก็ยิ่งส่งผลให้เศรษฐกิจขยายตัวมากยิ่งขึ้น จากกรณีตัวอย่างในภาคเหนือ สำหรับภาคอื่นๆของประเทศไทย ก็ส่งผลกระทบเช่นเดียวกัน เมื่อมีกาพัฒนาขนส่งทางบกขึ้นมาแทนที่ทางน้ำซึ่งมีมาแต่โบราณ การพัฒนาทางเศรษฐกิจหรือการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจหมายถึง การเจริญเติบโตของอุตสาหกรรมท่องเที่ยวด้วย เพราะองค์ประกอบต่างๆ ของอุตสาหกรรมท่องเที่ยว จัดเป็นส่วนหนึ่งปลีกย่อยของระบบเศรษฐกิจ

2. ผลกระทบทางด้านการเมืองและสังคม

การเคลื่อนย้ายคนและสินค้าอาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดผลกระทบต่อระบบการเมืองและสังคมของพื้นที่นั้นๆ และผลกระทบต่อมาถึงระดับประเทศทั้งในด้านความมั่นคงและวัฒนธรรม

ในด้านการเมือง การสร้างถนนติดต่อระหว่างเมืองกับแนวชายแดนของประเทศหรือการสร้างถนน ติดต่อระหว่างประเทศทำให้เกิดการเคลื่อนย้าย คน และสินค้าสะดวกสะดวกขึ้น การเคลื่อนย้ายคนหรือผลผลิตดังกล่าวแล้วมีทั้งสิ่งที่ถูกต้องทางกฎหมายและไม่ถูกต้อง ในบางครั้งเส้นทางคมนาคมทางบกระหว่างประเทศ กลับกลายเป็นเส้นทางลำเลียงอาวุธ ยาเสพย์ติด หรือสิ่งของผิดกฎหมายอื่นๆ ทั้งนี้เพราะการใช้เส้นทางบกสามารถกระทำได้สะดวกกว่าทางอากาศ ซึ่งมีการตรวจตราที่รัดกุมกว่า และหลบหนีได้ยาก ภายใต้ผลกระทบในทางลบดังกล่าวมาแล้ว แต่การขนส่งก็ส่งผลประโยชน์ต่อระบบการเมืองของประเทศอย่างมากมาย ถนนเชื่อมต่อระหว่างประเทศ ถนนแนวชายแดนสามารถสร้างความมั่นคงและความมั่นคงให้แก่ประเทศซึ่งเกิดจากด้านการค้าขาย และการรักษาความปลอดภัย

ในด้านวัฒนธรรม การแพร่กระจายทางด้านวัฒนธรรม (Cultural Diffusion) ซึ่งเกิดจากการพัฒนาการขนส่ง ย่อมทำให้วัฒนธรรมจากเมืองหลั่งไหลเข้าสู่ชนบทวัฒนธรรมใหม่บางครั้งสามารถทำให้มาตรฐานการดำรงชีวิตของประชาชนในชนบทดีขึ้น เช่น เกี่ยวกับเรื่องสุภาพอนามัย ที่อยู่อาศัย ฯลฯ แต่บางครั้งวัฒนธรรมภายนอกก็เข้าไปผสมผสานหรือแทนที่วัฒนธรรมเดิม เช่น การปลูกฝ้าย เพื่อผลิตเสื้อผ้าใช้เองของชาวเขาหรือชาวไทยในชนบทของประเทศไทยได้เข้ามาเปลี่ยนแปลงวิธีการผลิตเสื้อผ้าใช้เอง หันมาซื้อเสื้อผ้าสำเร็จรูป ในปัจจุบันชาวไทยทุกภาคของประเทศได้ยกเลิกวิธีการปลุกฝ้ายเพื่อขายผ้า แต่ชาวเขาซึ่งหมู่บ้านห่างไกลจากถนน ก็ยังทอเสื้อผ้าใช้เองผสมผสานกับการซื้อเสื้อผ้าสำเร็จรูปจากตลาด ตัวอย่างการแพร่กระจายทางวัฒนธรรมซึ่งอยู่ในลักษณะการผสมผสานระหว่างวัฒนธรรมเก่ากับวัฒนธรรมใหม่ การยอมรับวัฒนธรรมใหม่หรือการปฎิเสธวัฒนธรรมใหม่ มีตัวอย่างให้เห็นได้ในลักษณะของประเพณี พิธีกรรม หรือการดำรงชีวิตประจำวันของประชาชนในสังคม

3. ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม

การขนส่งมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั้งเส้นทางการขนส่งและพาหนะการขนส่ง ในด้านเส้นทางการขนส่งเพื่อผลประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจ การเมือง และความมั่นคงของประเทศ บางครั้งมีการสร้างถนนผ่านป่า ภูเขาหรือการก่อสร้างเส้นทางขนส่งมีผลต่อการทำลายทรัพยากรธรรมชาติ เช่น เกิดการโค่นป่า ทำลายหน้าดิน เพื่อตัดถนน เส้นทางถนน มีประโยชน์ในการขนส่งสินค้าและผู้โดยสาร แต่ก็เป็นสาเหตุสำคัญในการบุกรุกทำลายป่า เพื่อค้าไม้ ทำไร่ ทำสวน หรือ ที่พักตากอากาศทั้งในด้านส่วนตัวและเพื่อการประกอบธุรกิจ การประกอบธุรกิจดังกล่าวแล้วมิได้ส่งผลกระทบต่อการทำลาย ระบบนิเวศป่าเพียงอย่างเดียว แต่ยังส่งผลกระทบในเรื่อง ยาฆ่าแมลง ขยะและสิ่งปฎิกูลอื่นๆ ผลกระทบดังกล่าวเป็นปฎิกริยา ลูกโซ่ที่ส่งผลกระทบในเรื่อง ยาฆ่าแมลง ขยะและสิ่งปฎิกูลอื่นๆ ผลกระทบดังกล่าวเป็นปฏิกิริยา ลูกโซ่ ที่มีความต่อเนื่องและขานรับซึ่งกันและกัน จากปัญหาหนึ่งไปสู่อีกปัญหาหนึ่ง

ในเรื่องยานพาหนะ ในการขนส่งเป็นบ่อเกิดของมลภาวะทางอากาศและเสียงยานพาหนะทำให้อากาศเสีย เพราะระบบการเผาไหม้ของเครื่องยนต์ ทำให้เกิดก๊าซเสีย เช่น คาร์บอนมอนนอกไซด์ (Carbon Monoxide) สารประกอบ ไนโตรเจนออกไซด์ (Nitrogen Oxide Compounds) ก๊าซไอโดรเจนคาร์บอน (Hydrocarbons) และโลหะหนักที่มีมากที่สุด คือ ตะกั่ว

เสียงของยานพาหนะ ทำให้เกิดผลเสียต่อระบบประสาท การฟังของมนุษย์ และอาจทำให้เกิดอารมณ์ตึงเครียด ขาดสมาชิก และเกิดอารมณ์เสียได้ง่าย นอกจากนี้เสียงยังมีผลกระทบต่อการพักผ่อนหลับนอนประชาชนที่ตั้งบ้านเรือนอยู่ใกล้ถนนรถยนต์ ถนนรถไฟ หรือสนามบิน จะได้รับการกระทบกระเทือนจาก เสียงมากที่สุดทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ

การขนส่งก่อให้เกิดประโยชน์อย่างมหาศาลในด้านเศรษฐกิจ การเมือง และสังคม แต่ในด้านสิ่งแวดล้อม การพัฒนาการขนส่งต้องวางแผนอย่างรอบคอบ เพื่อลดปัญหาต่างๆ ดังกล่าวแล้วทั้งที่เกิดขึ้นกับสิ่งไม่มีชีวิตและสิ่งมีชีวิต