ต้นไม้ช่วยควบคุมการหมุนเวียนของธาตุอาหาร

นิพนธ์ (ส่วนตัว) ให้ความเห็นว่าธาตุอาหารที่ได้จากการย่อยสลายของเปลือกไม้ ใบไม้ ดอกไม้ กิ่งไม้ และมูลสัตว์ที่อยู่บนต้นไม้ เช่น มูลของนก กระรอก สัตว์เลื้อยคลานต่างๆ และ แมลงต่างๆ และถูกพัดพาลงมาตามลำต้นโดยน้ำฝน เป็นประโยชน์โดยตรงต่อพืช ทั้งนี้ระบบรากของพืชสามารถดูดธาตุอาหารไปใช้ในการเจริญเติบโตได้ทันที โดยไม่ต้องเสียเวลาในการย่อยสลายบนพื้นดินเหมือนเศษซากพืชที่ร่วงหล่นโดยตรง นอกจากนั้น Johns (1986) ยังเพิ่มเติมว่าน้ำที่ไหลตามลำต้นได้รับไนโทรเจนจากสาหร่ายเซลเดียวที่เกาะตามเปลือกของต้นไม้ โดยสาหร่ายเหล่านี้ตรึงไนโทรเจนจากอากาศ บุญปลูก และเกษม (2520) พบว่าป่าดิบเขามีธาตุอาหารที่ไหลมาตามลำต้นคือ ไนโทรเจน, โพแทสเซียม, ฟอสฟอรัส, แคลเซียม และแมกนีเซียม ประมาณ 25, 2, 70, 20 และ 9 กิโลกรัม ต่อ เฮกแตร์ ต่อ ปี จากเหตุผลดังกล่าวทำให้ชาวป่าเมี่ยงปลูกต้นเมี่ยงใกล้ต้นไม้ป่า

การเพิ่มของธาตุอาหารเนื่องจากการร่วงหล่นของใบไม้ และกิ่งไม้ยังช่วยเพิ่มธาตุอาหารให้กับดินในป่า โดย เกษม และคณะ (2524) พบว่าอัตราการร่วงหล่นของใบไม้และกิ่งไม้ในพื้นที่ป่าดิบเขามีประมาณ 247 กิโลกรัม ต่อ ปี โดยย่อยสลายเป็นปุ๋ยประมาณ 174 กิโลกรัม ต่อ ปี ใบไม้จากป่าดิบเขาเป็นใบไม้ใบเล็ก ชึ่งประกอบด้วยธาตุอาหารหลัก และกรดอินทรีย์มาก เป็นสาเหตุให้ประจุบวกมากในดินตามไปด้วย ซึ่งทำให้การปลดปล่อยธาตุอาหารช้าและสม่ำเสมอ ในขณะเดียวกันอัตราการย่อยสลายของซากพืชเป็นไปได้ช้าเนื่องจากบนที่สูงมีอุณหภูมิต่ำ และมีความเข้มของแสงแดดน้อย ประกอบกับธาตุอาหารส่วนใหญ่ถูกเก็บในลำต้นและทรงพุ่มของต้นไม้ และร่วงหล่นในความถี่ที่สม่ำเสมอ ด้วยสาเหตุดังกล่าวทั้งสองทำให้โอกาสที่ธาตุอาหารสูญเสียไปกับการชะล้างของน้ำไหลบ่าหน้าดินมีน้อยลง ธาตุอาหารในดินจึงมีในระดับที่เพียงพอ และสม่ำเสมอต่อพืช

ต้นไม้ยับยั้งการเจริญเติบโตของหญ้าคา การที่หญ้าคาเจริญเติบโตได้ดีในป่าเมี่ยง ทำให้การเจริญเติบโตของต้นชาลดลง ทั้งนี้เพราะปลายรากของหญ้าคามีสารที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของรากของพืชอื่น ทำให้พืชชนิดอื่นแคระแกร็น นอกจากนั้นสารดังกล่าวยังยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ ทำให้ขบวนการย่อยสลายของเศษซากพืชที่จำเป็นต้องใช้จุลินทรีย์ช่วยช้าลง อันเป็นสาเหตุให้แร่ธาตุอยู่ในสภาพที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อพืช

ร่มเงาของต้นไม้ที่มีความเข้มมากเป็นสาเหตุให้เฟิร์นหลายชนิด และ สาบหมาเจริญเติบโตได้ดี การที่พืชทั้งสองประเภทขึ้นได้ช่วยให้ความชื้น และธาตุอาหารในดินมีเพียงพอ ทั้งนี้เพราะว่าพืชเหล่านี้ทิ้งใบที่ปรับปรุงโครงสร้างของดิน และแปลงเปลี่ยนเป็นธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อพืชอื่น และการที่ร่มเงาในป่าเมี่ยงหนาแน่นจึงเป็นประโยชน์ที่กิจกรรมของจุลินทรีย์ สัตว์ขนาดเล็ก เช่น ปลวก แมลงดินขนาดเล็กชนิดต่างๆ หรือ ไส้เดือน และพืชขนาดเล็ก เช่น เห็ด รา และ ไลเคน ต่อการย่อยสลายซากพืช