Raillietina siriraji

เป็นพยาธิตืดในหนู ในประเทศไทยพบครั้งแรกในเด็กกรุงเทพ โดย Leuckart ค.ศ. 1891 (พ.ศ. 2434) ต่อมาใน ค.ส. 1957 (พ.ศ.2500) Chandler และศาสตราจารย์อานนท์ ประทัตสุนทรสาร ได้รายงานผู้ป่วยเพิ่มอีก 2 ราย และต่อมาได้รายงานเพิ่มไว้อีกหลายราย ในปี ค.ศ. 1973 (พ.ศ. 2516) ปรีชา เจริญลาภ และประยงค์ ระดมยศ ได้รายงานเพิ่มอีก 1 ราย ซึ่งได้รายงานไว้ในคน และหนูในปี ค.ศ. 1970 (พ.ศ. 2513)

วงจรชีวิต

มีหนูเป็นโฮสต์จำเพาะในธรรมชาติ วง จารชีวิตที่แน่นอนยังไม่ทราบ แต่สันนิษฐานว่าแมลงสาปเป็นโฮสต์ กึ่งกลาง เพราะจากรายงานการพบพยาธินี้ในเด็ก 9 ราย โดยศาสตราจารย์อานนท์ ประทัตสุนทรสาร พบว่าสองราย เคยกินแมลงสาป

การติดต่อ

กินตัวอ่อนพยาธิในระยะติดต่อ (cysticercoid)
พบในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ เพราะเด็ก ๆ มักจะกินไม่เลือก

อาการ

คนที่เป็นพยาธิชนิดนี้ไม่ปรากฏว่ามีอาการหรือพยาธิสภาพแต่อย่างใด

การวินิจฉัยโรค

ตรวจพบปล้องสุกปนออกมากับอุจจาระ

การรักษา

ยาปราซิควอนเทล ขนาด 10 มิลลิกรัม ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม กินครั้งเดียวก่อนนอน

การป้องกัน

สอนเด็กให้ล้างมือให้สะอาดก่อนหยิบอาหารกิน
เก็บอาหารให้มิดชิดอย่าให้หนูหรือแมลงสาปมาแทะ
กำจัดหนูและแมลงสาปตลอดจนแมลงอื่นในบ้าน
ให้ความรู้กับประชาชนเกี่ยวกับพยาธิชนิดนี้
ปรับปรุงการสุขาภิบาล

พยาธิตืดปลา (Diphyllobothrium latum)

เป็นปรสิตที่พบได้บ่อยในลำไส้ของคน พบได้ทั่วโลก โดยเฉพาะประเทศที่อยู่ใกล้ ทะเลสาปในตอนเหนือของ อิตาลี สวิตเซอร์แลนด์ เยอรมัน รัสเซีย สวีเดน เกาหลี ไต้หวัน ฟิลิปปินส์ ญี่ปุ่น ฯลฯ ในประเทศไทยยังไม่มีรายงานการพบพยาธินี้

การติดต่อ กินตัวอ่อนที่อยู่ในระยะติดต่อ

อาการ ทำให้เกิดภาวะซีดและอาการทางระบบประสาทจากการขาดวิตามิน บี12 พยาธิตัวเดียวก็อาจทำให้เกิดลำไส้อุดตันได้ พยาธิในลำไส้เล็กส่วนกลาง และส่วนต้นทำให้การดูดซึมวิตามิน บี 12 ลดลง เหนื่อยง่าย ชาตามปลายมือปลายเท้า ถ่ายเหลว บางรายมีปวดท้องใต้ลิ้นปี่และมีไข้

การวินิจฉัยโรค

ตรวจหาไข่ในอุจจาระ
ตรวจดูปล้องซึ่งอาจจะหลุดออกมากับอุจจาระ

การรักษา

ยาปราซิควอนเทล ขนาด 10 มิลลิกรัม ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม กินครั้งเดียว ก่อนนอน

การป้องกัน

อาหารที่ปรุงด้วยปลาควรจะทำให้สุกเสียก่อน
กำจัดสิ่งปฏิกูลและพัฒนาสุขาภิบาล
ให้ความรู้เกี่ยวกับพยาธิชนิดนี้แก่ประชาชน
อย่าให้อาหารแก่สุนัข แมว ด้วยปลาดิบ ๆ
แช่ปลาไว้ที่อุณหภูมิ –18 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 24 ชั่วโมง สามารถป้องกันการติดพยาธิได้

เอกสารอ้างอิง

หนังสือ : โรคหนอนพยาธิประกอบภาพ
ผู้แต่ง : ประยงค์ ระดมยศ , ชูเกียรติ ศิริวิชยกุล, อัญชลี ตั้งตรงจิตร, พลรัตน์ วิไลรัตน์, ศรชัย หลูอารีย์สุวรรณ, ฐิติมา วงศาโรจน์, ประภาศรี จงสุขสันติกุล, เชาวลิตร จีระดิษฐ์, วราห์ มีสมบูรณ์, ดัชนี มานะตระกูล
สำนักพิมพ์ : กองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ; พิมพ์ครั้งที่ 1 สิงหาคม 2541 หน้าที่ 60 – 77
หนังสือ : ปรสิต หนอนพยาธิทางการแพทย์ ทฤษฎี และ ปฏิบัติการ
ผู้แต่ง : ศาสตราจารย์ประยงค์ ระดมยศ, รองศาสตราจารย์ดร.วันชัย มาลีวงษ์, นางสาวฐิติมา วงศาโรจน์, ผู้ช่วยศาสตราจารย์อัญชลี ตั้งตรงจิตร, รองศาสตราจารย์ดร.วิโรจน์ กิติคุณ, แพทย์หญิงประภาศรี จงสุขสันติกุล, นายสัตวแพทย์วราห์ มีสมบูรณ์, นายแพทย์ชูเกียรติ ศิริวิชยกุล, รองศาสตราจารย์(พิเศษ) ไพศาล อิ่มพันธ์, รองศาสตราจารย์จิตรา ไวคกุล
สำนักพิมพ์ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด ; ปีที่พิมพ์ พ.ศ. 2545 หน้าที่ 179 - 209