ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

เกร็ดความรู้ จากสารานุกรมไทย

ตองอู

เป็นชื่อแคว้นหนึ่งในประเทศพม่า มีแม่น้ำสะโตงไหลผ่าน มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งคือ เกตุมดี เป็นเมืองเก่าตั้งขึ้นตั้งแต่ครั้งราชวงศ์ พุกามเป็นใหญ่ในพม่า ต่อมาในปี พ.ศ.1830 ตองอูก็ตกเป็นหัวเมืองออกของกรุงอังวะ ตอนต้นพุทธศตวรรษที่ 21 เกิดการแก่งแย่งชิงอำนาจในเมืองพม่า ระหว่างพวกไทยใหญ่ทางตอนเหนือ กับกรุงอังวะทางตอนกลาง และกรุงหงสาวดี อาณาจักรมอญทางตอนใต้

ขณะที่กรุงอังวะ และกรุงหงสาวดีกำลังเสื่อมอำนาจลง เมงกินโยได้ถือโอกาสตั้งตัวเป็นอิสระที่เมืองตองอู ในปี พ.ศ.2029 ได้ราชาภิเษกเป็นกษัตริย์ทรงพระนามว่า พระเจ้าสิริชัยสุระ ในปี พ.ศ.2070 พวกไทยใหญ่ยึดกรุงอังวะได้ ชาวพม่าจึงอพยพหลบหนีมาอยู่ที่เมืองตองอู เป็นอันมาก ตองอูได้กลายเป็นศูนย์กลางของชาวพม่าแห่งใหม่ที่บริเวณลุ่มแม่น้ำสะโตง

พระเจ้ามหาสิริชัยสุระ สิ้นพระชนมเมื่อปี พ.ศ.2073 ราชบุตรพระนามว่า มังตรา ได้ครองราชย์ สืบต่อมาทรงพระนามว่า พระเจ้าตะแบงชะเวตี้ ได้อาศัยบุเรงนองเป็นแม่ทัพสำคัญ ได้ยกทัพไปตีกรุงหงสาวดีได้เมื่อปี พ.ศ.2082 แล้วย้ายราชธานีมาอยู่ที่เมืองหงสาวดี ให้สังคะสุ บิดาของบุเรงนองครองเมืองตองอู ต่อมาได้ยกทัพไปตีเมืองเมาะตะมะได้ ยังผลให้หัวเมืองมอญอื่น ๆ ได้แก่ เมาะลำเลิง จนถึงเมืองทะวายเข้ามาอ่อนน้อมด้วย

พระเจ้าตะเบงชะเวตี้ ทรงมีนโยบายที่จะรวมพม่าและมอญเข้าเป็นชาติเดียวกัน ทรงเคารพยกย่องประเพณีมอญ สมานน้ำใจพวกมอญ และทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาเป็นพิเศษ หลังจากนั้นได้ยกทัพ ทัพขึ้นไปตอนกลางของพม่า เพื่อรวมหัวเมืองพม่าเข้าด้วยกัน ทรงตีเมืองแปรได้ในปี พ.ศ.2085 ตีเมืองพุกามอันเป็นราชธานีพม่าแต่โบราณได้ในปี พ.ศ.2087

ในสมัยที่ราชวงศ์ตองอูมีอำนาจนี้เอง พม่าได้ยกกองทัพมาตีเมืองเชียงกราน ซึ่งเป็นเมืองขึ้นของไทย เมื่อปี พ.ศ.2081 เป็นการทำสงครามกับกรุงศรีอยุธยาครั้งแรก ในรัชสมัยสมเด็จพระไชยราชาธิราช และยกทัพมาตีกรุงศรีอยุธยาในปี พ.ศ.2091 ในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ์

พระเจ้าตะเบงชะเวตี้ สิ้นพระชนม์เมื่อปี พ.ศ.2093 อาณาจักรพม่าก็แตกแยกเป็นอิสระอีกครั้งหนึ่ง สมิงสอดตุเข้ายึดหงสาวดี ตั้งตนเป็นกษัตริย์ฟื้นฟูราชวงศ์มอญ บุเรงนองไปตั้งมั่นอยู่ที่เมืองตองอู ในที่สุดบุเรงนองก็สามารถปราบปรามได้หมด แล้วตั้งกรุงหงสาวดี เป็นราชธานีพม่าดังเดิมเมื่อปี พ.ศ.2096 ดังนั้น พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนองจึงนับว่าเป็นกษัตริย์พม่า แห่งราชวงศ์ตองอูโดยปริยายด้วย

พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนองได้ยกทัพไปตีเมืองอังวะ ได้เมืองนาย เมืองหลวงของไทยใหญ่ และเลยมาตีเมืองเชียงใหม่ ซึ่งมีเมืองขึ้น ถึง 57 หัวเมืองไว้ในอำนาจ แล้วยกทัพมาตีกรุงศรีอยุธยาได้ เมื่อปี พ.ศ.2112 จากนั้นได้ยกทัพไปตีอาณาจักรล้านช้างในปี พ.ศ.2117 หลังจากนั้นก็มีดำริที่จะไปตีเมืองยะไข่ แต่พระองค์สวรรคตเสียก่อนในปี พ.ศ.2124 มังชัยสิงห์ ราชโอรสขึ้นครองราชย์สืบต่อมา ทรงพระนามว่า พระเจ้านันทบุเรง ราชวงศ์ตองอูเริ่มเสื่อมลง

ในปี พ.ศ.2127 สมเด็จพระนเรศวร ฯ ทรงประกาศอิสระภาพ และทรงมีชัยชนะในสงครามยุทธหัตถี ในปี พ.ศ.2135 จากนั้นในปี พ.ศ.2138 ได้ทรงยกทัพไปตีเมืองหงสาวดี แต่ตีเมืองไม่ได้ จึงได้ยกไปอีกครั้งในปี พ.ศ.2142 พระเจ้าตองอูทูลให้พระเจ้าหงสาวดีถอยไปตั้งมั่นที่เมืองตองอู เมืองหงสาวดีถูกพระเจ้ายะไข่ปล้น และเผาเมือง ก่อนที่กองทัพสมเด็จพระนเรศวร ฯ จะยกไปถึง สมเด็จพระนเรศวร ฯ ยกทัพตามไปตีถึงเมืองตองอู แต่ตีไม่ได้เนื่องจากขาดแคลนเสบียงอาหาร

พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรงนอง ถูกนัดจินหน่อง ราชบุตรพระเจ้าตองอูลองปลงพระชนม์ที่เมืองตองอู พม่าก็ตกอยู่ในสภาพระส่ำระสายอีก ราชวงศ์ตองอูได้ใช้กรุงอังวะเป็นราชธานีดังเดิมในตอนปลายพุทธศตวรรษที่ 23 พวกมอญได้ตั้งตนเป็นอิสระที่กรุงหงสาวดี แล้วยกทัพไปตีกรุงอังวะ จับพระมหาธรรมราชาธิบดี ไปยังกรุงหงสาวดีแล้วปลงพระชนม์เสีย ราชวงศ์ตองอูก็สิ้นสุดลงเมื่อปี พ.ศ.2194

>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>