วรรณกรรม สุภาษิต ข้อคิด คำคม สำนวน โวหาร งานเขียน >>

วรรณคดีไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

รื่นฤทัย สัจจพันธุ์

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11

      วรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น คือวรรณคดีในช่วงสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว วรรณคดีในสมัยนี้ที่ได้รับอิทธิพลจากวรรณคดีต่างประเทศจำแนกได้เป็น 4 กลุ่ม คือ วรรณคดีพุทธศาสนา วรรณคดีคำสอนหรือตำรา วรรณคดีนิทาน และวรรณคดีพงศาวดารต่างชาติ ส่วนใหญ่เป็นวรรณคดีที่สืบทอดมาจากสมัยอยุธยา บางส่วนเป็นวรรณคดีที่ได้รับอิทธิพลเพิ่มขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น คือวัฒนธรรมจีนและมอญ บทความนี้ยกตัวอย่างวรรณคดีบางเรื่องที่มีความสำคัญและส่งอิทธิพลต่อเนื่องมาจนถึงยุคปัจจุบัน

วรรณคดีไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นสืบทอดสายธารวรรณคดีมาจากสมัยอยุธยา ดังนั้น อิทธิพลวรรณคดีต่างประเทศจึงเข้ามาตั้งแต่สมัยอยุธยาแล้ว เมื่อเริ่มสมัยราชวงศ์จักรี มีการฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมที่ถูกทำลาย สูญหาย หรือชำรุดเนื่องจากภาวะสงครามที่ยาวนานตั้งแต่ปลายกรุงศรีอยุธยาต่อเนื่องมาถึงสมัยกรุงธนบุรี วรรณคดีจำนวนมากถูกรังสรรค์ขึ้นใหม่จากต้นฉบับของเดิมที่ยังเหลืออยู่ และสร้างสรรค์ใหม่ จากความรู้และความเชี่ยวชาญทางวรรณศิลป์ของกวีสมัยรัตนโกสินทร์ นอกจากนี้ ยังมีการรับวรรณคดีจากต่างประเทศจากแหล่งอื่น ๆ เข้ามาอีกด้วย อาจจำแนกกลุ่มวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ที่รับอิทธิพลมาจากวรรณคดีต่างประเทศได้เป็น 4 กลุ่มใหญ่

วรรณคดีพุทธศาสนา

วรรณคดีหมวดนี้มีความสำคัญเพราะเป็นหลักยึดในด้านความศรัทธาเชื่อถือของประชาชน ดังนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ชำระพระไตรปิฎก ใน พ.ศ. 2331 เพื่อบูรณะพระคัมภีร์สำคัญทางพระพุทธศาสนาให้เป็นหลักของบ้านเมือง นอกจากนี้ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นยังมีการสร้างวรรณคดีศาสนาอีกจำนวนมาก โดยได้อิทธิพลจากคัมภีร์ในพุทธศาสนา ทั้งพุทธประวัติ ชาดก และแนวคิด เช่น

• ไตรภูมิโลกวินิจฉัย ของ พระยาธรรมปรีชา (แก้ว)
• ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดกกัณฑ์กุมารและกัณฑ์มัทรี ของ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
• ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก 11 กัณฑ์ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
• พระปฐมโพธิกถา พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส

วรรณคดีคำสอน/ตำรา เช่น

• กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
• โคลงโลกนิติ พระนิพนธ์ สมเด็จกรมพระยาเดชาดิศร
• ฉันท์มาตราพฤติ และวรรณพฤติ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส

วรรณคดีนิทาน เช่น

• บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
• บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
• บทละครเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
• บทละครเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
• บทละครเรื่องดาหลัง พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
• บทละครเรื่องดาหลัง พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
• บทละครเรื่องอุณรุท พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
• ลิลิตเพชรมงกุฎ ของ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
• กากีกลอนสุภาพ ของ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
• สรรพสิทธิคำฉันท์ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
• สมุทรโฆษคำฉันท์ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
• พระอภัยมณี ของ สุนทรภู่
• นิทานอิหร่านราชธรรม บันทึกใหม่จากฉบับสมัยอยุธยา ของ ขุนกัลยาบดี

วรรณคดีพงศาวดารต่างชาติ เช่น

• สามก๊ก ของ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
• ไซฮั่น ของ กรมพระราชวังหลัง
• ราชาธิราช ของ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)

วรรณคดีดังกล่าวข้างต้นล้วนเป็นวรรณคดีเรื่องสำคัญและมีอิทธิพลต่อวรรณคดีในยุคหลัง รวมทั้งมีความสำคัญในด้านวรรณคดีศึกษาต่อมาจนถึงปัจจุบันด้วย ในที่นี้จะกล่าวถึงวรรณคดีที่ได้รับอิทธิพลจากวรรณคดีต่างประเทศบางเรื่อง

หน้าถัดไป >>>