ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

เกร็ดความรู้ จากสารานุกรมไทย

สังยุคนิกาย

เป็นชื่อนิกายที่สามแห่งพระสุตตันตปิฎก ซึ่งมีห้านิกาย นิกาย แปลว่า หมวด หมายถึง หมวดพระสูตร ที่จัดรวมเข้าด้วยกัน เพื่อสะดวกในการศึกษา ได้แก่  ทีฆนิกาย มัชฌิมนิกาย สังยุตนิกาย อังคุตรนิกาย และขุทกนิกาย
โดยเรียกชื่อตามลักษณะพระสูตร ที่รวมไว้ด้วยกันคือ ทีฆนิกาย เป็นหมวดที่รวมพระสูตรขนาดยาว มัชฌิมนิกาย เป็นหมวดที่รวมพระสูตรขนาดปานกลาง สังยุตนิกาย เป็นหมวดที่รวมพระสูตรประมวลเรื่อง อังคุตรนิกาย เป็นหมวดที่รวมพระสูตรขนาดเล็ก รวมถึงเรื่องต่าง ๆ ที่เหลือจากสี่นิกายแรก

สังฆยุตนิกาย แปลว่า หมวดพระสูตรประมวลเรื่อง คือ นำพระสูตรที่มีเนื้อหาเดียวกัน ประเภทเดียวกัน หรือเกี่ยวข้องรวมเข้าเป็นเรื่องเดียวกัน เรียกว่า สังยุต (ประมวลเรื่อง)  มีทั้งหมด 56 สังยุต นำสังยุตต่างๆ ที่มีลักษณะเดียวกัน ประเภทเดียวกัน หรือเกี่ยวข้องกันรวมเข้าเป็นตอน ๆ เรียกว่า วรรค มีทั้งหมด ห้าวรรค พระสูตรทั้งหมดในสังยุตนิกาย ที่อรรถกถาพระวินัยปิฎก ระบุไว้จำนวน 7,762 สูตร แต่ที่ปรากฎอยู่ในปัจจุบัน มีเพียง 2,752 สูตร

การจัดแบ่งหมวดหมู่พระสูตร ในสังยุตนิกาย มีดังนี้

1. สควถวรรค  มี 11 สังยุต 271 สูตร อยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 15 (ชุด 45 เล่ม)  เนื้อหาเป็นคาถาประพันธ์ หรือร้อยกรอง มีเทวตาสังยุต เทวปุตสังยุต โกสลสังยุต มารสังยุต ภิกขุนีสังยุต พรหมสังยุต พราหมณ์สังยุต วังคีสสังยุต วนสังยุต และ ยักขสักกสังยุต

2. นิทานวรรค  มี 10 สังยุต 337 สูตร อยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 16 เนื้อหาเกี่ยวกับธรรมที่เป็นต้นเหตุ ให้เกิดทุกข์และดับทุกข์ มีนิทานสังยุต อภิสมยสังยุต ธาตุสังยุติ อนมตัคคสังยุต กัสสปสังยุต ลาภสักการสังยุต ราหุลสังยุต ลักขณสังยุต โอปัมมสังยุต และ ภิกขุสังยุต

3. ขันธวารวรรค  มี 13 สังยุต 716 สูตร  อยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 17 เนื้อหาเกี่ยวกับขันธ์ห้าในบริบทต่าง ๆ มีเรื่อง สมาธิ และทิฎฐิ ต่าง ๆ รวมอยู่ด้วย มี ขันธสังยุต ราธสังยุต ทิฎฐิสังยุต โอกกันตสังยุต อุปปาทสังยุต กิเลสสังยุต สารีปุตตสังยุต นาคสังยุต สุปัณณสังยุต  คันธัพพกายสังยุต

4. สฬายตนวรรค  มี 10 สังยุต 420 สูตร  อยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 18 เนื้อหาเกี่ยวกับอายตนะหก มี สฬายตนสังยุต เวทนาสังยุต มาตุคามสังยุต ชัมพูวาทกสังยุต สามัณฑกสังยุต โมคคัลลานสังยุต จิตตสังยุต คามณิสังยุต อสังขตสังยุต อัพยากตสังยุต

5. มหาวรรค  มี 12 สังยุต 1,008 สูตร อยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 19 เนื้อหาเกี่ยวกับโพธิปักขิยธรรม สามสิบเจ็ด ได้แก่ อริยมรรค มีองค์แปด โพชฌงค์เจ็ด สติปัฎฐานสี่ อินทรีย์ห้า พละห้า สัมมัปปธานสี่ อิทธิบาทสี่ รวมทั้งเรื่อง นิวรณ์ สังโยชน์ อริยสัจสี่ ฌาน ตลอดจนคุณสมบัติของพระโสดาบัน เป็นต้น มี มัคคสังยุต โพชฌงคสังยุต สติปัฎฐานสี่ อินทรียสังยุต สัมมัปปธานสังยุต พลสังยุต อิทธิปาทสังยุต อนุรุทธสังยุต ฌานสังยุต อาณาปานสังยุต โสตาปัตติสังยุต สัจจสังยุต

>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>