วิทยาศาสตร์ ดาราศาสตร์ ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา >>

กีฏวิทยา

» กีฏวิทยาและสาขาวิชาที่เกี่ยวข้อง

» วิวัฒนาการของแมลง

» การเปลี่ยนแปลงด้านวิวัฒนาการของแมลง

» การกำเนิด และวิวัฒนาการของแมลง

» ประโยชน์และโทษของแมลง

» แมลงกับวัฒนธรรมท้องถิ่นและภูมิปัญญาชาวบ้าน

» ทัศนคติที่มีอิทธิพลต่อการบริโภคแมลง

» ความเชื่อเกี่ยวกับแมลง

» ความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงในประเทศไทย

» จำนวนชนิดแมลงในโลก

» การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพของแมลง

» การอนุรักษ์แมลงในประเทศไทย

» แนวทางการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพของแมลง

» เอกสารอ้างอิง

ความเชื่อเกี่ยวกับแมลง

ความเชื่อ (Belief) เป็นสิ่งที่ชาวบ้านให้ความสำคัญจะสังเกตได้จากขะลำ (Taboo) ที่ยังคงอยู่ในชุมชนอย่างเหนียวแน่น และเป็นสิ่งที่ชาวบ้านประพฤติอยู่เสมอ สัตว์ตระกูลแมลงเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ชาวบ้านให้ความสำคัญในการยึดถือเรื่องโชคลาง โดยมีคำสอนและข้อควรปฏิบัติสิ่งใด ที่เป็นบังเกิดขึ้นถือเป็นการละเมิดต่อขะลำต้องมีพิธีกรรมแต่งเสียเคราะห์ (พิธีสะเดาะเคราะห์) เพื่อบรรเทาความโชคร้ายให้กลายเป็นดีหรือให้ทุเลาเบาบางลง ความเชื่อเรื่องผีสางเทวดาและสิ่งศักดิ์ของชาวบ้านที่เชื่อว่าสิ่งที่มีอำนาจลึกลับเหนือธรรมชาติที่มนุษย์ไม่สามารถมองเห็น สามารถทำให้ได้รับผลดีหรือผลร้ายได้หากไม่ให้ความเคารพนับถือหรือดูแลเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ เช่น ในงานบุญข้าวสากซึ่งจัดขึ้นในช่วงเดือนกันยายนหรือเดือน 10 เป็นงานบุญที่พระและชาวบ้านร่วมกันจัดขึ้น เพื่อเป็นการเซ่นไหว้ภูตผี และบรรพบุรุษที่ตายไปแล้ว ในอาหารเหล่านั้นแมลงเป็นหนึ่งในเครื่องสังเวย จากการสอบถามพบว่าชาวบ้านนำตัวต่อ กุดจี่ และจิโปมห่อใบตองพร้อมกับใส่เผือกมัน หน่อไม้ดอง กบ พริก ข้าว ฯลฯ แล้วนำไปวางไว้ที่กำแพงวัดเพื่อเซ่นไหว้ผีบรรพบุรุษ อาหารประเภทแมลงเป็นอาหารที่ชาวบ้าน นำไปถวายพระบ้างในบางครั้ง ซึ่งหากวันใดที่ชาวบ้านไม่ได้ประกอบอาหารพิเศษ หรืออาหารมีจำกัด โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้ง ชาวบ้านจะออกไปจับแมลงหรือนำแมลงที่ตนมีมาทำเป็นอาหาร แล้วนำไปถวายพระที่วัด

การแสดงถึงความโชคดี

• ตัวต่อและผึ้ง เมื่อใดที่แมลงประเภทต่อและผึ้ง เข้ามาทำรังอยู่ภายในตัวบ้าน ชาวบ้านถือว่าโชคดีตัวต่อและผึ้งนำโชคลาภมาให้ เช่น คนในครอบครัวจะประสบความสำเร็จ ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่ตั้งใจไว้ ทำนาได้ผลผลิตดี ดังนั้นเมื่อเกิดเหตุการณ์ในลักษณะนี้ คนในครอบครัวจะพูดแต่คำที่เป็นสิริมงคล เช่น “เยียวนี่เฮารวยแล้ว ต่อกับผึ้งเฮ็ดโชค เฮ็ดลาภให้เฮา” และจะดูแลรังผึ้ง และรังต่อเป็นอย่างดี บางครั้งอาจเอาผ้าไปผูกไว้ที่ขื่อบ้านใกล้ๆ เพื่อเป็นการต้อนรับและเสริมความเป็นสิริมงคล ให้ดียิ่งขึ้นไป และจะดูแลไม่ให้ใครมาจุดไฟเผาเอาไปบริโภคเพราะถือว่าการกระทำดังกล่าวเป็นการกระทำที่ขัดกับโชคลาภของตน
  
• แมลงม้า เด็กวัยรุ่นหรือวัยหนุ่มสาว ที่เริ่มมีความรัก บางครั้งใช้แมลงสำหรับทำนายหาคู่โดยใช้แมลงม้า (ตั๊กแตนตำข้าว) ที่มักอยู่ตามทุ่งนาหรือบริเวณนาข้าว ซึ่งพบเห็นเวลาเกี่ยวข้าวเมื่อพบเห็นก็ใช้มือขวาจับขึ้นมา โดยจับบริเวณคอให้หันหน้าเข้าหากันจากนั้นจะถ่มน้ำลายใส่หน้าแมลงม้า แล้วถามว่า “คู่ฮักกูอยู่ทางใด๋ ครั้นฮู้อยู่ใสก็ชี้เบิ่ง” เมื่อแมลงม้าถูกน้ำลายและถูกบีบบริเวณคอ ขาก็จะชี้ออกโดยขาคู่หน้าจะตะเกียกตะกาย ซึ่งเด็กวัยรุ่นถือว่าเป็นการบอกทิศทางว่าคู่รักของตนอยู่ทางนั้น ซึ่งมักทำเล่นกันในเวลาเกี่ยวข้าว การกระทำนี้บางครั้งป็นการเกี้ยวพาราสีกันขณะเกี่ยวข้าวโดยฝ่ายชายจะเข้าไปยืนใกล้ๆ คนที่ตนสนใจแล้วแกล้งถาม แมลงม้าว่าคู่รักอยู่ทางใดและจะพยายามให้แมลงม้าเอาขาชี้ไปทางที่คนที่ตนสนใจยืนอยู่บรรดาเพื่อนๆ ก็จะแซวว่าอยู่ทางนี้นี่เอง เกี่ยวข้าวอยู่ เป็นต้น

การแสดงถึงความโชคร้าย

• ขี้แมลงวัน แมลงวันบ้านที่สามารถพบเห็นได้โดยทั่วไปภายในห้องครัว หรือภายในบ้านหากมาปล่อยมูลหรืออุจจาระ (ขี้ไข่หางในภาษาอีสาน) ลงบนฝากล่องข้าว (ฝากระติ๊บ-ข้าวเหนียว) จะถือว่าขะลำ เนื่องจากในสภาวะปกติแมลงวันจะปล่อยไข่ลงบนอาหารหรือข้าว ฉะนั้นหากมาปล่อยลงบนฝากล่องข้าว ชาวบ้านถือว่าเป็นการผิดวิสัยของแมลงวัน เป็นการแสดงถึงความโชคร้ายของเจ้าของ หรือมีเคราะห์ และกล่องข้าว ในทัศนคติของชาวบ้านเป็นสิ่งที่มีค่าเป็นของสูง เป็นอุปกรณ์ใส่ของกิน ซึ่งชาวบ้านให้ความนับถือ การที่แมลงวันมาปล่อยมูลถือว่าเป็นอัปมงคลของชีวิต จึงจำเป็นที่จะต้องประกอบพิธีแต่งเสียเคราะห์