มือของหุ่นกระบอก

เมื่อได้ศีรษะและลำตัวหุ่นกระบอกแล้วก็มาถึงการทำมือ มือหุ่นกระบอกมักมีขนาดประมาณ 1.5-2 นิ้ว โดยให้มีขนาดพอดีกับขนาดของตัวหุ่น มือทั้งสองข้างจะตอกติดอย่างแน่นหนาอยู่กับเรียวไม้ไผ่เหลาเล็กๆ 2 อัน ขนาดความยาวระดับเดียวกับปลายเท้าด้านล่าง ซึ่งเสียบต่อจากมือลงมาสำหรับจับเชิด ไม้ไผ่นี้เรียกกันว่า “ตะเกียบ” มือหุ่นของตัวพระมือขวาจะถืออาวุธไว้เสมอ จึงมักแกะด้วยไม้ มีรูสำหรับเสียบอาวุธ ซึงเปลี่ยนไปตามท้องเรื่อง เช่น ถือปี่ ถือศร ถือพระขรรค์ ส่วนมือซ้ายจะตั้งวงรำอย่างละคร ส่วนมือตัวนางโดยมากจะตั้งลงรำทั้งสองข้าง หุ่นกระบอกตัวนางบางตัวจะถืออาวุธหรือพัดบ้างแต่เป็นส่วนน้อย โดยสิ่งของที่จะให้ตัวหุ่นหุ่นกระบอกถือต้องมีขนาดพอดีกับมือไม่ว่าจะเป็นพระขรรค์ คันศร ตะบอง ปี่ หรือพัด ฯลฯ ซึ่งจำลองขนาดมาจากของจริงทั้งสิ้น มือของหุ่นกระบอกบางคณะ เช่นจางวางทั่ว พาทย์โกศล หรือของคณะพระสุนทรเทพระบำ จะแกะด้วยไม้เนื้อเบาทั้งมือซ้ายและมือขวา ส่วนมือของหุ่นคณะจางวางต่อ ณ ป้อมเพชรและคณะนายเปียก ประเสริฐกุล มือที่ตั้งวงรำจะทำด้วยหนัง โดยนำหนังไปแช่น้ำอยู่หลายวันจนนิ่ม แล้วนำมาขูดจนบางดี จึงตัดผ่าให้เป็นรูปมือและนิ้วแล้วดัดด้วยลวดให้อ่อนเหมือนมีละครกำลังรำ จากนั้นนำไปตากแดดจนแห้งแข็งคงรูปดีแล้วจึงเอาลวดออก นำมาตอกติดกับข้อมือที่ทำด้วยไม้แล้วปิดกระดาษให้ทั่ว สุดท้ายจึงทาสีฝุ่นให้เหมือนกับสีผิวหน้าของหุ่น