วรรณกรรม สุภาษิต ข้อคิด คำคม สำนวน โวหาร งานเขียน >>

แก่นเรื่องของพระอภัยมณี

       แก่นเรื่องใหญ่และแก่นเรื่องย่อย ( Main theme and Sub-theme ) เป็นศัพท์วรรณคดีที่ใช้กันแพร่หลายในปัจจุบัน แต่ในวงการวรรณคดีไทยยังไม่มีศัพท์บัญญัติที่แน่นอนสำหรับคำนี้ โดยทั่ว ๆ ไป มักใช้ว่า แก่นเรื่อง หรือ แนวเรื่อง เช่น หนังสือวรรณคดีและวรรณคดีวิจารณ์ ใช้ว่า แนวเรื่อง แต่วิทยานิพนธ์ ใช้ว่า แก่นเรื่อง หนังสือวรรณคดีอื่น ๆ ใช้ปะปนกะนทั้งสองคำ

แก่นเรื่องนั้น อาจแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ

แก่นเรื่องใหญ่ ( main theme )
หรือแก่นเรื่องหลัก ถือเป็นแก่นหรือแกนกลางของเรื่อง หมายความว่า เรื่องทั้งหมดจะผูกพันเกี่ยวโยงกับแก่นเรื่องใหญ่นี้โดยตลอด การดำเนินเรื่องตั้งแต่ต้นจะเริ่มต้นด้วยแก่นนี้เป็นจุดเรื่อง และในที่สุดก็จะจบลงที่จุดซึ่งแสดงการคลี่คลายของแก่นเดียวกันนี้

แก่นเรื่องย่อย ( sub-theme )
หมายถึงแก่นหรือแกนกลางของพฤติกรรมหรือเหตุการณ์อย่างใดอย่างหนึ่งซึ่งดำเนินอยู่ในเรื่อง แก่นเรื่องย่อยจะมีความผูกพันเกี่ยวโยงกับแก่นเรื่องใหญ่ แก่นเรื่องย่อยนี้จะมีจำนวนเท่าไรก็ได้ แล้วแต่ผู้แต่งต้องการจะสอดแทรกเรื่องอะไรเข้ามาโยงกับแกนเรื่องใหญ่

เมื่อพิจารณาแก่นเรื่องใหญ่ของเรื่องพระอภัยมณี จะพบว่า ไม่มีแก่นเรื่องใดที่สำคัญและและชัดเจนพอที่จะระบุว่าเป็นแก่นเรื่องสำคัญ พฤติกรรมและตัวละครจะทำหน้าที่เป็นแก่นของเรื่องให้เรื่องดำเนินติดต่อกันไปโดยตลอด เป็นเสมือนเส้นด้ายที่ร้อยพฤติกรรมและตัวละครต่าง ๆ ตามท้องเรื่องเข้าด้วยกันโดยไม่จำเป็นต้องมีแก่นเรื่องใหญ่ กล่าวคือ ตัวพระอภัยมณีเป็นเสมือนด้ายที่ร้อยเอาตัวละครอื่น ๆ และพฤติกรรมทั้งหลายในเรื่องไว้ด้วยกัน เพราะตัวละครทุกตัวและเหตุการณ์ส่วนใหญ่จะต้องผูกพันเกี่ยวเนื่องอยู่กับตัวพระอภัยมณีทั้งสิ้น

เรื่องพระอภัยมณีประกอบด้วยแก่นเรื่องย่อยหลายแก่น ซึ่งเป็นเครื่องอธิบายพฤติกรรมแต่ละอย่าง แก่นเรื่องย่อยเหล่านี้เชื่อมโยงเข้าด้วยกันโดยอาศัยบทบาทของพระอภัยมณีเป็นตัวประสานเรื่อง และทำหน้าที่เป็นแกนกลาง

จากการวิเคราะห์เรื่องพระอภัยมณีโดยละเอียด ได้พบว่ามีแก่นเรื่องย่อยที่น่าสนใจอยู่ 4 แก่นด้วยกัน คือ

การเดินทางผจญภัยเพื่อหาประสบการณ์
ความสำคัญของวิชาความรู้
ความว้าเหว่และการขาดความอบอุ่นภายในครอบครัว
ความขัดแย้งและการต่อสู้ระหว่างพ่อแม่กับลูก